نظام مالیاتی متحول می‌شود/نگاهی به اولین اقدامات سازمان امور مالیاتی در ۱۴۰۳
در این مطلب از صفحه اقتصاد آمده است، سال ۱۴۰۳ را می توان سال اولین‌ها در نظام مالیاتی کشور دانست. از تدوین و رونمایی سند فرهنگ سازی مالیاتی تا بکارگیری تکنولوژی‌های نوین و ابتکارات بدیع در راستای مالیات ستانی اقداماتی هستند که برای نخستین بار در نظام مالیاتی کشور به سرانجام رسیده و دستاوردهای مهمی چون تسهیل و تسریع فرآیندهای مالیات ستانی و تقویت اعتماد به مودیان را به دنبال داشته است. با ما همراه باشید!
تأمین هزینه‌های جاری و زیرساخت‌های عمومی از طریق درآمدهای مالیاتی پایدار، یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی و مقابله با نوسانات ناشی از عوامل خارجی محسوب می‌شود. این هدف تنها زمانی محقق می‌شود که نظام مالیاتی با تکیه بر داده‌های دقیق و شفاف عمل کند تا هم عدالت مالیاتی برقرار بماند و هم از اتلاف منابع انسانی و مالی در فرآیند وصول مالیات جلوگیری شود.
سازمان امور مالیاتی در سال ۱۴۰۳ با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین و ابتکارات بدیع، دستاوردهای چشمگیری به دست آورده است. این دستاوردها شامل تقویت فرهنگ مالیاتی، استفاده از فناوری هوشمند در جمع‌آوری مالیات، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و افزایش شفافیت در نظام مالیاتی بوده است. این اقدامات نه تنها به بهبود فرآیندهای مالیاتی کمک کرده بلکه اعتماد عمومی به این نظام را نیز افزایش داده است.
طرح نوآورانه نشان‌دار کردن مالیات
یکی از ابتکارات برجسته سازمان امور مالیاتی در سال جاری، اجرای طرح «نشان‌دار کردن مالیات‌ها» برای اولین بار در کشور بود. در این طرح، یک درصد از مالیات بر درآمد مشاغل (مشمولان تبصره ماده (100) قانون مالیات‌های مستقیم) به اجرای پروژه‌های زیرساختی کشور اختصاص یافت. مؤدیان این امکان را پیدا کردند که در زمان تکمیل فرم تبصره ماده (100) و پرداخت اقساط مالیات، خودشان محل هزینه‌کرد مالیاتشان را انتخاب کنند.
حدود ۳۵۰ هزار نفر از اصناف در این طرح مشارکت کردند و محل مصرف مالیات خود را تعیین نمودند. نتیجه این ابتکار، تأمین مالی حدود 2000 پروژه به ارزش ۱۲ هزار میلیارد تومان بوده است. این پروژه‌ها شامل ۳۶۴ طرح آبرسانی، ساخت و تجهیز ۳۲۴ مدرسه، ۲۰۳ بیمارستان، اورژانس و خانه بهداشت، ۱۸۷ پروژه راه‌سازی، ۱۳۱ طرح در حوزه فرهنگ، هنر و گردشگری و ۹۰ پروژه روستایی می‌شود.
این طرح نه تنها منابع مالیاتی را به سمت نیازهای ضروری کشور هدایت کرد بلکه با افزایش شفافیت و اعتماد مردم به نظام مالیاتی، زمینه‌ساز مشارکت بیشتر و تمکین داوطلبانه مؤدیان شد. طرح نشان‌دار کردن مالیات همچنین الگویی موفق برای توزیع عادلانه‌تر منابع مالیاتی در سطح کشور ارائه داد.
سند راهبردی فرهنگ‌سازی مالیاتی
در سال ۱۴۰۳، سازمان امور مالیاتی سند راهبردی فرهنگ‌سازی مالیاتی را تدوین و از آن رونمایی کرد. این سند با هدف تحول در نگرش جامعه نسبت به مالیات و تقویت مسئولیت اجتماعی تدوین شده است. جایگزینی فرهنگ پرداخت مالیات به جای اجبار در مالیات‌ستانی، ایجاد دیدگاه مثبت در افکار عمومی و آگاهی‌بخشی به همه گروه‌های سنی درباره اهمیت مالیات از جمله اهداف کلیدی این سند است.
تکنولوژی در خدمت مالیات‌ستانی
استفاده از فناوری‌های نوین یکی از محورهای اصلی تحول در نظام مالیاتی کشور بوده است. این ابزارها با بهبود فرآیندها، افزایش دقت و کاهش فرار مالیاتی به کارآمدی بیشتر نظام مالیاتی کمک کرده‌اند. استفاده از سیستمهای آنلاین، تحلیل داده‌ها برای شناسایی الگوهای مالیاتی و پیش‌بینی ریسک‌ها از جمله این فناوری‌ها هستند.
الف) توسعه حسابرسی سیستمی؛ انقلابی در دقت و شفافیت
حسابرسی سیستمی به‌عنوان یک فرآیند منظم و پیشرفته، ارزیابی، تضمین و بهبود امنیت، کارآیی و موثر بودن سیستمهای اطلاعاتی را هدف گذاری کرده است. این فرایند با تحلیل ریسک‌ها، به بهبود عملکرد فرایندهای کلان سازمان و تسریع در پاسخگویی به تغییرات کمک می‌کند. دستاوردهای این اجرای این رویکرد در سال ۱۴۰۳ شامل موارد زیر است:
حسابرسی و قطعی‌سازی ۱۰۰درصدی اظهارنامه‌های مالیات بر درآمد مستغلات اجاری: پیش از این، یک میلیون اظهارنامه توسط ممیزان مالیاتی و به صورت دستی بررسی می‌شد اما اکنون این فرآیند کاملاً سیستمی شده است.
کاهش حسابرسی دستی و ممیزمحور: با استفاده از داده‌های ماده (169) مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، حسابرسی اظهارنامه‌های اشخاص حقوقی توسط ماموران مالیاتی به ۳۰ درصد و صاحبان مشاغل به ۲۰ درصد کاهش یافت.
محاسبه سیستمی مالیات ساخت و فروش املاک و کاهش ارجاع پرونده‌ها به ماموران مالیاتی: این اقدام کاهش دخالت انسانی را به دنبال داشته است به طوریکه تنها ۴ درصد از پرونده‌های دارای اظهارنامه ابرازی در این بخش توسط مأموران مالیاتی رسیدگی شده است.
این رویکرد ضمن کاهش هزینه‌های وصول و افزایش سرعت رسیدگی، رضایت مؤدیان را بهبود بخشیده و زمان مأموران مالیاتی را برای تمرکز بر پرونده‌های بزرگ یا مشکوک آزاد کرده است.
ب) تولید اظهارنامه‌های پیش‌فرض؛ سهولت کار مؤدیان
اظهارنامه‌های پیش‌فرض مالیات عملکرد صاحبان مشاغل: برای اولین بار، اظهارنامه پیش‌فرض برای بیش از ۳۵ هزار مؤدی با درآمد بالای ۱۸ میلیارد تومان براساس داده‌های در اختیار سازمان تهیه شد. از این تعداد، ۱۳.۵ هزار نفر اظهارنامه را تأیید و تسلیم کردند و ۵.۸ هزار میلیارد تومان مالیات ابراز شد.
با انجام این اقدام، اظهارنامه تسلیمی این افراد،کم‌‌‌ریسک تلقی و بدون نیاز به حسابرسی توسط ماموران مالیاتی مورد پذیرش واقع شده و مالیات ابرازی آن قطعی شده است. بکارگیری این روش با مزایایی چون سهولت انجام تکالیف مالیاتی، عدم نیاز مودیان به ارائه اسناد و مدارک، کاهش زمان و هزینه وصول مالیات، تسهیل و تسریع در فرآیندهای رسیدگی، حذف حسابرسی دستی و کاهش خطای انسانی، هم فرآیندها را ساده‌تر کرد و هم رضایت مؤدیان و ماموران مالیاتی را افزایش داد.
مالیات ارزش افزوده اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل: در بخش مالیات بر ارزش افزوده، در هر دوره مالیاتی، ۵۰۰ هزار اظهارنامه پیش‌فرض برای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغلی که وضعیت آنها در بخش ثبت‌نام فراخوان شده بود تولید شد.
در راستای قطعی‌سازی سیستمی اظهارنامه‌های مالیات ارزش افزوده، 91 هزار اظهارنامه مالیات ارزش افزوده زمستان ۱۴۰۲ به‌صورت سیستمی و بدون رسیدگی قطعی شد.
همچنین پرونده‌های مالیات بر ارزش افزوده بدون اظهارنامه از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۲ اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل با استفاده از ضریب کاهشی و حسابرسی سیستمی و ایجاد اظهارنامه برآوردی بر اساس اطلاعات سامانه‌‌‌ای، فروش و تراکنش‌‌‌های بانکی قطعی شدند که این اقدام بار بزرگی را از دوش سازمان و مؤدیان برداشته است.
حمایت از کسب‌وکارهای خرد
سازمان امور مالیاتی با افزایش سقف تبصره ماده (100) از ۶ میلیارد و۷۲۰ میلیون تومان در سال 1402 به ۱۸ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۳، حمایت خود را از کسب‌وکارهای کوچک نشان داد. این اقدام نتایج زیر را به دنبال داشت:
بهره‌مندی بیش از ۸.۲ میلیون مؤدی از تسهیلات این تبصره.
صفر شدن مالیات مقطوع ۷۲ درصد صاحبان مشاغل برای عملکرد سال ۱۴۰۲.
مالیات عملکرد ۹۴ درصد مشاغل کمتر از ۲۵ میلیون تومان.
وصول ۵۰ درصد مالیات از تنها ۱ درصد مؤدیان دانه‌درشت.
صدور و ابلاغ حدود ۸ میلیون اوراق قطعی مالیاتی به فاصله کمتر از ۲ ماه از زمان پایان تسلیم اظهارنامه.
انجام این اقدامات، اعتماد به خوداظهاری مؤدیان را تقویت کرده و فرآیند وصول مالیات را سرعت بخشیده است.
سازمان امور مالیاتی کشور در سال ۱۴۰۳ با ابتکاراتی چون طرح نشان‌دار کردن مالیات، توسعه حسابرسی سیستمی، تولید اظهارنامه‌های پیش‌فرض و حمایت از کسب‌وکارهای خرد، نه تنها به هوشمندسازی نظام مالیاتی کمک کرده، بلکه عدالت مالیاتی و اعتماد عمومی را نیز ارتقا داده است. این اقدامات، پایه‌ای محکم برای توسعه پایدار اقتصادی کشور فراهم کرده‌اند.
نظر شما