گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با مصطفی ظاهری کارشناس اقتصادی
تا زمانی که دولت از این تصمیمات غلط خود دست برندارد، شاهد افزایش قیمت دلار خواهیم بود
مصطفی ظاهری کارشناس اقتصادی معتقد است: تا زمانی که دولت از این تصمیمات غلط خود دست برندارد، شاهد افزایش نرخ ارز خواهیم بود. در برخی مقاطع، ممکن است نرخ ارز کاهش یابد، اما این کاهش موقتی است و تا زمانی که ریشه مشکلات برطرف نشود، بی‌ثباتی در بازار ارز ادامه خواهد داشت.
زهرا ترابی - مصطفی ظاهری کارشناس اقتصادی در گفتگو با صفحه اقتصاد، درباره عوامل تاثیرگذار در افزایش قیمت ارز گفت: با توجه به استیضاح همتی همچنان شاهد عملکرد و تأثیرات سیاست‌های او هستیم. این‌گونه نیست که با تغییر یک وزیر، تمامی دستاوردها یا پیامدهای عملکردش ناگهان محو شود. باید بررسی کرد که آیا رویکردها تغییر کرده‌اند یا خیر، اگر تغییر کرده‌اند، آیا بازار این رویکرد جدید را پذیرفته و به ثبات رسیده است؟ پاسخ به این پرسش‌ها، حداقل در حال حاضر، منفی است.
وی ادامه داد: حسابرس کل بانک مرکزی آماری را مطرح کرد که سال گذشته پتروشیمی‌ها ۱۲ درصد از تعهدات ارزی خود را انجام ندادند، اما این رقم در سال جاری به ۳۰ درصد افزایش یافته است. براساس قانون، ارز حاصل از صادرات باید به چرخه اقتصادی کشور بازگردد، اما این اتفاق به درستی رخ نمی‌دهد.
این کارشناس اضافه کرد: در دوران آقای همتی، ارز نیما منحل شد و به جای آن، ارز توافقی ایجاد گردید. هدف از این اقدام این بود که مکانیزم بازار، قیمت ارز را تعیین کند تا برای صادرکنندگان جذابیت بیشتری ایجاد شود و آن‌ها را ترغیب کند تا ارز خود را در سامانه عرضه کنند. اما اکنون، حسابرس بانک مرکزی اعلام کرده که وضعیت نه تنها بهبود نیافته، بلکه بدتر نیز شده است. او تصریح کرد: عدم تعهد پتروشیمی‌ها، که از بزرگ‌ترین صادرکنندگان کشور هستند و نقش مهمی در تأمین ارز سامانه نیما داشتند، از ۱۲ درصد به ۳۰ درصد افزایش یافته است. این یعنی ارز کمتری در سامانه عرضه می‌شود. اما چرا این اتفاق افتاد؟ چرا این سیاست شکست خورد؟ از همان ابتدا، هشدارهایی در مورد این رویکرد داده می‌شد، اما به نظر می‌رسید این هشدارها نادیده گرفته شد.
ظاهری در ادامه پاسخ داد: اکنون می‌توان چند دلیل عمده را برای این شکست برشمرد؛ اولین دلیل، نوسانات شدید نرخ ارز توافقی است. نرخ ارز توافقی تحت تأثیر عوامل مختلف در بازار آزاد قرار دارد و نوسانات قابل توجهی را تجربه می‌کند. این نوسانات، بی‌اعتمادی را در میان صادرکنندگان ایجاد کرده و پیش‌بینی آینده بازار ارز را برای آن‌ها دشوار ساخته است. صادرکنندگان نمی‌دانند که اگر امروز نرخ دلار ۹۳ هزار تومان است، فردا یا حتی چند ساعت بعد این نرخ چقدر خواهد بود. این عدم اطمینان باعث می‌شود آن‌ها از عرضه ارز خود در سامانه خودداری کنند و ترجیح می دهند منتظر بمانند تا نرخ ارز به ثبات نسبی برسد.
او افزود: دومین دلیل، روند افزایشی نرخ ارز است. تصمیمات آقای همتی باعث شد روند افزایشی نرخ ارز آغاز شود و این روند همچنان ادامه دارد. صادرکنندگان ترجیح می‌دهند ارز خود را در آینده و زمانی که نرخ ارز بالاتر است، عرضه کنند تا سود بیشتری به دست آورند. این مسئله باعث می‌شود عرضه ارز در سامانه کاهش یابد و سیاست ارز توافقی به نتیجه مطلوب نرسد. در نهایت، این سیاست نه تنها به ثبات نرسید، بلکه مشکلات بازار ارز را تشدید کرد. به جای ایجاد اطمینان و جذب ارز صادراتی، بی‌اعتمادی و نوسانات بیشتر شد و صادرکنندگان را به احتیاط واداشت. این موضوع نشان می‌دهد که تغییر رویکردها بدون در نظر گرفتن پیامدهای بلندمدت و ایجاد بسترهای لازم، می‌تواند به جای بهبود وضعیت، مشکلات را عمیق‌تر کند.
ظاهری تصریح کرد: همچنین سیاست‌های اتخاذ شده به ظاهر در جهت بهبود وضعیت ارزی و جذب ارز صادراتی طراحی شده‌اند، اما از سوی دیگر، صادرکنندگان ترجیح می‌دهند ارز خود را در خارج از کشور نگه دارند تا از کاهش ارزش آن جلوگیری کنند. این رفتار صادرکنندگان ناشی از بی‌اعتمادی به ثبات اقتصادی کشور است. تصمیمات آقای همتی، از جمله ایجاد بازار ارز توافقی، نه تنها اعتماد به ثبات اقتصادی را تقویت نکرد، بلکه آن را تضعیف نیز نمود. بسیاری از صادرکنندگان به دلیل ناپایداری در سیاست‌های ارزی و اقتصادی کشور، حتی اگر نرخ ارز توافقی بالاتر باشد، ترجیح می‌دهند ارز خود را در خارج از کشور نگه دارند. نگرانی آن‌ها از وضعیت اقتصادی آینده، سیاست‌های ارزی پیش‌رو و احتمال تغییرات ناگهانی در این سیاست‌ها، باعث شده همچنان ارز خود را خارج از کشور حفظ کنند.
این کارشناس اقتصادی افزود: مسئله دیگری که به آن اشاره می‌شود، نگرانی صادرکنندگان از بی‌ثباتی سیاست‌های ارزی آینده است. آن‌ها می‌ترسند که اگر امروز ارز خود را عرضه کنند، ممکن است در آینده با تغییرات ناگهانی در سیاست‌ها مواجه شوند و این تغییرات به ضرر آن‌ها تمام شود. این نگرانی‌ها باعث می‌شود که صادرکنندگان از عرضه ارز خود در سامانه خودداری کنند و ترجیح دهند ارز را در خارج از کشور نگه دارند.
او گفت: مشکل اصلی این است که همواره شکافی بین میزان صادرات و میزان عرضه ارز در بازار وجود دارد. در سال‌های مختلف، این شکاف متغیر بوده است. هرچه نظارت وزارت اقتصاد و بانک مرکزی قوی‌تر شده، میزان عرضه ارز در بازار نیز افزایش یافته است. اما زمانی که به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی و سیاست‌های غلط، میزان عرضه ارز کاهش پیدا می‌کند، نسبت عرضه و تقاضا در بازار به هم می‌خورد و این امر باعث افزایش قیمت ارز می‌شود.
ظاهری در پایان خاطرنشان کرد: متأسفانه، علیرغم خروج آقای همتی از وزارت اقتصاد، سیاست‌های او همچنان توسط سرپرست فعلی دنبال می‌شود. تا زمانی که دولت از این تصمیمات غلط خود دست برندارد، شاهد افزایش نرخ ارز خواهیم بود. در برخی مقاطع، ممکن است نرخ ارز کاهش یابد، اما این کاهش موقتی است و تا زمانی که ریشه مشکلات برطرف نشود، بی‌ثباتی در بازار ارز ادامه خواهد داشت.
نظر شما