محمدرضا آقایا بنیانگذار و مدیرعامل استارت‌آپ باسلام کیست؟

طبیعتاً پاسخ این سوالات را همه می‌دانیم و به نظر هم می‌رسد کسی در فکر تغییر نیست. با این‌حال مزیت اصلی استارت‌آپ‌هایی که خارج از تهران کار خود را شروع کرده‌اند معمولاً این است که جدا بودنشان از بدنه پایتخت، باعث شده تا از همان ابتدا تمرکزشان بر مشتریانی که در مناطق شمالی تهران ساکن هستند قرار نگیرد و با دید بازتر به جلو حرکت کنند.

تصور کنید به عنوان استارت‌آپ بتوانید شخصی را توانمند کنید که در یک روستای دورافتاده زندگی می‌کند و کل دریافتی‌اش در ماه، حدود ۵۰ هزار تومان از محل یارانه‌ است. وقتی این افراد را هدف بگیرید، چند برابر کردن درآمدشان و کمک به آنها برای فروش محصولات بومی، در کنار تمام پیچیدگی‌هایش، یک لذت فراموش‌نشدنی است.

ایده باسلام

هر کسب‌وکاری یک نقطه قوت دارد. نقطه قوت باسلام توانمندسازی کسب‌وکارهای کوچکش در داستان‌گویی است. «حامد آقاجانی»، مدیر محتوای این فروشگاه آنلاین است. او می‌گوید ایده باسلام از سال ۹۱ در ذهن‌شان بوده اما در چند سال هیچ‌وقت آنقدر شرایط را مهیا ندیده بودند تا کارشان را آغاز کنند.

به دنبال اعتماد به نفس ملی

باسلام یک بازار خرید و فروش محصولات خانگی و ایرانی است. فروشگاهی که تمام تلاشش در ایجاد دسترسی ساده و مستقیم به محصولات محلی و بومی خلاصه می‌شود.

«اصلی‌ترین چالشی که اقتصاد خرد کشور با آن مواجه است، عدم دسترسی مستقیم به بازار است. کسی نمی‌تواند محصولاتش را مستقیم بفروشد، درآمدش را مستقیم دریافت کند و برای خودش چرخه‌ای ایجاد کند.» این جمله را «محمدرضا آقایا»، هم‌موسس و مدیرعامل باسلام می‌گوید. هدف اصلی این استارت‌آپ هم همین بوده است: هر کس بتواند به اندازه تلاشی که می‌کند، خود را مستقیماً توانمند کند.

موسسان باسلام در ابتدای کارشان، در چندین دوره مختلف به مناطق محروم سفر می‌کنند. در این سفرها، بیشتر از همیشه متوجه می‌شوند که چقدر پول در تهران متمرکز شده و توزیع نامتناسب آن در کل کشور تا چه اندازه در حال آسیب زدن به کل اقتصاد است.

در این میان اما یک مسئله بزرگ وجود دارد. سال‌هاست که فروشگاه‌های اینترنتی مثل دیجی‌کالا و بامیلو، کاربران اینترنت در ایران را به خرید اینترنتی محصولات عادت داده‌اند. در واقع می‌توان گفت که کاربر ایرانی اینترنت با خرید اینترنتی غریبه نیست. اما مدل کسب‌وکار فروشگاهی مانند باسلام، در کنار خریداران با فروشندگانی که اتفاقاً زیاد هم آدم‌های تکنولوژیک و فناوری‌پذیری نیستند، مواجه است.

علت جذب شدن جوامع کوچک مثل یک روستا به باسلام چیست؟

از نظر مدیرعامل این فروشگاه اینترنتی، جذاب‌ترین بخش ماجراست: «آماری که وزارت تعاون می‌دهد حاکی از آن است که ۶۰ درصد اشتغال کشور مربوط به اقتصادهای کوچک است. این آدم‌ها، افرادی هستند که برخلاف برخی صنایع ما مثل خودروسازی، تولیدات‌شان اصالت بالایی دارد و حتی می‌تواند در بازار جهانی رقابت کند. از پسته گرفته تا زعفران، گلاب و فرش. بزرگ شدن (اسکیل کردن) ما بیش از هر چیز مشابه بزرگ شدن Airbnb است: حجم زیاد، قابلیت کم. شاید زمانی که بی‌بی قمر به باسلام متصل شود خودش نتواند با آن کار کند اما حتماً کسی را دارد که بتواند غرفه را برایش راه‌اندازی کند. امروز افراد تحصیل‌کرده زیادی داریم که در روستاها غرفه‌دار هستند و کاملاً هم با تکنولوژی آشنا هستند. مسئله مهم اینجاست که وقتی یک داستان موفقیت در یک جامعه کوچک روستایی رخ دهد، سایرین هم به سرعت جذبش می‌شوند.»

علت جذب شدن جوامع کوچک مثل یک روستا به باسلام ساده است. این سامانه پول محصولاتی که هر فروشنده می‌فروشد را به خود فروشنده می‌دهد و در این میان واسطه‌ها حذف شده‌اند. تصور کنید در یک روستا زندگی می‌کنید و کارتان هم کشاورزی است. یا باید خودتان به سراغ فروش محصولات در شهرها بروید تا بتوانید درآمد بالاتری داشته باشید و یا محصول را در همان نقطه با قیمت بسیار پایین به واسطه‌ای بفروشید که او هم آن را در مراحل بعدی به واسطه‌های دیگر تحویل می‌دهد. راهکار باسلام این است که یک فروشنده روستایی بتواند از محل خود، با قیمت مناسب‌ محصول را به دست مشتری اصلی‌اش در هر نقطه از ایران برساند. در این میان هم خریدار به دلیل حذف شدن واسطه‌های مختلف محصول را با قیمت مناسب‌تری تهیه کرده است و هم فروشنده بدون نیاز به جابه‌جایی موفق شده درآمد بیشتری کسب‌ کند.

مدرسه اجتماعی باسلام

در کنار همه این موارد، باسلام تلاش می‌کند تا آموزش را در راس کار خود قرار دهد و اپلیکیشن مخصوص فروشندگان حالتی آموزش دهنده نیز داشته است. بر همین اساس مفهومی به عنوان «مدرسه اجتماعی باسلام» شکل گرفته و «لیگ تازه‌نفس‌ها» در آن برگزار شده است. در این لیگ، مواردی که شانس موفقیت غرفه‌های آنلاین را افزایش می‌دهد به آنها آموزش داده می‌شود.

حرکت چراغ خاموش باسلام

شاید در ماه‌های اخیر نام باسلام را بیشتر شنیده باشید اما واقعیت این است که تقریباً برای مدت دو سال این استارت‌آپ با چراغ خاموش حرکت کرده است. یکی از دلایل این مسئله دور بودن باسلام از اکوسیستم متمرکز استارت‌آپی در تهران است. باسلام کار خود را در آبان ۱۳۹۵ آغاز کرد و در پایان همان سال ۴۷ غرفه داشت اما در پایان سال ۱۳۹۶، هزار غرفه را پشت سر گذاشت. در واقع به مدت یک سال، رشدی ۲۰ برابری اتفاق افتاد که تیم برای آن آماده نبود.

درخواست غرفه آنلاین

تاکنون بیشتر از ۱۰ هزار درخواست برای ایجاد غرفه آنلاین در باسلام به دست این تیم رسیده است اما تعداد غرفه‌های تایید شده و فعال امروز حدود ۲۳۰۰ غرفه است. امروز این غرفه‌ها ۳۳ هزار محصول آماده فروش دارند. محصولاتی که فروشندگان بومی در این فروشگاه عرضه می‌کنند تاکنون در ۷۰۰ نقطه جغرافیایی به فروش رسیده‌اند و تقریبا از تمام شهرهای ایران غرفه در باسلام وجود دارد.

بیشتر محصولاتی که در باسلام فروخته می‌شوند از جنس محصولات خوراکی هستند. همین مسئله باعث می‌شود تا بهداشت در تهیه این موارد، به یک اولویت برسد. در شرایط باسلام ذکر شده است که همه مسئولیت‌های ناشی از محصول، به فروشنده برمی‌گردد و از طرفی به مشتری هم گفته شده که این محل مثل یک بازار است با این تفاوت که او می‌تواند به نظرات دیگر کاربران و امتیازهای آن دقت کند. مدیرعامل باسلام می‌گوید تنها تضمینی که به خریدار داده می‌شود.

در برابر رقبای بزرگ

دیجیکالا و سپس بامیلو بزرگ‌ترین خدمتی که به تجارت الکترونیکی کشور کرده‌اند ایجاد عادت خرید در کاربران اینترنت ایران بوده است. اما در این میان همین فروشگاه‌ها و مخصوصاً دیجی‌کالا تبدیل به شرکت‌هایی شده‌اند که به سراغ خدمات دیگر هم رفته‌اند و تلاش کرده‌اند تا بازار بزرگ‌تری را در اختیار مشتریان خود قرار دهند. ارائه محصولات تندمصرف (FMGC) یکی از مهم‌ترین موارد جدیدی است که به دیجی‌کالا اضافه شده است.

برخلاف دیجی‌کالا و بامیلو، باسلام یک مرکز پردازش بزرگ ندارد و زمانی که یک کاربر از نقطه‌ای از ایران خریدی انجام می‌دهد، این وظیفه پست است که محصول را به دست مشتری برساند. اما باسلام می‌خواهد تاجای ممکن خود را از دردسرهای لجستیکی دور نگه دارد تا بتواند توان خود را صرف بزرگ‌تر کردن کسب‌وکار نماید.