چادرملو، سمبل رقابت‌پذیری و سودآوری در زنجیره فولاد کشور

بهره‌مندی ایران از پتانسیل‌های معدنی و انرژی، مزیت‌های رقابتی ارزشمندی را برای توسعه زنجیره فولاد ایجاد می‌کند. با این حال، باید توجه داشت که تحقق این مهم، مستلزم ارتقای قدرت رقابت‌پذیری با شناسایی و بهبود مولفه‌های موثر بر آن است تا به این ترتیب این صنعت بتواند ضمن تامین نیاز داخلی در بازارهای بین‌المللی و صادراتی نیز نقش‌آفرینی کند. از جمله این مولفه‌ها می‌توان به سطوح بهره‌وری، هزینه تمام‌ شده و حاشیه  سود، کیفیت محصول و اهتمام به آموزش سرمایه‌های انسانی اشاره کرد. در همین راستا، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو موضوع تقویت توان رقابت خود را از مسیرهای مختلفی دنبال می‌کند تا جایگاه خود در زنجیره فولاد کشور را حفظ کند و در وهله بعد، آن را ارتقا ببخشد. نگاهی به شاخص‌های عملکردی و سودآوری این شرکت نیز نشان می‌دهد شرکت معدنی و صنعتی چادرملو که زنجیره کامل ارزش فولاد را در خود جای می‌دهد، به سومین شرکت فعال زنجیره فولاد به لحاظ ارزش بازار و حاشیه سود خالص تبدیل شده است.

رقابت‌پذیری در یک تعریف کلی می‌تواند به صورت توانایی یک کسب‌و‌کار در ارائه ارزش بیشتر و بهتر در مقایسه با رقبای خود به مشتریان تعریف شود. بی‌تردید این موضوع در بخش معدن و صنایع معدنی نیز با توجه به ابعاد گسترده و جایگاه استراتژیک آن در اقتصاد ایران و فضای تعاملات تجاری بین‌المللی اهمیت بسزایی دارد. بنابراین شرکت‌های فعال در این حوزه برای باقی ماندن در عرصه رقابت و کسب سهم بیشتر از بازارها باید به دنبال راهبردهایی برای افزایش رقابت‌پذیری باشند تا از این رهگذر، آینده خود را در بازارهای داخلی و خارجی تضمین کنند. نگاهی به رویکردها و سیاست‌گذاری‌ها در شرکت معدنی و صنعتی چادرملو نیز از حرکت این شرکت در همین مسیر حکایت دارد که بیانگر رصد دقیق شرایط موجود و برنامه‌ریزی دقیق آن برای ارزش‌آفرینی و توسعه است.

تهدید یا فرصت؟

شرکت معدنی و صنعتی چادرملو نخستین شرکت داخلی است که کل زنجیره ارزش فولاد از اکتشاف معدن تا تولید شمش را در اختیار دارد که این مسئله، مزیت رقابتی پررنگی برای این شرکت به حساب می‌آید. برخورداری از زنجیره کامل ارزش فولاد، باعث افزایش حاشیه سود این شرکت و قرارگیری آن در میان سودآورترین شرکت های معدنی و صنعتی کشور شده است. امروز شرکت چادرملو به لحاظ ارزش بازار در میان شرکت‌های معدنی و فولادی فعال در زنجیره فولاد رتبه سوم ارزش بازار را به خود اختصاص داده است. بر اساس نمودار یک، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲، حاشیه سود خالص شرکت‌های بورسی حوزه فلزات اساسی کشور برابر با ۲۳٫۵ درصد و حاشیه سود خالص شرکت‌های عرصه استخراج کانه‌های فلزی نیز ۳۴٫۵ درصد بوده است. در مجموع حاشیه سود خالص شرکت‌های فعال در عرصه زنجیره فولاد کشور در سال ۱۴۰۲ به ۲۶ درصد می‌رسد.

نمودار ۱٫ مقایسه حاشیه سود خالص و عملیاتی شرکت چادرملو در مقایسه با شرکت‌های بورسی فعال در زنجیره فولاد

این در حالی است که شرکت معدنی و صنعتی چادرملو موفق شد در سال ۱۴۰۲ حاشیه سود عملیاتی ۳۸٫۱ درصدی و حاشیه سود خالص ۴۲٫۱ درصدی را محقق سازد و از این حیث در میان شرکت‌های بورسی سنگ‌آهنی کشور، رتبه دوم و در میان کل شرکت‌های بورسی فعال در زنجیره فولاد کشور رتبه سوم را به لحاظ حاشیه سود کسب کند. نمودار ۲ روند شناسایی سود خالص در شرکت معدنی و صنعتی چادرملو را به تصویر می‌کشد. چنانکه در نمودار نیز مشاهده می‌شود، سود خالص این شرکت که در سال ۱۳۹۸ نزدیک به ۴۶ هزار میلیارد ریال بوده، در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۲۵۴ هزار میلیارد ریال رسیده است.

نمودار ۲٫ تغییرات روند سود خالص شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در سال‌های اخیر

با این حال، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو همچنان در صدد توسعه نقش‌آفرینی خود و خلق ارزش افزوده بیشتر است. در همین راستا، این شرکت چشم‌انداز تولید ورق، لوله‌های بدون درز و فولادهای خاص را برای خود ترسیم کرده که احداث کارخانه ورق یک به ظرفیت دو میلیون تن در سال از آن جمله است. از سوی دیگر، این شرکت پروژه‌هایی را نیز در زمینه تولید فروآلیاژها، تولید الکترود گرافیتی و نیروگاه انرژی خورشیدی در دست اقدام دارد. از جمله طرح‌های توسعه‌ای تعریف‌ شده در این خصوص می‌توان به احداث کارخانه فرو‌آلیاژها به ظرفیت ۶۵ هزار تن در سال در شرکت نسوز آلیاژ پارسه پولاد، احداث کارخانه الکترود گرافیتی به ظرفیت ۳۰ هزار تن در سال در شرکت نوین الکترود اردکان و همچنین احداث نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی اردکان (امید ۲) و نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی بهاباد (امید ۳) در شرکت بین‌المللی معدنی و صنعتی سی پی جی پارس اشاره کرد.

در چند سال اخیر، محدودیت‌های انرژی اعمال‌ شده بر صنایع که به صورت قطعی برق در فصل تابستان و گاز در فصل زمستان خود را نشان داده، به طور قابل توجهی عملکرد تولید و به تبع آن درآمدهای فعالان بخش معدن و صنایع معدنی کشور را تحت تاثیر قرار داده است. در همین راستا، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با هدف کاهش آسیب‌های ناشی از قطعی برق به خطوط تولید این شرکت و همچنین در راستای اجرایی ساختن طرح احداث نیروگاه‌های خودتامین صنایع برای تامین پایدار برق مورد نیاز واحدهای تولیدی در زمان پیک مصرف، اقدامات ارزشمندی انجام داده که آغاز احداث یک نیروگاه سیکل ترکیبی به ظرفیت ۵۴۶ مگاوات در اردکان و همچنین یک نیروگاه خورشیدی به ظرفیت ۱۰۰ مگاوات ساعت در خضرآباد از آن جمله است؛ پروژه‌هایی که بر اساس پیش‌بینی‌ها تا سال ۱۴۰۴ خاتمه می‌یابند. بی‌تردید اقدامات شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در راستای تامین پایدار برق، تاثیر بسزایی بر ارتقای رقابت‌پذیری این شرکت در بازارهای فروش خواهد داشت.

در سال‌های اخیر شرایط تحریم در کشور تبعاتی مانند عدم و یا دشواری تامین برخی تجهیزات، قطعات یدکی و مواد مصرفی صنایع و همچنین محدودیت شدید تبادلات مالی با بانک‌های خارجی را به دنبال داشته است. از سوی دیگر، هزینه واردات این قطعات و مواد مصرفی نیز به دلیل افزایش نرخ برابری ارزهای اصلی، به شدت افزایش یافته است. بدیهی است که این عوامل می‌توانند به طور مستقیم عملکرد تولید صنایع مختلف را تحت تاثیر قرار دهند. از این رو، فعالان حوزه صنعت در سال‌های اخیر با چالش تامین برخی قطعات و لوازم یدکی مورد نیاز خود مواجه بوده‌اند. طبیعتا شرکت معدنی و صنعتی چادرملو نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. با این حال، آنچه در خصوص این شرکت جلب توجه می‌کند، تبدیل این شرایط تهدیدکننده به فرصتی برای رشد تولید است. گفتنی است که شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در سال ۱۴۰۱ بیش از ۸۴۷ قلم قطعه یدکی و ماده مصرفی و در سال ۱۴۰۲ بالغ بر یک هزار و ۴۶۳ قلم از آن‌ها را داخلی‌سازی کرده است.

مزیتی پررنگ

باید توجه داشت که بخش قابل‌توجهی از بهای تمام‌ شده محصولات به هزینه‌های مرتبط با حمل‌و‌نقل اختصاص دارد و بنابراین انتخاب شیوه مناسب حمل‌و‌نقل می‌تواند از طریق کاهش قیمت تمام‌شده، تاثیر بسزایی بر ارتقای رقابت‌پذیری شرکت‌ها داشته باشد. در این میان، مزیت‌های حمل‌و‌نقل ریلی با توجه به امکان حمل حجم بالایی از محصولات با هزینه‌ای نسبتا پایین، بر کسی پوشیده نیست. از سوی دیگر، بحث کاهش بهای تمام‌ شده برای شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با تولید بیش از ۱۷ میلیون تن محصول در سال و تامین ۲۱ درصد از خوراک اولیه صنعت فولاد، اهمیت بسزایی دارد. شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با توجه به دسترسی به شبکه ریلی، از مزیت قابل‌توجهی در حوزه حمل‌و‌نقل برخوردار است که می‌تواند بر رقابت‌پذیری این شرکت تاثیر مستقیم داشته باشد. گفتنی است که ایستگاه راه‌آهن چادرملو به عنوان یکی از مهم‌ترین ایستگاه‌های شبکه ریلی کشور، در کنار معدن چادرملو واقع شده است.

نگاهی به عملکرد حمل‌و‌نقل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو در سال گذشته نشان می‌دهد که این شرکت بخش عمده‌ای از محصولات خود را از طریق شبکه ریلی حمل کرده است. از مجموع ۱۴ میلیون و ۶۸۵ هزار و ۲۰۵ تن عملکرد حمل‌و‌نقل این شرکت در سال گذشته، نزدیک به ۸ میلیون تن از طریق ریل بوده و مابقی نیز از طریق جاده و نوار نقاله صورت گرفته است؛ در حالی که شرکت معدنی و صنعتی چادرملو با هدف تکمیل زنجیره حمل‌و‌نقل ریلی خود، در اواخر سال گذشته قراردادی را برای خرید ۱۰ دستگاه لکوموتیو سنگین باری ساخت داخل منعقد کرده است.

چاشنی نوآوری

فناوری و نوآوری از جمله شاخص‌هایی به شمار می‌آیند که امروز نام آن‌ها به نوعی با ارتقای رقابت‌پذیری کسب‌و‌کارها گره خورده است. مصداق بارز این موضوع در بخش معدن و صنایع معدنی نیز قابل مشاهده است. همین مسئله سبب شده است که فعالان این حوزه در صدد شناسایی و بهره‌گیری از ایده‌ها و طرح‌هایی با چاشنی نوآوری باشند تا از این طریق، جان تازه‌ای به توان رقابت‌پذیری خود در محیط کسب‌و‌کار ببخشند. شرکت معدنی و صنعتی چادرملو نیز با نگاه دقیق خود به ضرورت بهره‌گیری از فناوری و نوآوری، گام‌های بلندی در این مسیر برداشته است. برگزاری رویداد فناورانه و نوآورانه چادرو و ارائه ایده‌هایی با قابلیت پوشش کل زنجیره ارزش، از جمله اقدامات ارزشمند شرکت چادرملو در این حوزه به شمار می‌آیند؛ ایده‌هایی که عملیاتی شدن آن‌ها می‌تواند ارتقای بهره‌وری و تقویت مزیت رقابتی این شرکت را به همراه داشته باشد. همچنین نگاهی به استراتژی‌های شرکت معدنی و صنعتی چادرملو نیز از توجه ویژه این شرکت به عنصر نوآوری حکایت دارد. گفتنی است که چهار استراتژی از ۱۸ استراتژی این شرکت صرفا مرتبط با نوآوری هستند؛ راهبردهایی که توسعه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاهی، بومی‌سازی در بخش‌های مختلف، توسعه تکنولوژی و حرکت به سمت هوشمندسازی را در بر می‌گیرند.

سرمایه‌های انسانی نیز همان‌طور که از نام آن‌ها بر می‌آید، تاثیر انکارناپذیری بر تحقق اهداف و چشم‌اندازهای هر سازمان دارند. مهارت‌افزایی و آموزش کارکنان یکی از رویکردهایی است که از طریق ارتقای راندمان تولید و بهره‌وری، باعث افزایش رقابت‌پذیری کسب‌و‌کارها می‌شود. در همین راستا، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو نیز این مهم را در صدر استراتژی‌های خود قرار داده است. این شرکت نیازسنجی آموزشی را از طریق بررسی شناسنامه شغل انجام می‌دهد و پس از اجرای برنامه‌های آموزشی، میزان اثربخشی آن‌ها را ارزیابی می‌کند. گفتنی است که این شرکت در سال گذشته تعداد پنج هزار و ۲۷۴ نفر از کارکنان خود در دفتر مرکزی و مجتمع‌های معدنی و صنعتی را تحت آموزش‌های فنی و تخصصی قرار داد؛ به طوری که در مجموع می‌توان عملکرد آموزشی این شرکت در سال گذشته را بیش از ۶۲ هزار نفرساعت ارزیابی کرد.