آیا بازار خودرو داخلی با بازگشت واردات نجات پیدا می‌کند؟

صنعت خودروسازی ایران طی سال‌ها تحت تأثیر انحصار و سیاست‌های محدودکننده واردات خودرو قرار داشته است. تولید خودروهای بی‌کیفیت و گران‌قیمت توسط دو خودروساز بزرگ داخلی در کنار محدودیت‌های وارداتی، بازار خودرو را به یک چرخه بسته و انحصاری تبدیل کرده بود. این شرایط باعث شد تا مصرف‌کنندگان ایرانی مجبور به خرید خودروهایی شوند که نه از نظر کیفیت و نه قیمت، تناسبی با نیازها و توان اقتصادی آن‌ها نداشتند.

در این میان، مافیای واردات نیز نقش پررنگی در محدود کردن واردات خودروهای خارجی باکیفیت و رقابتی داشته است. این انحصار نه تنها به سود خودروسازان داخلی بلکه به ضرر مصرف‌کنندگان و حتی اقتصاد ملی بوده است.

با اعلام بازگشت واردات خودرو توسط وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، امیدواری به پایان این انحصار و ایجاد فضای رقابتی در صنعت خودروسازی افزایش یافته است. اما آیا این تغییرات می‌تواند به بهبود کیفیت خودروها و کاهش قیمت‌ها منجر شود؟ و چگونه می‌توان از تکرار انحصار جلوگیری کرد؟

عملکرد خودروسازان داخلی و چالش‌های انحصار

خودروسازان بزرگ داخلی، که بیش از ۹۰ درصد از تولیدات بازار داخلی را در دست دارند، همواره به دلیل کیفیت پایین محصولات و قیمت‌های بالا مورد انتقاد بوده‌اند. در سال‌های اخیر، شکایات متعددی از سوی مصرف‌کنندگان درباره کیفیت نامناسب خودروهای تولید داخل مطرح شده است. این موضوع به‌خصوص با افزایش قیمت خودروهای داخلی در بازار، نارضایتی‌های بیشتری را به همراه داشته است.

یکی از اصلی‌ترین دلایل این نارضایتی‌ها، نبود رقابت واقعی در بازار است. تا زمانی که واردات خودروهای خارجی باکیفیت محدود باشد، خودروسازان داخلی نیز انگیزه‌ای برای بهبود کیفیت و کاهش قیمت نخواهند داشت. از سوی دیگر، قیمت‌گذاری دستوری در سال‌های اخیر نیز نه‌تنها باعث کاهش قیمت‌ها نشده، بلکه باعث افزایش قیمت‌ها در بازار آزاد و ایجاد فاصله بین قیمت کارخانه و بازار شده است. این وضعیت نشان می‌دهد که اصلاح سیاست‌های اقتصادی و باز کردن فضای رقابتی ضروری است.

مافیای واردات و انحصارگری در بازار خودرو

یکی از مسائل مهم در سال‌های اخیر، نقش مافیای واردات در ایجاد انحصار و محدود کردن واردات خودروهای خارجی بوده است. این مافیا، با نفوذ در بازار خودرو و ایجاد قوانین و مقررات سختگیرانه برای واردات، مانع از ورود خودروهای باکیفیت و رقابتی به بازار داخلی شده است.

به همین دلیل، خودروسازان داخلی نیز از این فضای بسته و غیررقابتی بهره‌مند شده و نیازی به بهبود کیفیت یا رقابت با برندهای خارجی حس نمی‌کنند. نتیجه این وضعیت، عرضه خودروهای بی‌کیفیت و گران‌قیمت است که مصرف‌کنندگان مجبور به خرید آن‌ها هستند. از سوی دیگر، قیمت خودروهای وارداتی نیز به دلیل محدودیت واردات و وجود واسطه‌های متعدد به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.

بازگشت واردات و شکستن انحصار

اعلام عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم، مبنی بر بازگشت واردات خودرو، نویدبخش تغییرات مثبت در صنعت خودروسازی است. او در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت:

«امروز بالاخره گره کور واردات خودرو را با تدبیر رئیس محترم جمهور در جلسه ستاد اقتصادی دولت باز کردیم. همه بدانند اجازه انحصار در هیچ حوزه و صنعتی را نمی‌دهیم. همه صنایع باید با رقیب خارجی خود رقابت کنند. منافع ملت ایران در رقابت است.»

این تصمیم می‌تواند به ایجاد فضای رقابتی در بازار خودرو و بهبود کیفیت خودروهای تولید داخل منجر شود. با بازگشت واردات خودروهای خارجی، خودروسازان داخلی نیز مجبور خواهند شد تا برای حفظ سهم خود از بازار، بهبودهایی در کیفیت محصولات خود ایجاد کنند.

قیمت‌گذاری دستوری و نقش دولت در مدیریت بازار

در کنار بازگشت واردات، اصلاح سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که قیمت‌گذاری دستوری نه‌تنها به کنترل قیمت‌ها کمکی نکرده، بلکه باعث افزایش قیمت‌ها در بازار آزاد و افزایش فاصله قیمتی بین کارخانه و بازار شده است.

دولت چهاردهم باید با باز کردن فضای رقابتی و کنار گذاشتن قیمت‌گذاری دستوری، اجازه دهد تا عرضه و تقاضا در بازار 

خودرو تعادل برقرار کند. این رویکرد می‌تواند به کاهش قیمت‌ها، افزایش کیفیت خودروها و در نهایت بهبود شرایط بازار منجر شود.

​بازگشت واردات خودرو و شکستن انحصار در صنعت خودروسازی می‌تواند به‌عنوان نقطه عطفی در این صنعت محسوب شود. با این حال، برای دستیابی به نتایج مطلوب، دولت باید علاوه بر رفع محدودیت‌های وارداتی، سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری را نیز اصلاح کند. تنها در این صورت است که بازار خودرو می‌تواند از انحصار خارج شود و به سمت رقابت سالم و اقتصادی پیش رود.

در نهایت، موفقیت این سیاست‌ها به اجرای درست و دقیق آن‌ها بستگی دارد و تنها با نظارت دقیق و حذف موانع انحصاری، می‌توان به نتایج مثبت در بهبود بازار خودرو داخلی دست یافت.