ارزیابی توسعه پایدار در معدن سنگ آهن صاحب

چکیده                                                                                                                                                   

   توسعه پایدار نتیجه ایجاد تعادل سه اصل محیط زیست، اجتماع و اقتصاد است، به طوری که عدم توجه به هر کدام از این اصول موجب بر هم خوردن تعادل و فاصله گرفتن از توسعه پایدار می­شود. هدف اصلی پایداری معادن، افزایش سود، کاهش ریسک عملیاتی و دستیابی به محیط زیست ایده آل است. توجه به توسعه پایدار در فعالیت­های معدنکاری می­تواند مشکلات زیست محیطی را کاهش دهد و آثار مثبت اجتماعی و اقتصادی به دنبال داشته باشد. هدف از این پژوهش، ارزیابی آثار زیست محیطی و توسعه پایدار در معدن سنگ آهن صاحب می­باشد. لذا در این مطالعه مدل کمی ارزیابی آثار زیست محیطی با استفاده از روش ماتریس به کار گرفته شده است. نتایج بررسی­ها نشان دهنده این مورد است که مولفه­های سلامتی و ایمنی انسان، مسائل اجتماعی و آرامش صوتی به ترتیب با امتیازهای 46، 41 و 33 درصد، دارای بیشترین آسیب زیست محیطی از فعالیت­های معدنکاری منطقه هستند. در نهایت ارزیابی پایداری معدن مذکور با استفاده از مدل ریاضی فیلیپس انجام شد. مجموعه محاسبات با در نظر گرفتن این که تاثیر پارامترهای زیست محیطی بیشتر از پارامترهای انسانی است نشان داد که فعالیت­های معدنکاری معدن مذکور پایدار بوده ولی سطح پایداری آن ضعیف است. بنابراین تمهیدات مناسب جهت انجام فعالیت­های معدنی در منطقه با اولویت محیط زیست باید صورت گیرد.

واژه‌های کلیدی: توسعه پایدار، آثار زیست محیطی، پایداری، صاحب

1-مقدمه

      توسعه پایدار نتیجه ایجاد تعادل سه اصل محیط زیست، اجتماع و اقتصاد است، به طوری که عدم توجه به هر کدام از این اصول موجب بر هم خوردن تعادل و فاصله گرفتن از توسعه پایدار می­شود. هدف اصلی معدنکاری پایدار، افزایش سود، کاهش ریسک عملیاتی و تامین شرایط ایده آل زیست محیطی است. ارزیابی آثار زیست محیطی[۱]  EIAجهت جلوگیری و کنترل مشکلات زیست محیطی حاصل از صنایع مختلف، امری ضروری است. هدف از برنامه EIA، شناسایی اثرات مضر فعالیت­های معدنی و تعیین تمام بخش­های تاثیر پذیر از این اثرات و تلاش در جهت کاهش اثرات بلند مدت آن است]4[. بنابراین اهداف کلی ارزیابی آثار زیست محیطی معدنکاری را می­توان بشرح زیر جمع بندی نمود: پیشگیری از آثار مخرب ناشی از فعالیت­های معدنی، توجه به قوانین و استاندارهای زیست محیطی در تمام مراحل عمر معدن، ایجاد دانش کافی در مورد اهمیت مسائل زیست محیطی در مدیریت پروژه، برآورد هزینه مورد نیاز برای پیشگیری از آثار نامطلوب زیست محیطی، ارزیابی کمی و کیفی پارامترهای موثر واحد استخراج بر محیط زیست و ارائه پیشنهاداتی برای کاهش آلودگی منابع طبیعی]10[. ارزیابی آثار زیست محیطی با روش­های مختلفی از قبیل ماتریس­ها، شبکه­ها، چک لیست­ها، آنالیزهای ورودی-خروجی، مجموعه­های فازی و .... انجام می­شود. یکی از پرکاربردترین روش­های ارزیابی آثار زیست محیطی استفاده از روش ماتریس می­باشد که در آن یک بعد ماتریس فاکتورهای موثر[۲] و بعد دیگر آن مولفه­های زیست محیطی[۳] است که توسط فاکتورهای موثر تحت تاثیر قرار می­گیرند. روش­های ماتریس با توجه به آزمایش­های مختلف برای ارزیابی آثار زیست محیطی توسعه یافته­اند و به دلیل سادگی و قابل فهم بودن مورد استفاده قرار می­گیرند]11-14[.

 دیانی و همکاران در سال 2009 در خصوص تجزیه و تحلیل زمین آماری غلظت سرب، روی و کادمیم در خاک­های حومه سپاهان شهر واقع در جنوب اصفهان تحقیقاتی انجام داده­اند. نتایج نشان داد که غلظت عناصر سرب و روی در بیشتر اراضی اطراف سپاهان شهر بالای آستانه ی خطر (50 پی پی ام و 125 تا 150 پی پی ام به ترتیب برای سرب و روی)     می­باشد، ولی غلظت کادمیم زیر آستانه­ی خطر (5/1 تا 5/2 پی پی ام) می­باشد. اراضی اطراف معادن دارای آلودگی بیشتر و با افزایش فاصله از معدن میزان آلودگی کاهش می­یابد]4[. شریعتی و همکاران در سال 1390 پژوهشی بر میزان آلایندگی ناشی از صنایع فرآوری سرب و روی بر آب و خاک منطقه انگوران-دندی را انجام داده اند. بررسی­ها و نتایج تجزیه شیمیایی نشان می­دهد که در اثر فعالیت صنایع موجود در منطقه میزان برخی عناصر در منطقه از حالت طبیعی خود خارج و ناهنجاری­های زیست محیطی در منطقه ایجاد شده است. این مقاله به طور اختصاصی با بررسی میزان مجاز عناصر سرب، روی، کادمیم و آرسنیک، راه های اصلی ورود عناصر را به محیط زیست منطقه بررسی و سعی کرده راهکارهایی برای کنترل و کاهش میزان آنها ارائه کند]7[­.

 صمیمی نمین و همکاران در سال 2011 با تاکید بر اینکه روش معدنکاری در معدن گل گهر بایستی در راستای توسعه پایدار باشد با استفاده روش فولچی مطالعاتی را انجام داده­اند. بررسی­های نامبردگان نشان داد که روش­های استخراج روباز، جبهه کار طولانی و تخریب در طبقات فرعی بیشترین آسیب را به محیط زیست وارد می­کردند]16[. اسماعیل پور فرد و همکاران در سال 1394 پژوهشی بر روی آلودگی خاک، آب، گیاه و گرد و غبار به روی، سرب و کادمیم در معدن سرب و روی گوش فیل انجام داده اند. با توجه به اینکه در اثر معدنکاری بخش قابل توجهی از کانیهای حاوی عنصرهای سنگین به صورت غبار در هوا پراکنده و آلودگیهایی را در هـوا، آب و خـاکهـای اطراف ایجاد می­کنند. روان آب هم ممکن است با حرکت از کوه به طرف دشت، عناصر آلاینده را از معدن به خاک انتقال دهـد. یکـی از انـواع آلـودگیهـا، آلودگی به فلزات سنگین می­باشد. نتایج بررسی­ها نشان داد که در 1 تا 2 کیلومتری معدن گوشفیل، خاکها به سرب و روی آلوده­اند]5[. ایلخانی و همکاران در سال 1395با استفاده از مدل ریاضی فیلپس به بررسی شاخص­های توسعه پایدار معدن روباز سنگ آهن سنگان خواف پرداختند. عطایی و همکاران در سال 2016 با کمی­سازی نظرات کیفی، اثرات زیست محیطی معادن زغال­سنگ البرز شرقی را مورد ارزیابی قرار دادند. صفاری و سرشکی در سال 2016 اثرات زیست محیطی مجموعه سیمان شاهرود را بررسی و با استفاده از مدل ریاضی فیلپس سطح پایداری را تعیین نمودند]1[.

کرد و همکاران در سال 1395 به بررسی نقش گیاهان مرتعی در پالایش خاکهای آلوده به سرب و روی اطراف معدن سرب و روی آهنگران ملایر پرداخته اند. نتایج بررسی­ها نشان داد که گونه‌های گون اسبی، کلاه میرحسن و جوسیخ می‌توانند به منظور پالایش خاک­های آلوده به سرب و روی در مناطق مشابه مورد استفاده قرار گیرند]8[. شرفی و همکاران در سال  1398 پژوهشی بر روی پهنه بندی برخی از عناصر سمی در انباشتگاه باطله شرقی معدن سرب و روی انگوران با رویکرد زمین آمار انجام داده اند. نتایج حاصله نشان داد که مقادیر بالای As در نواحی جنوب، غرب و شمال انباشتگاه باطله است. همچنین، مقادیر بالای Cd در نواحی جنوب غربی و شمال شرقی انباشتگاه باطله تعیین شد. نتایج نشان داد که مقادیر بالای Co و Cu در نواحی غرب، جنوب و شمال انباشتگاه باطله تجمع پیدا کرده اند]6[. اصانلو و رحمان پور با طراحی محدوده معدنی بر مبنای حداکثر سود و حداکثر عمر در معدن مس سونگون، توازن و تعادلی میان تمامی جنبه­های توسعه پایدار ایجاد کردند]15[. فراهانی و بایزیدی در سال 2018 به مطالعه و ارزیابی اثرات اجتماعی و اقتصادی و اثرات زیست محیطی معادن شن و ماسه در جوامع محلی پرداختند. در این مطالعه آنها به صورت کیفی بین 254 نفر که 50 نفر از آنها خانم بودند، پرسشنامه­هایی پخش شد. این افراد را از بومی­های 18 روستا در اطراف معادن شن و ماسه انتخاب کردند و به این نتیجه رسیدند که از لحاظ سطح رفاه و اقتصادی منطقه رشد چشمگیری داشته است. ولی از لحاظ زیست محیطی منطقه دچار آسیب­هایی شده است]17[. خاها و همکاران در سال 1398 به مطالعه اثرات زیست محیطی در معدن گرانیت بوگ واقع در سیستان و بلوچستان پرداخته و سطح پایداری را ضعیف ارزیابی کرده­اند. تحولات اخیر و بهبود در روش­های EIA، موجب تعیین آثار عملیات معدنکاری بر محیط زیست با دقت بیشتری شده است. هدف و نتیجه اصلی این مطالعات، جلوگیری از اثرات مخرب فعالیت­های معدنی و صنعتی و افزایش کیفیت محیط زیست، دستیابی به استانداردهای زیست محیطی در تمام مراحل معدنکاری، ایجاد دانش و آگاهی درباره جنبه­های زیست محیطی در مدیریت پروژه، ارائه پیشنهاداتی جهت کاهش آلودگی منابع طبیعی و اجرای طرح­های مناسب می­باشد ]2[. جهت ارزیابی آثار زیست محیطی معدن سنگ آهن صاحب سقز واقع در استان کردستان پس از مطالعات میدانی و جمع آوری اطلاعات لازم، فاکتورهای موثر زیست محیطی که در طول فعالیت معدنکاری باعث تغییر شرایط زیست محیطی موجود می­شوند انتخاب شدند. سپس بخش­هایی از محیط زیست که تحت تاثیر فاکتورهای موثر قرار می­گیرند و بیشترین تاثیر را بر تولید ناشی از استخراج معادن دارند، به عنوان مولفه­های زیست محیطی معدنکاری انتخاب گردیدند. امتیازهای مربوط به هر کدام از این فاکتورها و مولفه­ها توسط افراد خبره تعیین و میزان تاثیر هر فاکتور موثر بر هر مولفه زیست محیطی مشخص شد. در نهایت با کاربرد مدل ریاضی فیلیپس، به تعیین سطح و ماهیت توسعه پایدار معدن مورد مطالعه با استفاده از نتایج ارزیابی آثار محیط زیستی EIA به عنوان ورودی مدل پرداخته شد.

2- موقعیت و زمین شناسی معدن سنگ آهن صاحب

معدن سنگ آهن صاحب سقز در شهر صاحب در شهرستان سقز و در استان کردستان واقع شده است. کانسار اسکارن صاحب با سن ائوسن- سنگهای کربناته پرمین، شامل کانی­های مگنتیت، ماالکیت با گانگ کارنت، کلیست و .... است که اکسید آهن در واحد اسکارنی به صورت لنزهایی با روند شرقی- غربی تمرکز یافته و جزء واحدهای زمین شناسی محدوده زون سنندج – سیرجان شامل واحدهای دگرگونی و اسکارنی توده گرانودیوریتی و سنگ­های ولکانیک آندزیت تا تراکی آندزیت می­باشد. واحد اسکارنی این ذخیره شامل سنگ­های دولومیت و کلسیت بوده که در اثر دگرگونی ناحیه­ای و مجاورتی تبدیل شده­اند. محدوده آهن صاحب سقز به صورت نوار تقریباً مستطیلی شکل می­باشد و دسترسی به بخش شرقی آن از آبادی یاپیشخان و با استفاده از جاده خاکی به طرف جنوب و دسترسی به بخش غربی آن از آبادی چاغرلو با استفاده از جاده خاکی به جنوب امکان پذیر است. استخراج در معدن صاحب سقز به صورت روباز در دو بخش غربی و شرقی تعریف شده است. در مجموع در حدود 11 میلیون تن اعم از باطله و ماده معدنی استخراج خواهد شد. نسبت باطله­برداری حدود 3/3 برآورد شده است. ذخیره قابل استخراج در حدود 7/2 میلیون تن با عیار 42 درصد آهن می­باشد. استخراج در مقطعی به طول 1700 متر از خرداد ماه سال 1395 شروع شده است که با توجه به تغییرات گسترش ماده معدنی در عمق، طراحی معدن با کف پیت­های متغیر از تراز 1480 متر در شرق تا تراز 1550 متر در غرب انجام شده است.  محدوده نهایی قابل استخراج در کانسار صاحب سقز از دو قسمت شرقی و غربی تشکیل شده است. نحوه استخراج عمدتاً به صورت کواری بوده و با افزایش عمق به شکل پیت در خواهد آمد. شروع عملیات استخراج در ابتدا از بخش شرقی به صورت کواری شروع شده و با ادامه این روند به سمت غرب ادامه    می­یابد]3[. در شکل (1) نمایی از وضعیت کنونی معدن نشان داده شده است.

شکل (1): نمایی از معدن در حال استخراج سنگ آهن صاحب

3- الگوریتم ارزیابی آثار زیست محیطی (EIA)

 بررسی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی میزان تاثیر یک فعالیت برنامه­ریزی شده بر محیط زیست و اکوسیستم­ها را ارزیابی آثار زیست محیطی          می­نامند]1[. به منظور ارزیابی آثار زیست محیطی معدن سنگ آهن صاحب، ابتدا فاکتورهای موثر و مولفه­های زیست محیطی تعیین و سپس آثار زیست محیطی آن ارزیابی می­گردد. مراحل ارزیابی آثار زیست محیطی در معدن مذکور بشرح ذیل است:

1-3- جمع آوری اطلاعات

در این مرحله، به منظور ارزیابی آثار زیست محیطی اطلاعاتی همچون زمین شناسی، ژئوتکنیک، هیدرولوژی، آب و هوا و ... از منطقه مورد مطالعه جمع آوری و بررسی شده است.

2-3-فاکتورهای موثر و مولفه­های زیست محیطی

فاکتورهای موثر، عواملی هستند که در طول فعالیت معدنکاری باعث تغییر زیست محیطی موجود می­شوند. در جدول (1) توضیحات و رده بندی امتیاز تعداد 18 فاکتور موثر زیست محیطی در معدن مورد مطالعه با توجه به مطالعات قبلی و بسته به شرایط منطقه انتخاب شده است. امتیاز صفر، نشان دهنده بی اثر بودن فاکتور مدنظر و امتیاز 10 نشان دهنده وضعیت بحرانی است. فاکتورهایی نظیر فاکتورهای اقتصادی و فرهنگی بین 10- تا 10 می­گیرند که علامت منفی نشان دهنده تاثیر مثبت این فاکتورهاست. در این مرحله نیاز است تا با استفاده از نظر کارشناسان و افراد خبره امتیاز فاکتورهای موثر تعیین شود. برای این منظور فاکتورهای موثر و مجموعه عوامل تاثیر گذار بر آنها به صورت جداول جداگانه تهیه و هر بخش در اختیار کارشناسان و افراد خبره شاغل در فعالیت­های معدنکاری و آشنا با مسائل اجتماعی و فرهنگی بررسی می­گردد. در ستون آخر جدول شماره 1 نظر کارشناسان و افراد خبره حوزه معدنکاری ارائه شده است.

جدول (1): فاکتورهای موثر در معدنکاری

بخش­هایی از محیط زیست که تحت تاثیر فاکتورهای موثر قرار می­گیرند و بیشترین تاثیر را بر تولید ناشی از استخراج معادن دارند، مولفه­های زیست محیطی معدنکاری نامیده می­شوند که به دو گروه مولفه­های محیطی (E) و مولفه های انسانی (HNL) تقسیم شده که در جدول (2) نشان داده شده است.

جدول (2): مولفه­های زیست محیطی معدنکاری]1[.

3-3-تشکیل ماتریس مقادیر وزنی

بررسی­های زیست محیطی معمولاً توسط روش­های ماتریسی انجام می­شود که یک بعد ماتریس را فاکتورهای موثر و بعد دیگر را مولفه­های زیست محیطی که تحت تاثیر فاکتورهای موثر می­باشند، تشکیل می­دهند. تاثیر هر فاکتور بر هر مولفه زیست محیطی توسط چهار رده که توسط افراد خبره امتیاز دهی شده که در جدول 3 ارائه شده است.

جدول (3): تاثیر هر فاکتور موثر بر هر مولفه زیست محیطی

4-3-بی مقیاس سازی

به منظور نرمال­سازی ماتریس مقادیر وزنی، عناصر بردار ستونی با هم جمع و هر یک از این عناصر بر این مجموع تقسیم می­شوند. همچنین با توجه به بازه در نظر گرفته شده برای محدوده امتیاز فاکتورهای موثر، مقادیر به دست آمده در عدد 10 ضرب شده­اند که نتایج آن در جدول شماره 4 ارائه شده است.

جدول (4): مقادیر توزین شده اثر هر فاکتور موثر بر هر مولفه زیست محیطی

5-3- ارزیابی آثار زیست محیطی

به منظور به دست آوردن امتیاز تاثیر هر مولفه زیست محیطی، باید مقدار به دست آمده برای هر فاکتور را در ردیف مربوط به آن در ماتریس مقادیر وزنی ضرب کرد. بدین ترتیب تاثیر هر فاکتور موثر بر هر یک از مولفه­های زیست محیطی به دست می­آید. در ماتریس به دست آمده مجموع اعداد هر ستون آن بیانگر درصد آسیب زیست محیطی برای هر مولفه زیست محیطی است که نتایج آن در جدول 5 و شکل 2 نشان داده شده است. به عنوان مثال، مقدار وزنی فاکتور تغییر در کاربری منطقه با توجه به مولفه آرامش صوتی برابر است با (29/1=29/1×1).

جدول 5: تاثیرات کلی فاکتورهای موثر بر مولفه­های زیست محیطی

همان گونه که مشاهده می­گردد، مولفه­های سلامتی و ایمنی انسان، مسائل اجتماعی و آرامش صوتی به ترتیب با امتیازهای 46، 41 و 33 درصد، بیش از سایر مولفه­ها دچار آسیب شده­اند. با توجه به نتایج ارزیابی آثار زیست محیطی در معدن سنگ آهن صاحب، به منظور ارزیابی پایداری از مدل فیلیپس استفاده می­گردد.

شکل (2): ارزیابی درصد آسیب مولفه­های زیست محیطی در معدن سنگ آهن صاحب

4-مدل فیلیپس

فیلیپس در سال 2010 با ارائه یک مدل عددی برای محاسبه پایداری در بخش معدنکاری روشی را ارائه داد. این روش بر مبنای روش فولچی ارائه شده است. در این روش علایق انسانی از شاخص­های پایدار کم شده و در صورت مثبت بودن رابطه نتیجه­گیری می­شود که

معدن در راستای توسعه پایدار است. فیلیپس روش خود را بر روی دو معدن گل گهر و چغارت در ایران آزمایش کرد و هیچ یک از این دو معدن در راستای توسعه پایدار نبودند. همچنین وی این روش را بر روی 9 معدن در اسرائیل آزمایش کرد و نتیجه گرفت که تنها دو معدن در راستای توسعه پایدار هستند. مدل فیلیپس در واقع یکی از مرجع­ترین مدل­های ارزیابی توسعه پایدار در معدنکاری محسوب می­شود]18-19[.

1-4- مدل عدد پایداری

مدل عددی پایداری، اولین بار توسط فیلیپس و همکارانش ابداع گردید و پس از آن توسط وی ارتقا داده شده است. این مدل مفهوم پایداری، محدوده تغییر و مولفه­های کلیدی و شرایطی که تحت آن پایداری و یا ناپایداری رخ می­دهد را تعریف کرد. در این مدل مقادیر مولفه­های E و HNI با استفاده از روابط شماره­های 1 و 2 محاسبه می­شوند. حداکثر مقدار برای هر دو مولفه محیطی و انسانی 100 درصد در نظر گرفته شده است.

 (۱)      

      (۲)                                                                        

پارامترهای زیست محیطی معدنکاری به کار در روابط فوق در جدول­های شماره ۲ تعریف شده­اند. بدین ترتیب که اگر مقدار به دست آمده برای E بزرگتر از مقدار HNI باشد، پروژه پایدار و اگر کوچکتر مساوی آن باشد پروژه ناپایدار است.

در صورت پایداری پروژه، می توان مقدار S را از رابطه شماره 3 محاسبه نمود]17[.

      (۳)                                                   

سطح و ماهیت عدد پایداری پروژه­ها، براساس جدول ۶ ارزیابی می­گردد.

جدول (۶): تعیین میزان پایداری ]۱۲[.

۵- ارزیابی توسعه پایدار در معدن سنگ آهن صاحب

همان گونه که در جدول شماره ۵ ملاحظه شد، ارزیابی آثار زیست محیطی معدن سنگ آهن صاحب با روش ماتریس انجام شده است. در مرحله بعد به منظور ارزیابی توسعه پایدار در معدن مذکور، با استفاده از روابط ۱ تا ۳، مولفه­های محیطی (۸۳/۰) و انسانی (۵۲/۰) و پایداری تعیین شده است که نتایج حاصله در جدول­های شماره ۷ و ۸ ارائه شده­اند.

جدول (۷): مولفه­‌های زیست محیطی معدنکاری

جدول (۸): سطح پایداری معدن سنگ آهن صاحب      

۶-نتیجه­‌گیری

   در این پژوهش با استفاده از نتایج آثار زیست محیطی معدن سنگ آهن صاحب و با بهره­‌گیری از مدل ریاضی فیلیپس، پایداری معدن مذکور ارزیابی شده است. با توجه به اینکه مقدار به دست آمده برای مولفه­‌های زیست محیطی بزرگتر از مقدار به دست آمده برای مولفه­‌های انسانی است، میزان پایداری ۳۱/۰ محاسبه شده که سطح پایداری آن در رده ضعیف طبقه­‌بندی می­گردد. می­توان این پایداری ضعیف را ناشی از درصد آسیب بالا برای مولفه­‌های زیست محیطی از قبیل سلامتی و ایمنی انسان، مسائل اجتماعی و آرامش صوتی دانست که با توجه به ارزیابی آثار زیست محیطی به ترتیب دارای مقادیر ۴۶، ۴۱ و ۳۳ درصد می­باشند. بنابراین تمهیدات مناسب جهت انجام فعالیت­‌های معدنی در منطقه با اولویت محیط زیست باید صورت گیرد.

مراجع

]۱[ ایلخانی، الیاس؛ ارزیابی توسعه پایدار در معدنکاری روباز (مطالعه موردی: معدن سنگ آهن سنگان)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهرود، ۱۳۹۴.

]۲[ کاخا، غلامحسن؛ طبسی، سمیه؛ دوچشمه گرگیج، علیرضا و جامی، محسن؛ ارزیابی اثرات محیط زیستی و تعیین سطح پایداری معدن گرانیت با استفاده از مدل فیلیپس، مجله مخاطرات محیط طبیعی، دوره هشتم، شماره بیست و دوم، صفحات ۲۱۲-۱۹۹، ۱۳۹۸.

]۳[ قدیمی، مصطفی؛ نیک گفتار، محمد رضا؛ بررسی شیب پایدار دیواره­های معدن سنگ آهن صاحب سقز، چهارمین همایش ملی معادن روباز، ۲۴ تا ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۳۹۶.

]۴[ دیانی، محمود؛ محمدی، جهانگرد؛ نادری، مهدی؛ تجزیه و تحلیل زمین آماری غلظت سرب، روی و کادمیم در خاکهای حومه سپاهان شهر واقع در جنوب اصفهان، نشریه آب و خاک، ۱۳۸۸، جلد ۲۳، شماره ۴، صفحات ۷۶-۶۷.

]۵[ اسماعیل پور فرد، نسترن؛ گیوی، جواد؛ داوودیان، علیرضا؛ آلودگی خاک، آب، گیاه و گرد و غبار به روی، سرب و کادمیم در جنوب غربی اصفهان، نشریه آب و خاک، ۱۳۹۴، جلد ۲۹، شماره ۲، صفحات ۴۵۲-۴۴۱.

]۶[ شرفی، عباس؛ بیگی، حامد؛ دولتی ارده جانی، فرامرز؛ رضایی، بهرام؛ سرقینی؛ جعفر؛ پهنه بندی برخی از عناصر سمی در انباشتگاه باطله شرقی معدن سرب و روی انگوران با رویکرد زمین آمار، نشریه علمی و پژوهشی مهندسی معدن، ۱۳۹۹، دوره ۱۵، شماره ۴۶، صفحات ۴۹-۴۰.

]۷[ شریعتی، شهرام؛ آقانباتی، سید علی؛ موسوی حرمی، سیدرضا؛ مدیری، سروش؛ آدابی، محمد حسین؛ بررسی میزان آلایندگی ناشی از صنایع معدنی و فرآوری سرب و روی بر آب و خاک منطقه انگوران- دندی، نشریه علوم زمین، ۱۳۹۰، دوره ۲۱، شماره ۸۱، صفحات ۵۴-۴۵.

]۸[ کرد، بهروز؛ صفی خانی، فضل اله؛ خادمی، امین؛ پورعباسی، سارا؛ بررسی نقش گیاهان مرتعی در پالایش خاک آلوده به سرب و روی اطراف معدن سرب و روی آهنگران ملایر، نشریه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، ۱۳۹۷، دوره ۲۵، شماره یک، صفحات ۸۸-۷۸.

[۹] BASU, A., & KUMAR, U., “Innovation and Technology Driven Sustainability Performance Management Framework (ITSPM) for the Mining and Minerals Sector”, International Journal of Surface Mining, Reclamation and Environment, ۱۳۵-۱۴۹, ۲۰۰۴.

[۱۰] Jarvis, A., & Younger, P. “Broadening the scope of mine water environmental impact assessment: a UK perspective”, Environmental Impact Assessment Review ۲۰, ۸۵-۹۶, ۲۰۰۰.

[۱۱] Canter, L., “Environmental Impact Assessment”, ۲nd Edition McGraw-Hill, New York, ۱۹۹۶.

[۱۲] Pastakia, C.,“The Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM) — A New Tool for Environmental Impact Assessment”, In: Jensen, K., Ed., Environmental Impact Assessment Using the Rapid Impact Assessment Matrix (RIAM), Olsen & Olsen, Fredensborg, ۸-۱۷. ۴۱۶, ۱۹۹۸.

[۱۳] Ferreira, H., & Garcia Praca Leite, M., “A Life Cycle Assessment (LCA) study of iron ore mining”, Journal of Cleaner Production, ۱-۱۱, ۲۰۱۵.

[۱۴]. Parashar, A., Paliwal, R., & Rambabu, P.,“Utility of Fuzzy Cross Impact Simulation in Enviromental Assessment”, Environmental Impact Assessment Review ۱۷, ۴۲۷-۴۴۷, ۱۹۹۷.

[۱۵] Osanloo, M., & Rahmanpour, M., “Mine Design Selection Considering Sustainable Development”, Mine Planning and Equipment Selection, pp ۱۵۱-۱۶۳, ۲۰۱۴.

[۱۶] Samimi Namin, F, K Shahriar, and A Bascetin., “Environmental impact assessment of mining activities. A new approach for mining methods selection”, Gospodarka Surowcami Mineralnymi, ۲۷: ۱۱۳-۴۳, ۲۰۱۱.

[۱۷] Farahani, H, and Shadi B., “Modeling the assessment of socioeconomical and environmental impacts of sand mining on local communities: A case study of Villages Tatao River Bank in North-western part of Iran”, Resources policy, ۵۵: ۸۷-۹۵, ۲۰۱۸.

[۱۸] Phillips, J., “The level and nature of sustainability for clusters of abandoned limestone quarries in the southern PalestinianWest Bank”, Israel, Appl. Geogr. ۳۲, ۳۷۶-۳۹۲, ۲۰۱۲ a.

[۱۴] Phillips, J. “Using a mathematical model to assess the sustainability of proposed bauxite mining in Andhra Pradesh, India from a quantitative-based environmental impact assessment”, Environ. Earth Sci. ۶۷: ۱۵۸۷-۱۶۰۳, ۲۰۱۲ b.

Abstract

Sustainable development is the result of balancing the three principles of environment, society, and economy, so that not paying attention to each of these principles causes the balance to be disturbed and distance from sustainable development. The main goal of mining sustainability is to increase profits, reduce operational risk and achieve an ideal environment. Paying attention to sustainable development in mining activities can reduce environmental problems and have positive social and economic effects. The purpose of this research is to evaluate the environmental effects and sustainable development in Saheb iron ore mine. Therefore, in this study, a quantitative model for evaluating environmental effects using the matrix method has been used. The results of the surveys show that the components of human health and safety, social issues, and sound relaxation have the highest environmental damage from mining activities in the region with scores of 46, 41, and 33 percent, respectively. Finally, the sustainability assessment of the said mine was done using the Phillips mathematical model. The set of calculations, taking into account that the impact of environmental parameters is more than human parameters, showed that the mining activities of the mentioned mine were stable, but its level of sustainability was weak. Therefore, appropriate arrangements should be made to carry out mining activities in the area with environmental priority.

Keywords : Sustainable development, environmental effects, sustainability, SAHEB