پشت پرده حذف ایران از نشست شرم‌الشیخ؛ آیا جنگ غزه پیام دارد؟
پایان موقت جنگ غزه با تبادل اسرا میان حماس و اسرائیل، توجهات بین‌المللی را به مسایل منطقه‌ای جلب کرده و گمانه‌زنی‌ها درباره نقش ایران در تحولات آینده افزایش یافته است.
آتش درگیری‌ها در غزه این روزها با توافق میان حماس و اسرائیل و تبادل اسرا موقتا فروکش کرده است. مردم در غزه و اسرائیل صحنه‌های تبادل اسرا را مشاهده می‌کنند و برخی در این مناطق به جشن گرفتن پرداخته‌اند.
از سوی دیگر، دونالد ترامپ ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای بهره‌برداری سیاسی از این توافق، راهی اسرائیل و سپس مصر شده است. او به دلیل نقشی که در طرح توافق و فشار بر طرفین برای پذیرش آن داشته، در میان برخی از اسرائیلی‌ها محبوبیت پیدا کرده است.
تمرکز نگاه‌ها بر نشست شرم‌الشیخ
تمام چشم‌ها به نشست مهم در شرم‌الشیخ دوخته شده است. این نشست که برای امضای رسمی توافق میان حماس و اسرائیل برگزار می‌شود، با حضور نمایندگانی از کشورهای مختلف و به میزبانی عبدالفتاح سیسی ، رئیس‌جمهور مصر، ترتیب داده شده است. اگرچه ابتدا اعلام شد که حماس و اسرائیل در این نشست حضور نخواهند داشت، بعدها مشخص شد که از نخست‌وزیر رژیم اسرائیل دعوت به عمل آمده اما دفتر نتانیاهو اعلام کرد که او در این نشست حاضر نخواهد شد.
نام ایران نیز به عنوان یکی از غایبان بزرگ این نشست مطرح شد. با وجود اینکه رییس‌جمهور مصر از مقام‌های ایرانی دعوت رسمی به عمل آورده بود، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در شامگاه یکشنبه اعلام کرد که ایران این دعوت را نمی‌پذیرد.
عراقچی در بیانیه‌ای با اشاره به این تصمیم گفت: «ما نمی‌توانیم با کسانی وارد تعامل شویم که علیه ملت ایران اقدامات خصمانه انجام داده و ما را تهدید و تحریم کرده‌اند.»
اختلاف‌نظر درباره تحریم نشست
پیش از رد این دعوت، بسیاری از سیاست‌مداران و کارشناسان خواستار شرکت ایران در این نشست بودند. حتی پس از اعلام این تصمیم هم واکنش‌ها ادامه یافت.
غلامحسین کرباسچی، از چهره‌های برجسته اصلاح‌طلب، این تصمیم را به چالش کشید و نوشت: «چرا ایران از این فرصت استفاده نکرد و با افشاگری مظلومیت ملت ایران را فریاد نزد؟» همچنین محمد قوچانی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی، معتقد است که حضور ایران در نشست می‌توانست زمینه‌های حقوقی و رسانه‌ای مناسب‌تری برای بیان اعتراض‌ها فراهم کند.
در مقابل، منتقدان حضور ایران در این نشست آن را نمایش تبلیغاتی آمریکا می‌دانند و معتقدند شرکت ایران به معنای تأیید طرح آمریکا برای نظم‌بخشی جدید در خاورمیانه خواهد بود.
ادعای ترامپ و واکنش ایران
ترامپ در آستانه این نشست مدعی شد که ایران از طرح آتش‌بس او در نوار غزه حمایت کرده و آماده همکاری برای صلح در خاورمیانه شده است.
بااین‌حال، ایران به صراحت اعلام کرده که حمایت خود از این طرح صرفاً به جلوگیری از کشتار و نسل‌کشی محدود شده است. این در حالی است که بخش‌هایی از طرح ترامپ شامل خلع سلاح حماس و تغییرات گسترده در مدیریت نوار غزه می‌شود.
در همین زمینه، عراقچی نیز خاطرنشان کرد که فلسطینیان حق تعیین سرنوشت خود را دارند و کشورهای جهان موظف به حمایت از این حق مشروع هستند.
آزادی اسرای فلسطینی و چالش‌های آن
در قالب توافق صورت‌گرفته، نخستین گام آزادی اسرا انجام شد. حماس ۲۰ اسیر زنده اسرائیلی را آزاد کرد و قرار بر این است که اسرائیل نیز حدود دو هزار اسیر فلسطینی را رها کند.
با این حال، گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که اسرائیل تمایلی به آزادسازی چهره‌های برجسته فلسطینی ندارد. افراد تاثیرگذاری نظیر مروان برغوثی، از رهبران شناخته‌شده جنبش فتح، همچنان در زندان‌های اسرائیل به‌سر می‌برند.
آیا جنگ غزه پیام‌هایی برای ایران دارد؟
برخی تحلیل‌گران پیش‌بینی می‌کنند که پس از پایان جنگ غزه، فشارها ممکن است به سمت ایران معطوف شود. ترامپ در سخنان خود در کنست اسرائیل به صراحت بیان کرد که طرح بعدی او برقراری صلح با ایران خواهد بود.
این در حالی است که آمریکا همزمان با این ادعاها، تحریم‌های بیشتری علیه صادرات نفت و گاز ایران اعمال کرده است. از سوی دیگر، ایران هنوز تمایل یا برنامه‌ای برای مذاکره مستقیم با آمریکا نشان نداده است.
احمد زیدآبادی، تحلیلگر سیاسی، معتقد است که فشارهای جدید بیشتر به‌منظور واداشتن ایران به همسو شدن با نظم جدید منطقه‌ای است. اما نتایج این فشارها همچنان نامشخص باقی‌مانده و مسیر پیش روی ایران محل بحث و چالش میان مخالفان و موافقان تعامل با غرب شده است.
نظر شما