فولاد SPK چیست؟ بررسی تخصصی مشخصات، کاربردها و قیمت روز

صفحه اقتصاد -

فولاد SPK از جمله فولادهای ابزار سردکار است که با سختی و مقاومت سایشی بالا، در صنایع قالب سازی و ابزارسازی جایگاهی ویژه یافته است. ترکیب شیمیایی خاص این فولاد، به آن امکان می دهد تا در برابر سایش، ضربه و حتی حرارت های نسبتاً بالا مقاوم باقی بماند. در این مقاله، با نگاهی موشکافانه به ویژگی ها، ترکیب شیمیایی، خواص مکانیکی، کاربردها، عملیات حرارتی و قیمت روز فولاد SPK خواهیم پرداخت.

یکی از موارد مهم هنگام انتخاب یک فولاد آلیاژی، قیمت فولاد آلیاژی می باشد که با توجه به نوع گرید، نوسانات بازار و میزان تقاضا متفاوت است و برای اطلاع دقیق از آن باید به منابع معتبری مانند ثامن تجارت مراجعه کرد.

معرفی فولاد SPK

فولاد SPK که معادل فولاد DIN ۱.۲۰۸۰ در استاندارد آلمانی است، یکی از گریدهای فولاد ابزار سردکار است. این فولاد با داشتن درصد بالایی از کروم، سختی پذیری مناسبی دارد و برای تولید قطعاتی که تحت سایش شدید قرار دارند، انتخابی مطمئن به شمار می رود.

استانداردها و کدهای معادل فولاد SPK

• DIN: 1.2080
• AISI: D3
• JIS: SKD1
  این فولاد در دسته فولادهای پرکربن و پرکروم قرار دارد که با استانداردهای بین المللی مختلفی شناخته می شود و در سراسر جهان کاربرد صنعتی دارد.

ترکیب شیمیایی فولاد SPK

عناصر آلیاژی اصلی و نقش هر کدام

• کربن (C): حدود ۲ درصد، عامل اصلی سختی بالا
• کروم (Cr): حدود ۱۲ درصد، افزایش مقاومت سایشی و سختی
• مولیبدن (Mo) و وانادیوم (V): در برخی آلیاژها برای بهبود ساختار میکروسکوپی
  این ترکیب خاص باعث می شود فولاد SPK در برابر خوردگی خفیف و اکسیداسیون مقاوم باشد.

تاثیر ترکیب شیمیایی بر خواص نهایی

ترکیب شیمیایی خاص فولاد SPK موجب ایجاد ساختاری پایدار و یکنواخت در عملیات حرارتی شده و سختی سطحی بسیار بالا همراه با مقاومت درونی مناسب را به ارمغان می آورد.

خواص مکانیکی فولاد SPK

مقاومت سایشی و سختی بالا

از مهم ترین مزایای SPK، مقاومت بسیار زیاد در برابر سایش است که آن را برای کاربردهای اصطکاک پذیر ایده آل کرده است. این ویژگی ناشی از درصد بالای کروم و سخت کاری صحیح است.

قابلیت ماشین کاری و پرداخت کاری

به رغم سختی بالا، SPK پس از آنیل مناسب، قابلیت ماشین کاری نسبی دارد. در حالت سخت شده، پرداخت کاری نهایی آن نیاز به ابزارهای تخصصی دارد.

مقاومت در برابر ضربه و دمای بالا

هرچند فولاد SPK برای مقاومت ضربه ای طراحی نشده، اما در دماهای کاری پایین تا متوسط پایداری حرارتی خوبی از خود نشان می دهد. برای کاربردهای حرارت بالا، فولادهای گرم کار مناسب ترند.

کاربردهای فولاد SPK

استفاده در قالب سازی سرد

فولاد SPK انتخابی شناخته شده برای ساخت قالب های برش سرد و پانچ های دقیق است، جایی که سایش مداوم و دقت بالا نیاز است.

کاربرد در ساخت تیغه، پانچ و ابزار برش

SPK به دلیل سختی بالا، در تولید تیغه های صنعتی، قیچی های فلز بر، ابزارهای پانچ و برش سرد بسیار پرکاربرد است.

استفاده در صنایع خودروسازی و ریخته گری

در قالب های پرس قطعات فلزی و ابزارهای کمکی خطوط تولید خودروسازی، این فولاد به دلیل دوام بالا استفاده می شود. همچنین برخی قطعات جانبی در صنایع ریخته گری نیز با SPK ساخته می شوند.

مزایا و معایب فولاد SPK

ویژگی های مثبت این فولاد

• سختی و مقاومت سایشی عالی
• پایداری ابعادی بعد از عملیات حرارتی
• طول عمر بالا در قالب های صنعتی

محدودیت ها و موارد استفاده نامناسب

• مقاومت پایین در برابر ضربه
• ماشین کاری سخت در وضعیت سخت شده
• مناسب نبودن برای قالب های گرم یا قطعات تحت حرارت بالا

عملیات حرارتی فولاد SPK

فرآیند سخت کاری و آنیل

برای دستیابی به حداکثر سختی، SPK ابتدا آنیل شده، سپس کوئنچ (آب دهی) و در نهایت تمپر می شود. دمای سخت کاری در حدود 1000-1050 درجه سانتی گراد است.

تاثیر عملیات حرارتی بر ساختار و سختی

سخت کاری مناسب باعث بهبود سختی سطحی، یکنواختی ساختار و افزایش مقاومت در برابر سایش می شود. عملیات حرارتی ضعیف می تواند موجب ترک یا شکنندگی شود.

 

عوامل موثر بر قیمت فولاد SPK

• نرخ جهانی آلیاژهایی مانند کروم
• نوسانات نرخ ارز
• هزینه واردات یا تولید داخلی
• میزان عرضه و تقاضای بازار

تحلیل نوسانات قیمتی و روند بازار

در دوره های رونق صنعت قالب سازی و خودروسازی، قیمت SPK رشد قابل توجهی دارد. همچنین تحریم های وارداتی و محدودیت های زنجیره تأمین می تواند قیمت را دچار نوسان کند.

قیمت فولاد SPK در بازار ایران

در بازار ایران، قیمت فولاد SPK به صورت کیلویی و بر اساس ضخامت، کشور سازنده و شرایط موجود در بازار عرضه می شود. در زمان نگارش این مقاله، قیمت ها نوسانی و به شدت وابسته به برند و محل تحویل است.

راهنمای خرید فولاد SPK

نکات مهم هنگام انتخاب و خرید

• توجه به استاندارد و گواهی آنالیز شیمیایی
• بررسی سطح مقطع و کیفیت ظاهری
• انتخاب برندهای معتبر مانند بوهلر یا آسرام
• توجه به نوع مصرف: تیغه، قالب یا پانچ
  در صورت نیاز به مشاوره فنی برای انتخاب بهترین گرید فولاد ابزار، می توان از کارشناسان فنی شرکت های معتبری مانند «ثامن تجارت» بهره برد.

سوالات متداول:

فولاد SPK بیشتر در چه صنایعی کاربرد دارد؟
فولاد SPK به دلیل مقاومت سایشی بالا عمدتاً در صنایع قالب سازی، ابزارسازی، خودروسازی و تولید تیغه و پانچ استفاده می شود.

آیا فولاد SPK در برابر ضربه مقاوم است؟
این فولاد بیشتر برای مقاومت سایشی طراحی شده و در برابر ضربه شدید مقاومت بالایی ندارد. در کاربردهایی با بار ضربه ای بالا، توصیه می شود از فولادهای چقرمه تری استفاده شود.

تفاوت فولاد SPK با فولادهای گرم کار چیست؟
فولاد SPK برای کار در دمای پایین و شرایط سایش شدید مناسب است، در حالی که فولادهای گرم کار مانند H۱۳ برای کاربرد در دماهای بالا طراحی شده اند.

آیا فولاد SPK قابلیت ماشین کاری دارد؟
در حالت آنیل شده، فولاد SPK تا حدی قابل ماشین کاری است، اما در وضعیت سخت کاری شده، ماشین کاری آن دشوار و نیازمند ابزارهای مخصوص است.

قیمت فولاد SPK چطور محاسبه می شود؟
قیمت این فولاد بر اساس برند، کشور سازنده، وزن، ابعاد و شرایط بازار (مانند نرخ ارز و تقاضا) تعیین می شود.

بهترین روش عملیات حرارتی برای SPK چیست؟
عملیات حرارتی استاندارد شامل آنیل اولیه، کوئنچ در روغن و تمپرینگ (بازپخت) برای افزایش مقاومت به سایش و تثبیت ساختار است.