یارانه بنزین یا هدیه‌ای برای پولدارها؟ | دهک‌های پایین فقط تماشاچی‌اند
یارانه بنزین به چه کسانی می‌رسد؟ ثروتمندان بیشترین بهره را می‌برند و فقرا فقط نظاره‌گرند.
اختلاف در توزیع یارانه بنزین به شکلی جدی نمود پیدا کرده است. بر اساس بررسی‌های آماری، بیش از ۷۶ درصد از خانوارهای دهک اول (کم‌درآمدترین قشر جامعه) فاقد خودروی شخصی هستند و به‌طور مستقیم از یارانه سوخت بی‌بهره‌اند.
در مقابل، دهک‌های ثروتمندترین، بیشترین سهم را از یارانه‌های سوختی به جیب می‌زنند. این موضوع بار دیگر عدالت در توزیع یارانه‌ها را زیر سوال برده و نشان می‌دهد که سیاست‌های حمایتی نیازمند بازنگری جدی هستند.
آمارهای شکاف‌ساز: خودرو و یارانه بنزین در جیب ثروتمندان
بررسی داده‌های اخیر نشان می‌دهد که توزیع یارانه بنزین، به‌جای آنکه نیازمندان را هدف قرار دهد، عملا در خدمت دهک‌های ثروتمند جامعه است. حدود ۷۶ درصد از خانوارهای دهک اول درآمدی، یعنی کم‌درآمدترین قشر کشور، مالک خودروی شخصی نیستند. این عدد به‌وضوح بیانگر آن است که سهم این دهک از یارانه‌های سوخت، تقریبا هیچ است.
در مقابل، آمارها حاکی از آن است که ۸۲.۱ درصد از خانوارهای دهک دهم، یعنی ثروتمندترین قشر جامعه، مالک خودروی شخصی هستند. این اختلاف شدید در مالکیت خودرو بین دهک‌های فقیر و غنی، نشان‌دهنده توزیع ناعادلانه یارانه‌های سوختی است که به نفع ثروتمندان عمل می‌کند.
استان‌ها در ترازوی مالکیت خودرو
توزیع خودرو بین خانوارهای شهری در استان‌های مختلف کشور نیز نشان‌دهنده اختلاف‌های قابل‌توجه است. بیشترین میزان مالکیت خودروی شخصی به استان‌های یزد، کرمان، و خراسان جنوبی تعلق دارد.
این در حالی است که خانوارهای شهری در استان‌های لرستان، سیستان و بلوچستان، و گیلان، کمترین میزان مالکیت را دارند. این اختلافات جغرافیایی، علاوه بر تاکید بر نابرابری اقتصادی، نحوه دسترسی به یارانه سوخت را نیز متأثر کرده است.
یارانه بنزین؛ پاداشی برای ثروتمندان؟
یکی از جدی‌ترین انتقادات به سیاست‌های یارانه سوخت، عدم هدف‌گذاری دقیق آن است. دهک‌های پایین درآمدی که معمولا فاقد خودروی شخصی هستند، از این یارانه هیچ نفع مستقیمی نمی‌برند. از سوی دیگر، دهک‌های بالاتر، به‌ویژه دهک دهم، به دلیل استفاده بیشتر از خودروهای شخصی و سوخت، بیشترین سود را از یارانه‌های دولتی می‌برند.
بر اساس محاسبات، دهک دهم درآمدی که مالک ۸۲.۱ درصد خودروهاست، چندین برابر بیشتر از دهک اول از یارانه بنزین استفاده می‌کند. این موضوع عدالت اجتماعی را به چالش کشیده و لزوم اصلاحات عمیق در نحوه تخصیص یارانه‌ها را مطرح می‌کند.
آیا راهکاری برای اصلاح وجود دارد؟
با توجه به این شکاف عمیق در توزیع یارانه سوخت، سیاستگذاران نیازمند اتخاذ راهکارهایی هستند که ضمن کاهش نابرابری، فشار کمتری بر دهک‌های پایین درآمدی وارد کند. یکی از پیشنهادات مطرح‌شده، حذف یارانه سوخت و جایگزینی آن با پرداخت مستقیم نقدی به خانوارها است.
این روش می‌تواند ضمن کاهش مصرف بی‌رویه سوخت، عدالت بیشتری را در تخصیص منابع مالی کشور ایجاد کند. همچنین، سرمایه‌گذاری در حوزه حمل‌ونقل عمومی و ارائه تسهیلات برای اقشار کم‌درآمد، می‌تواند بخشی از مشکلات نابرابری را کاهش دهد.
عدالت یارانه‌ای در گرو اصلاح سیاست‌ها
اختلاف شدید در بهره‌مندی از یارانه بنزین میان دهک‌های درآمدی، نمودی از شکاف اقتصادی و اجتماعی در کشور است. خانوارهای فقیر که بیش از ۷۶ درصد از آن‌ها فاقد خودروی شخصی هستند، عملا از یارانه‌های سوخت بی‌بهره‌اند. این در حالی است که ثروتمندان، نه‌تنها از امکانات اقتصادی بیشتری بهره‌مندند، بلکه سهم بیشتری نیز از منابع عمومی کشور دریافت می‌کنند.
اصلاح سیاست‌های یارانه‌ای و تمرکز بر عدالت اجتماعی، نه‌تنها به کاهش نابرابری‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از هدررفت منابع ملی نیز جلوگیری کند. حال، باید دید که آیا تصمیم‌گیران برای رفع این شکاف گام برمی‌دارند یا یارانه بنزین همچنان به‌عنوان ابزاری در خدمت ثروتمندان باقی خواهد ماند؟
نظر شما