شرکت آلومینای ایران، حافظ آب و خاک جاجرم

با توجه به شرایط اقلیمی ایران و بحران جدی آب، مدیریت و اصلاح الگوی منابع آبی کشور بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است؛ مدیریت منابع آب در معادن و صنایع بالادست بسیار حائز اهمیت است، در همین راستا شرکت آلومینای ایران نیز اقدام به اجرای پروژه مرمت و بازسازی سیل‌بند خاکی کرد تا در راستای استفاده از منابع آبهای سطح با مصرف بهینه آب، سبب تداوم منابع زیرزمینی، حیات محیط زیست منطقه و فعالیت کشاورزان شود.

به گزارش فلزات آنلاین، یکی از رویکردهای اصلی شرکت آلومینای ایران اولویت دادن به محیط ‌زیست است. این شرکت در راستای تعهد خود به مسئولیت اجتماعی، تلاش‌های زیست‌محیطی بسیاری انجام داده است؛ یکی از مهم‌ترین دستاوردهای زیست‌محیطی صورت‌ گرفته، پروژه مرمت و بازسازی سیل‌بند خاکی است که احداث آن به شروع فعالیت مجتمع برمی‌گردد اما در سال ۱۳۹۶ به دلیل عدم وجود سازه سرریز و سازه ورودی و عدم تراکم مناسب خاک، سیلاب از تاج سیل‌بند سرریز و وارد مجتمع شد. با توجه به تراکم دیواره جنوبی در فاز مرمت سیل‌بند از سال ۱۳۹۶ تصمیم گرفته شد این دیواره با تراکمی بیش از ۹۵ درصد بازسازی شود. اجرای مرمت این پروژه تاکنون بیش از ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است؛ از اصلی‌ترین اهداف اجرای پروژه مرمت و بازسازی سیل‌بند خاکی می‌توان به کنترل فرسایش خاک، جلوگیری از آسیب به لوله خروجی پساب کارخانه به سد باطله، جلوگیری از آسیب به زمین‌های زارعی پایین‌دست مجتمع، تامین بخش از آب مورد نیاز فضای سبز مجموعه از آبهای سطحی و روان آبها بجای استفاده از منابع طبیعی و… اشاره کرد.

لزوم مدیریت منابع آبی کشور

با توجه به کاهش سطح آب‌ در آبخوان دشت جاجرم و محدود بودن منابع آب زیرزمینی، مجتمع آلومینای ایران برای حفظ وضعیت کنونی و همچنین پیش بردن برنامه‌های توسعه‌ای آینده در خصوص مدیریت منابع آبی منطقه، بر آن شد که منبع دیگری را جایگزین کند؛ همین مسئله یکی از اصلی‌ترین دلایل دیگری بود که این مجتمع، پروژه مرمت و بازسازی سیل‌بند خاکی را در دستور کار خود قرار داد تا با کنترل سیلاب‌های منطقه‌ای و ذخیره آن‌ها، چالش محدودیت مصرف آب را برطرف کند. به طوری که پس از وقوع هر سیلاب و ذخیره آن، امکان برداشت 600 هزار مترمکعب آب برای مجتمع آلومینای ایران وجود دارد و بخشی از آب مورد نیاز برای ساخت شیرآهک مجتمع از این منبع تامین خواهد شد. مجتمع آلومینای ایران اقدامات شایانی را در زمینه حفاظت از محیط زیست انجام داده است و فعالیت‌های آن محدود به احداث سیل بند خاکی نمی‌شود؛ به طوری که 13 بند گابیونی به منظور کنترل فرسایش خاک، حفظ منابع آبی، جلوگیری از ورود رسوب سیلاب‌ها به داخل مخزن و افزایش بهره‌وری، در مجاورت دیواره شمالی مجتمع با همکاری اداره منابع طبیعی شهرستان جاجرم احداث شده است و ساخت 7 بند دیگر نیز در دستور کار قرار دارد.

اولین قرارداد پروژه مرمت و بازسازی سیل‌بند خاکی با سرمایه‌گذاری دو میلیارد و 200 میلیون تومان در آذر ماه سال 1397 به پیمانکار اولیه ابلاغ شد اما به دلیل نوسان نرخ ارز و افزایش چشمگیر قیمت‌ها، این شرکت تنها به 50 درصد تعهدات خود عمل کرد و پس از آن از ادامه اجرای پروژه منصرف شد و قرارداد ثانویه پروژه با سرمایه‌گذاری چهار میلیارد و 400 میلیون تومان در اسفند ماه سال 1399 با پیمانکار دوم منعقد شد. در نهایت پس از فسخ قرارداد دومین مجری طرح به دلیل عدم توان اجرایی آن که فقط به 48 درصد تعهدات خود عمل کرده بود، پیمانکار نهایی پروژه با سرمایه‌گذاری 13 میلیارد و 500 میلیون تومان در اردیبهشت ماه سال 1402 انتخاب شد. در حال حاضر پیشرفت فیزیکی این پروژه تاکنون 90 درصد بوده و زمان اتمام آن مهر‌ ماه سال آینده پیش‌بینی شده است. اجرای پروژه مرمت و بازسازی سیل‌بند خاکی به دلایلی از جمله خشک شدن فضای سبز، از دست دادن 300 هزار مترمکعب آب ذخیره احتمالی ناشی از سیلاب‌های بهار 1403، کمک به کاهش برداشت آب از چاه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی، تحمیل خسارات جبران ناپذیر در صورت وقوع سیلاب‌های احتمالی آتی و عدم اطمینان به سازه‌های موقتی، دارای اهمیت زیادی است. خوشبختانه مدیران ارشد شرکت آلومینای ایران و سازمان‌های دولتی متولی حمایت‌های لازم را در حین اجرای پروژه از شرکت‌های پیمانکار به عمل آورده‌اند تا چالشی در خصوص تامین منابع مالی و سایر زمینه‌ها وجود نداشته باشد.

اهم اقدامات انجام شده