تمام فیلم های ایرانی با موضوع رحم اجاره ای
اکران رسمی و عمومی فیلم بی مادر ما را بر آن داشت تا مقاله ای که در خصوص فیلم هایی تحت این موضوع یعنی رحم اجاره‌ای منتشر شده است را بررسی کنیم.
فیلم سینمایی «بی‌مادر» اولین تجربه کارگردانی سیدمرتضی فاطمی است که بعد از سال‌ها تجربه فعالیت در حوزه مطبوعات و برنامه‌سازی و تهیه‌کنندگی در تلویزیونی با این فیلم وارد میدان کارگردانی سینما شد.
فیلم در میانه تابستان امسال فرصت اکران عمومی به‌دست آورد و همزمان با حضور‌های موفقی که در چند جشنواره بین‌المللی داشت توانست فروش ۶ میلیارد تومانی را در گیشه به نام خود ثبت کند.
حضور امیر آقایی، پژمان جمشیدی و پردیس پورعابدینی، در ترکیب بازیگران این فیلم در بازه رونمایی در جشنواره و اکران عمومی مورد توجه قرار گرفت و فیلم در مجموع یکی از فیلم‌های غیرکمدی موفق در چرخه اکران امسال بود که حالا چند روزی است به اکران آنلاین رسیده و از طریق پلتفرم فیلمنت می‌توانید به تماشای آن بنشینید.
به بهانه اکران آنلاین «بی‌مادر» و سوژه محوری آن سراغ فیلم‌هایی رفته‌ایم که در داستان خود از ظرفیت ایده «رحم اجاره‌ای» استفاده کرده‌اند.
آنچه می‌خوانید، گزارشی از مواجهه سینماگران با «رحم اجاره‌ای» است.
بی‌مادر/ سیدمرتضی فاطمی
بی‌مادر اولین ساخته بلند سینمایی سید مرتضی فاطمی است که در جشنواره گذشته فیلم فجر رونمایی شد. فیلم روایت زوج مرفه است که در زمینه فرزندآوری دچار اختلاف عقیده هستند و سرانجام تصمیمی می‌گیرند که روابط آن‌ها را دچار چالش می‌کند.
فاطمی تأکید دارد که سوژه رحم اجاره‌ای در فیلم «بی‌مادر» فی‌نفسه موضوعیت نداشته و برای طراحی شبکه روابط میان کاراکتر‌ها و قرار دادن آن‌ها در موقعیت تصمیم‌گیری، دست روی این سوژه گذاشته است.
فیلم برخوردی اخلاقی با سوژه رحم اجاره‌ای دارد و در بخش‌هایی از داستان خود این پرسش را پیش می‌کشد که مادر واقعی فرزند حاصل از اجاره رحم، کیست؟
منتقدان و رسانه‌های داخلی در ایام رونمایی «بی‌مادر» در جشنواره فیلم فجر واکنش مثبتی به آن نداشتند و فیلم از نگاه داوران هم چندان مورد توجه قرار نگرفت، با این همه، اما فیلم در اکران عمومی عملکرد قابل قبولی داشت.
تی تی / آیدا پناهنده
داستان «تی‌تی» از آشنایی یک فیزیکدان با یک نظافتچی در یک بیمارستان آغاز می‌شود. تی‌تی نام همین نظافتچی است که آرام‌آرام متوجه می‌شویم علاوه‌بر کار در بیمارستان، از طریق اجاره رحم خود نیز کسب درآمد دارد. رابطه‌ای که میان این فیزیکدان و نظافتچی ساده شکل می‌گیرد، محور اصلی روایت «تی‌تی» است.
واقعیت این است که داستان «تی‌تی» بیش از آنکه درباره رحم اجاره‌ای باشد، درباره عشق است. ساختمان فیلم بر پایه شبکه‌ای از روابط استوار است که فصل مشترک آن‌ها کاراکتر تی‌تی است. اجاره رحم از طرف تی‌تی هم بیشتر جنبه نمادین دارد تا او را در روایت منبع زایش و تولد معرفی کند.
«تی‌تی» در جشنواره فیلم فجر در سه رشته فنی نامزد سیمرغ شد و الناز شاکردوست هم برای این فیلم توانست جایزه بهترین بازیگری را از جشن منتقدان سینما به دست بیاورد. اما جدی‌ترین توفیق برای این فیلم موفقیت در اکران بود. «تی‌تی» در اکران سال گذشته بیش از ۲۱ میلیارد تومان فروخت که رقم قابل توجهی برای یک فیلم غیرکمدی است
مجبوریم/ رضا درمیشیان
فیلم سینمایی «مجبوریم» را رضا درمیشیان با ترکیبی ویژه از بازیگران در سال ۹۷ مقابل دوربین برد و احتمالا در قیاس با دیگر فیلم‌های کارنامه‌اش امید ویژه‌تری به اکران عمومی آن داشت. همزمان با دوران کرونا، اما این فیلم از راه‌یابی به اکران عمومی بازماند و سرانجام هم سال گذشته بود که نسخه باکیفیتی از آن قاچاق شد. فیلم از دولت سیزدهم پروانه نمایش گرفت و فوری روی پرده رفت.
یکی از سیاه‌ترین روایت‌ها درباره رحم اجاره‌ای را در همین فیلم شاهدیم. داستان فیلم هرچند متمرکز بر ماجرای رحم اجاره‌ای نیست، اما داستان از جایی آغاز می‌شود که متوجه می‌شویم رحم یک دختر کارتن‌خواب توسط نامزدش به دیگران اجاره داده می‌شود و اینگونه مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد!
حتی حضور بازیگرانی همچون پارسا پیروز، نگار جواهریان و فاطمه معتمدآریا هم نتوانست گیشه این فیلم قاچاق‌شده را نجات بدهد و فیلم در اکران عمومی ناکام ماند. منتقدان هم چندان مواجهه مثبتی با این فیلم نداشتند و همچون دیگر آثار این فیلمساز لحن بیانیه‌طور آن را مورد انتقاد قرار دادند.
بهت / عباس رافعی
«بهت» درباره آتنا و همسرش است که هر دو فرهنگی و از قشر مرفه جامعه هستند، اما بچه‌دار نمی‌شوند. به همین دلیل آتنا، به سراغ کارمندش لیلا می‌رود. لیلا که به خاطر مشکلات مالی همسرش، زندگی سختی را می‌گذارند، قبول می‌کند فرزند آتنا و همسرش را به مدت نه ماه در رحم خود نگه دارد. همین توافق نقطه آغاز اتفاقات تراژیکی است که هر دو خانواده را با بحران مواجه می‌کند.
به‌طرز عجیبی اکثر فیلم‌هایی که سراغ سوژه رحم اجاره‌ای رفته‌اند، سرانجامی تراژیک برای کاراکترهای‌شان در نظر گرفته‌اند و «بهت» هم از این قاعده مستثنی نیست. فیلم بیش از آنکه حرف تازه‌ای درباره رحم اجاره‌ای داشته باشد، به‌عنوان یک موقعیت تراژیک به آن نگاه کرده است.
فیلمنامه «بهت» سرشار از موقعیت‌ها و کنش‌های غیرمنطقی است و طبیعی هم بود که همزمان با اکران عمومی توجه چندانی را به سمت خود جلب نکند. به‌رغم نقش‌آفرینی مهتاب کرامتی و رعنا آزادی‌ور، «بهت» در گیشه هم توفیقی به دست نیاورد.
تمشک/ سامان سالور
فیلم «تمشک» محصول سال ۹۲ است و از شناخته‌شده‌ترین فیلم‌های سینمای ایران به حساب می‌آید که به موضوع رحم اجاره‌ای پرداخته است. فیلم داستان زوجی است که برای بچه‌دار شدن به‌ناچار از رحم اجاره‌ای استفاده می‌کنند، اما براثر یک تصادف، زن می‌میرد و مرد فراموشی می‌گیرد. رضوان که رحم خود را در اختیار این زوج قرار داده بود در موقعیتی پیچیده گرفتار می‌شود.
جنس داستان «تمشک» به‌گونه است که زنی که رحم خود را اجاره داده است در محوریت قرار دارد و موقعیتی کاملا دراماتیک برای او طراحی شده است. همسر این زن می‌میرد و حالا برادر تعصبی شوهرش، نمی‌خواهد خبر بارداری او موجب بی‌آبرویی شود. «تمشک» هرچند فیلم خوبی نیست، اما در داستان خود دست روی سوالات مهمی درباره رحم اجاره‌ای گذاشته است.
رونمایی این فیلم در جشنواره فجر سال ۹۲ با واکنش‌های غالبا منفی از سوی منتقدان و اصحاب رسانه مواجه شد. فیلم با وجود ترکیب قابل‌قبول بازیگران، در اکران عمومی هم نتوانست عملکرد مناسبی داشته باشد.
با دیگران / ناصر ضمیری
با دیگران داستان زندگی آرزو و همسرش است. آرزو به‌دلیل تعدد تجربه سقط جنین، توان بارداری مجدد را از دست داده است و حالا در حسرت بچه‌دار شدن، سراغ رحم اجاره‌ای می‌رود. یکی از برگ‌برنده‌های فیلم «با دیگران» ترکیب بازیگران است؛ بابک حمیدیان، لیلا زارع، هنگامه قاضیانی و حمیدرضا آذرنگ در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
ناصر ضمیری تلاش بسیاری داشته است تا در قالب روایت فیلم خود هیچ موضعی درباره استفاده از رحم اجاره‌ای نگیرد. او هرچند با این ایده، زوج اصلی را به آرزوی خود می‌رساند، اما به‌واسطه وارد کردن کاراکتر‌های فرعی، تمرکزش بر روی ایده رحم اجاره‌ای را از دست می‌دهد.
فیلم «با دیگران» محصول سال ۹۲ است و یکی از فیلم‌اولی‌های حاضر در ویترین جشنواره سی‌ودوم فیلم فجر بود که اتفاقا توانست موردتوجه اصحاب رسانه و منتقدان هم قرار بگیرد. همزمانی حضور این فیلم و فیلم «تمشک» که هر دو به سوژه رحم اجاره‌ای پرداخته بودند در جشنواره فیلم فجر، بیشتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
شهرت / ایرج قادری
بارداری برای یک بازیگر، ایده‌ای است که ابراهیم حاتمی‌کیا هم در اولین اپیزود از فیلم «دعوت» به آن پرداخته بود. فیلم «شهرت» هم داستانی از این جنس دارد. بازیگری که در اوج رسیدن به شهرت در سینما با مطالبه فرزند از سوی شوهرش مواجه می‌شود. او، اما حاضر نیست به این خواسته تن دهد و به همین دلیل با پیشنهاد دوستش سراغ بیوه‌زنی می‌روند تا از رحم او برای بچه‌دار شدن استفاده کنند.
کارکرد رحم اجاره‌ای در فیلم «شهرت» تنها یک کارکرد دراماتیک و در خدمت پیش‌برد داستان است. به تعبیر دیگر همان‌طور که از نام فیلم هم برمی‌آید، آنقدر که موقعیت کاراکتر بازیگر در فیلم برای کارگردان موضوعیت داشته، تصمیم او برای استفاده از رحم اجاره‌ای چندان محلی از اعراب نداشته است.
فیلم جزو فیلم‌های فراموش‌شده در کارنامه ایرج قادری محسوب می‌شود. به‌خصوص که هیچ‌گاه روی پرده نرفت و ۱۱ سال بعد از ساخت، راهی شبکه خانگی شد و البته با نقد‌های مثبتی روبه‌رو نشد.
نظر شما