حقوق‌زدایی از طبقه کارگر با حذف «مقرری بیکاری» | اجبار به مهارت‌آموزی برای دریافت بیمه بیکاری
کاهش شمار مقرری‌بگیران بیمه بیکاری به بهبود وضعیت شغلی منجر نشده است؛ بسیاری از بیکاران ناخواسته به دلیل عدم حضور در دوره‌های اجباری، از مقرری بیکاری محروم می‌شوند.
کاهش آمار مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در سال‌های اخیر به دلیل اجباری شدن دوره‌های مهارت‌آموزی و تهدید به قطع مقرری بیکاری در صورت عدم حضور، مورد نقد جدی جامعه کارگری قرار گرفته است. این سیاست‌ها، از دید بسیاری از کارشناسان و کارگران، تلاشی برای کاهش هزینه‌های تامین اجتماعی بدون توجه به نیازهای واقعی بازار کار و معیشت بیکاران است. کارشناسان هشدار می‌دهند که بسیاری از کارگران به دلیل عدم تطابق دوره‌های آموزشی با مهارت‌های خود یا بازار کار، به دلیل عدم حضور در این دوره‌ها از دریافت مقرری بیکاری محروم می‌شوند و همچنان بیکار می‌مانند.
مقرری بیمه بیکاری
مقرری بیمه بیکاری که بر اساس قانون باید به بیکاران ناخواسته تعلق گیرد، به ابزاری برای اجبار کارگران به شرکت در دوره‌های مهارت‌آموزی تبدیل شده است. این در حالی است که بخشی از هزینه‌های تامین اجتماعی توسط خود کارگران در طی سال‌ها تامین شده و باید در زمان بیکاری به آن‌ها بازگردانده شود. به گفته کارشناسان، این دوره‌های آموزشی برای بسیاری از کارگران که سال‌ها تجربه تخصصی در کارگاه‌ها و کارخانجات داشته‌اند، کارآمد نیستند و تنها بهانه‌ای برای قطع مقرری بیکاری محسوب می‌شوند.
کاهش شمار مقرری‌بگیران بیکاری
آمارها نشان می‌دهند که تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری از ۲۴۰ هزار نفر به ۱۴۰ هزار نفر کاهش یافته است، اما این کاهش به معنای بهبود وضعیت اشتغال نیست. به گفته کارشناسان، بسیاری از بیکاران ناخواسته از شرکت در دوره‌های آموزشی سازمان فنی و حرفه‌ای امتناع می‌کنند، زیرا محتوای این دوره‌ها با نیازهای واقعی آن‌ها و مهارت‌های شغلی قبلی‌شان تناسب ندارد. برخی از آن‌ها که به دلیل تجربه و تخصص خود نیازی به آموزش جدید نمی‌بینند، با این سیاست به‌اجبار از دریافت مقرری محروم می‌شوند.
ناکارآمدی دوره‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای در اشتغال‌زایی واقعی
به گفته‌ی آرمین خوشوقتی، کارشناس روابط کار، بسیاری از دوره‌های آموزشی سازمان فنی و حرفه‌ای نمی‌توانند نیازهای بیکاران را برای ورود به مشاغل واقعی بازار کار تامین کنند. وی اضافه می‌کند که اجباری بودن این دوره‌ها بیشتر بهانه‌ای برای کاهش تعداد مقرری‌بگیران بیکاری است و نمی‌تواند کمکی به حل مشکلات ساختاری بازار کار نماید. در حقیقت، این دوره‌ها غالباً با نیازمندی‌های واقعی بازار همخوانی ندارند و حتی با روندهای جدید مشاغل، مانند استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، فاصله زیادی دارند.
بی‌رغبتی به مشاغل موجود
از دیگر چالش‌های بازار کار، عدم تمایل جوانان به مشاغل موجود به دلیل دستمزدهای پایین و شرایط نامناسب کار است. بسیاری از جوانان ترجیح می‌دهند در مشاغل آزاد مانند رانندگی اسنپ یا فعالیت‌های فضای مجازی مشغول باشند، جایی که ساعات کار و شرایط شغلی را خود تعیین می‌کنند و درآمد بیشتری دارند. به گفته یکی از این جوانان، دستمزد مشاغل موجود در بازار آن‌قدر پایین است که با مزایا و پاداش هم نمی‌تواند نیازهای معیشتی را تامین کند و به همین دلیل، اکثر هم‌نسلان او به سمت فعالیت‌هایی مانند بلاگری، یوتیوبری و دیگر مشاغل اینترنتی گرایش یافته‌اند.
راه‌حلی برای بهبود بازار کار یا سیاستی برای قطع مقرری بیکاری؟
بر اساس توافقنامه‌ای که میان وزارت کار، سازمان تامین اجتماعی و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به امضا رسیده است، بیکاران باید در دوره‌های آموزشی مهارتی سازمان فنی و حرفه‌ای شرکت کنند تا بتوانند مقرری بیکاری دریافت کنند. این در حالی است که بر اساس ماده ۹ قانون بیمه بیکاری، قطع مقرری بیکاری افرادی که بدون عذر موجه از شرکت در دوره‌های آموزشی امتناع کنند، به رسمیت شناخته شده است.
مشکل اصلی؛ ضعف ساختار بازار کار و قراردادهای موقت
در نهایت، کاهش مقرری‌بگیران بیمه بیکاری بهبود اشتغال نیست، بلکه نتیجه سیاست‌هایی است که مانع از دریافت حمایت‌ها می‌شود. در واقع، بسیاری از کارگران به دلیل قراردادهای موقت، محرومیت از تشکل‌های مستقل صنفی و ناتوانی در بیان نظرات خود در محیط کار، بیکار می‌شوند و توافقنامه فعلی وزارت کار و سازمان فنی و حرفه‌ای، حقوق مسلم کارگران را محدود کرده و آنان را از حمایت‌های بیمه بیکاری محروم می‌سازد.
در حالی که کاهش تعداد مقرری‌بگیران بیمه بیکاری در ظاهر شاخصی از بهبود اشتغال است، اما در واقع ناشی از سیاست‌های اجباری و ناکارآمدی دوره‌های آموزشی است که نیازهای واقعی بیکاران را پاسخ نمی‌دهد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که اصلاحات ساختاری و بهبود شرایط شغلی، دستمزد و امنیت شغلی کارگران، راهکار واقعی بهبود وضعیت بازار کار است و نه اجبار بیکاران به شرکت در دوره‌های آموزشی که تنها به قطع حمایت‌های بیمه بیکاری منجر می‌شود.
نظر شما