در سال ۱۴۰۱ سهام دلاری بورس تهران جذاب است یا سهام ریالی؟

صفحه اقتصاد- بورس تهران به عنوان نبض تپنده بازار سرمایه ایران، روزهای نسبتاً پر رونقی را تجربه می کند و سهامداران بورسی، کم و بیش از رشد فعلی بورس رضایت دارند.

در حال حاضر، شاخص کُل بورس تهران درگیر محدوده مقاومتی مهم یک میلیون و 600 هزار واحد بوده و این شاخص، بعد از یک بار ورود به کانال یک میلیون و 600 هزار واحدی در هفته گذشته، عقب نشینی کرده و به کانال پایین تر نزول کرد.
در گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با محمد ناطقی (تحلیلگر بازار سرمایه) تحولات فعلی بورس تهران و آثار مولفه های کلیدی اثرگذار بر بورس از جمله نرخ دلار و قیمت های جهانی، مورد کند و کاو قرار گرفته است که متن کامل آن را می خوانید.

*****

*شاخص کُل بورس در روز شنبه در 31 اردیبهشت 1401 با بیش از 15 هزار به یکی میلیون و 579 هزار واحد رسید و در روز چهارشنبه هفته قبل هم یک ریزش 11 هزار واحدی داشت.
ما می دانیم که بورس، یک مقدار از افزایش نرخ دلار تاثیر می پذیرد. با وجود افزایش نرخ دلار، به چه علت در 2 روز کاری، شاخص بورس چنین وضعی پیدا کرد و بیش از 25 هزار واحد طی 2 روز کاری کاهش داشته است؟

آنچه که مشخص است، این است که بورس در سال 1401 در حد 25 درصد بازدهی داشته ولی دلار، این مقدار بازدهی نداشته است. دوم این که بورس علاوه بر نرخ ارز ، از فاکتورهای دیگر مثل قیمت های جهانی و آینده اقتصاد هم پیروی می کند. به همین دلیل نمی شود بگوییم که بورس، رابطه یک به یک و لحظه ای با نرخ دلار دارد.
با رشد نرخ ارز یا با رشد سودآوری شرکت ها در یک افقی شش ماهه، بورس هم می تواند در یک افق شش ماهه، بازدهی خوبی داشته باشد. هر چند که از زمستان سال گذشته، رشد 35 درصدی شاخص کُل بورس و از ابتدای امسال رشد 25 درصدی باعث شده که بازار سرمایه کشور، وضعیت پارسال را نداشته باشد.
در این بازار، شناسایی سود و سیو سود، یک امر طبیعی بوده و برخی از سهامداران ممکن است از این بازار خارج شوند.

آیا بعد از روزهای زیادی که که در هفته های اخیر، بورس روند مثبت داشت و به تدریج به کانال یک میلیون و 600 هزار واحد نزدیک شد، اینهمه ریزش در این اواخر واقعاً طبیعی بود؟

ما در کوتاه مدت، نمی توانیم حدس بزنیم چه اتفاقی افتاده ولی در بلند مدت، بحث این است که بازار بورس رشد کرده و برخی سهامداران می خواهند از این قطار پیاده شوند، برخی سهامداران سیو سود می کنند، برخی سهامداران می خواهند پول خودشان را نقد کنند و وارد بازارهای دیگر کنند.
می خواهم بگویم وقتی بازار در حد 30 تا 35 درصد رشد می کند، یک اصلاح 4 یا 5 درصدی، اتفاق وحشتناکی نیست.

محمد ناطقی تحلیلگر بازار سرمایه

محدوده یک میلیون و 580 هزار واحد سقف رشد بورس در سال 1400 بوده و بعد از آن، بورس دچار کاهش شد. سقف سال گذشته، دوباره در روز سه شنبه 27 اردیبهشت ماه امسال، شکسته شد.
این رشد شاخص و شکسته شدن سقف سال گذشته را ناشی از کدام عامل اصلی می دانید که بالاخره شاخص در سال 1401 تا این حد بالا امده آست؟

تصور من این است که بورس، به شدت اُفت کرده بود و یک مقدار آن اُفت، غیر طبیعی بود. بازار سرمایه کشور ما، ارزنده بوده و نزدیک به دو سال است که شاخص بورس نتوانسته وارد کانال یک میلیون و 600 هزار واحد شود.
در این مدت، شرکت ها سود تقسیم کرده و عرضه اولیه زیادی هم داشته ایم ولی باز شاخص بورس نتوانسته به محدوده بالای یک میلیون و 600 هزار واحد برسد. این وضع، نشان می دهد بازار سرمایه ما، همچنان ارزنده است. واقعیت این است که در مقایسه با بازارهای دیگر مثل دلار و سکه، بازار سرمایه ارزنده تر بوده و با وجود ارزنده بودن، از بازارهای دیگر عقب تر است.
هنوز هم، نسبت قیمت به درآمد پیشرو بازار سرمایه، حدود 7 است و این وضع، نشان دهنده ارزشمندی این بازار است. بر این اساس، بازدهی بورس نسبت به نرخ سود بانکی و برخی بازارهای دیگر، بازدهی خوبی است.
با توجه به این که فصل مجامع عمومی شرکت های بورسی نزدیک است، ما انتظار یک مقدار افزایش داریم. به همین دلیل، رسیدن شاخص بورس به محدوده یک میلیون و 700 هزار تا یک میلیون و 800 هزار واحد تا پایان سال 1401، دور از انتظار نیست.

آیا در وضعیت فعلی ممکن است برخی از سهامداران که از ریزش بزرگ بورس در سال 1399 آسیب دیده بودند، این رشد فعلی بورس را فرصت مناسبی برای فروش سهام خودشان و خروج قطعی از بازار بدانند؟

بله. در همین چارچوب، سیو سود اتفاق می افتد. با توجه به این که بازار سرمایه، حدود 30 تا 35 درصد بازدهی داشته، بخش مهمی از سهامداران بورس، به نقطه سر به سر رسیده اند. بخش مهمی از سهامداران نیز، توانسته اند یک قسمت از پولی را که از دست داده بودند، جبران کنند.
برخی از سهامداران، دو سال قبل یا سال قبل، از بورس خارج شده و وارد بازارهای دیگر شدند. احتمال می دهم این افراد، با توجه به جذابیت فعلی بورس، از بازارهای دیگر خارج شده و دوباره وارد بورس شده باشند.
کسانی که در این مدت وارد بازار ملک یا وارد بازار دلار شده بودند، بالاخره می دانند که الان بورس ایران، ارزنده بوده و از بازارهای دیگر عقب مانده است. در نتیجه، این افراد بخشی از دارایی خودشان را وارد بورس می کنند.

در روز چهارشنبه هفته قبل و شنبه هفته جاری، چند صد میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بورس خارج شد. آیا می شود برداشت خاصی از این خروج سرمایه حقیقی داشت؟

من اعتقاد دارم که ما نباید در مورد کوتاه مدت صحبت کنیم. ورود پول به بورس زیاد شده ولی دو روز منفی بودن بورس می تواند ناشی از این باشد که برخی افراد شناسایی سود کرده اند. در این وضعیت، ممکن است آدم ها سبد دارایی خودشان را متنوع کنند. در حالت فعلی، فردی که سود کرده نیاز دارد پول خودش را خارج کند.

محمد ناطقی؛ تحلیلگر بازار سرمایه

در حال حاضر، بورس وضعیت خودش را مشخص می داند و چشم انداز روشنی برای خودش دارد؟

در سال 1400، چشم انداز بورس یک مقدار روشن بود و اگر در سال گذشته از من سوال می کردید که بورس چطور می شود، می گفتم که قطعاً چشم انداز بورس مثبت است. در حال حاضر و با وجود رشد بورس، ابهامات بیش تر است.
به طور خاص، ما هنوز در مورد بسیاری از مسائل مثل نرخ ارز، نرخ رشد اقتصادی و برجام، اطلاعی نداریم. اگر برجام اجرایی شود، احتمالاً ما دیگر افق رو به رشد چندانی در بورس نخواهیم داشت.
اگر برجام اجرایی نشود، احتمالاً بورس، مأمن سرمایه های مردم می شود و باز هم رشد می کند. این که چه اتفاقی برای بورس می افتد بستگی به این دارد که چه اتفاقی برای کشور می افتد و برجام، در این زمینه نقش مهمی دارد.

بر چه مبنا اعتقاد دارید اگر برجام اجرایی شود بورس دیگر رشد نخواهد داشت؟

اگر برجام اجرا شود نرخ ارز کاهش پیدا می کند. در این حالت، به نظر من بازار سرمایه کشور، دیگر رشد تورمی ندارد و یک رشد واقعی خواهد داشت. در این حالت، شاید بورس 10 درصد رشد کند ولی این 10 درصد، بازدهی واقعی است.
در صورتی که برجام اجرایی نشود، بورس رشد زیادی می کند. البته این رشد، ناشی از تورم خواهد بود و یک رشد خوب و با کیفیت نخواهد بود.

اگر برجام، دوباره اجرا شود، فکر می کنید نرخ دلار بازار آزاد تا چه حد کاهش پیدا می کند؟

اگر برجام اجرایی شود به نظر من، کاهش نرخ ارز تا حدود 23 تا 25 هزار تومان دور از انتظار نیست.

فرض شما این است که اگر برجام اجرا شود نرخ دلار کاهش پیدا می کند و در نتیجه سودآوری بورس کاهش پیدا می کند. یک فرض هم می تواند این باشد که برجام اجرا شود ولی صادرات شرکت های ایرانی افزایش پیدا کند.
شما اصلاً اعتقاد ندارید با اجرای برجام و افزایش صادرات، آن کاهش نرخ دلار جبران می شود؟

با اجرای برجام ممکن است صادرات افزایش پیدا کند ولی بازار بورس، همیشه با توجه به افق آینده خرید و فروش می کند. وقتی که افق تورمی و افق رشد نرخ ارز، به شدت کاهشی می شود، بازار سرمایه ما هم در سکون فرو می رود.

بالاخره اگر شرکت های صادرات محور بورس، افزایش صادرات داشته باشند، آن کاهش جبران می شود یا نه؟

بله ولی بحث سقوط بورس مطرح نیست. ما نمی گوییم با اجرای برجام، بورس سقوط می کند. در این حالت، بورس افق رو به رشد چشمگیری نخواهد داشت. من بعید می دانم در این حالت، بازار سرمایه وارد سیکل رشد همگانی و شدید شود.
در صورت اجرای برجام، ممکن است بورس بین 10 تا 15 درصد رشد داشته باشد که منطقی است ولی بیش از آن، نیازمند این است که نرخ ارز یک بازدهی خیلی خوب داشته باشد.

محمد ناطقی؛ تحلیلگر بازار سرمایه

بورس تهران، یک رشد تقریباً شتابان در دو ماهه اول سال 1401 داشته است. آیا این مقدار رشد و بازدهی قابل توجه بورس در یک مدت کوتاه، تقریباً شبیه رشد شتابان سال 1399 نیست؟

به دلیل این که هنوز برجام، امضاء نشده، خیر. شرایط فعلی بورس، شرایط خاصی است و اگر بخواهیم مقایسه کنیم وضع فعلی، بیش تر شبیه اواخر سال 1392 است که بورس، دچار رکود شده بود.
من فکر می کنم و چنین تصوری دارم که بازار سرمایه ما، در افق میان مدت وارد سهم های ریالی می شود. چون به هر حال نرخ ارز، رشد چندانی نخواهد داشت، سهم های ریالی از قبیل صنعت غذایی و صنعت خودرو، لیدر بازار می شوند و به واسطه آنها، وضعیت بورس مشخص می شود.

فکر می کنید در هر حالت، نرخ دلار جهش نخواهد داشت؟

نرخ دلار، جهش نخواهد داشت و اگر هم رشد کند این افزایش تا حد 35 هزار و 36 هزار تومان است. یعنی حتی اگر برجام اجرایی نشود، نرخ دلار بیش از این مقدار بالا نخواهد رفت.

بعضی تحلیلگران رقم های بزرگ تری اعلام می کنند و حتی می گویند نرخ دلار به 40 هزار تومان می رسد. به نظر شما، این نوع ارقام برای نرخ دلار، دور از واقعیت است؟

بله. من فکر می کنم نرخ دلار تا آن حد بالا نمی رود. چون قیمت نفت و قیمت کامودیتی ها، در حد بالایی بوده و فشار زیادی به نرخ ارز وارد نمی شود.

در سال گذشته، ابهاماتی در مورد ارز 4200 تومانی و مالیات بر صادرات وجود داشت و چند ماه، مجلس درگیر بررسی و تصویب بودجه بود. به همین دلیل، بحث های مختلف و متضادی مطرح می شد و وضعیت مولفه های زیادی روشن نبود.
در حال حاضر که آن مولفه ها وضعیت روشنی دارند، می شود در ادامه نتیجه بگیریم که یک مقدار وضع و چشم انداز بورس، روشن تر شده؟

حذف ارز 4200 تومانی، یک تصمیم بود که باید گرفته می شد و دولت مجبور بود که به این موضوع تَن بدهد. ابهامات زیادی در ارتباط با همین موضوع وجود داشت ولی مشخص شدن این موضوع، تکلیف برخی صنایع را روشن کرد.
هر چقدر قیمت ها آزادتر شوند تکلیف بورس، شفاف تر شده و تصمیم گیری ها راحت تر می شود. هر چقدر دولت، کمتر در قیمت گذاری مداخله کند، اوضاع بورس بهتر می شود. حذف ارز 4200 تومانی، منجر به این می شود که دولت، کمتر مداخله کند و این تصمیم، می تواند برای بورس خوب باشد.

آیا فکر نمی کنید افزایش نرخ ارز دولتی از 4200 تومان به 23 هزار تومان، آثار تورمی دارد؟

بدیهی است که آثار تورمی دارد و مشخص است که تورم را افزایش می دهد. با توجه به این که این کار باعث می شود دست دولت در زمینه نرخ ارز، بیش تر باز شود از جهاتی قابل دفاع است.

جنابعالی در حالت بد بینانه می گویید نرخ دلار ممکن است حداکثر به 36 هزار تومان برسد. در آن حالت اوضاع چطور می شود؟

اگر نرخ دلار به آن حد برسد، دوباره یک تورم خواهیم داشت و شاخص بورس ممکن است تا نزدیک سقف تاریخی خودش یعنی 2 میلیون واحد حرکت کند. در آن حالت، رسیدن شاخص به آن محدوده، دور از انتظار نیست.

اگر به طور مشخص و دقیق تفکیک کنید در حال حاضر الان وضعیت سهام دلاری بهتر و جذاب تر است یا سهام ریالی؟

من سهم های ریالی را جذاب تر می دانم. چون تورم ریالی داریم ولی تورم دلاری نداریم، یعنی نرخ دلار، کمتر از نرخ تورم رشد می کند. این حالت، یک حالت خوب برای صنایع ریالی کشور است.

به طور خاص، چه صنایع بورسی جذابیت دارند؟

صنایع خودرویی، دارویی و غذایی. همچنین شرکت های اینترنتی و مخابراتی که درآمدشان به ریال است جذابیت دارند.

الان صنایع دلاری چه وضعیتی دارند؟

با توجه به تثبیت نرخ ارز، من افق رو به رشد چندانی برای صنایع دلاری نمی بینم. هر چند که قیمت های جهانی رو به رشد بوده و از این جهت می توانند سود خوبی داشته باشند. من فکر می کنم صنایع ریالی، عمده رشد بازار را تشکیل بدهند. در همین وضعیت فعلی، صنایع ریالی، باعث رشد بورس شده اند.

در حال حاضر، قیمت جهانی هر بشکه نفت حدود 110 دلار بوده و قیمت کامودیتی ها هم در حال افزایش است. پیش بینی شده که در بازارهای جهانی، فلزات مس، آلومینیوم و روی در سال افزایش قیمت خواهد داشت.
این افزایش قیمت کامودیتی های مختلف در بازار جهانی، چگونه اثر خودش را در بورس ایران نشان می دهد؟

افزایش قیمت جهانی منجر به رشد بیش تر سهام دلاری می شود. افزایش قیمت جهانی، اثر جدی بر شرکت های اوره ای و سودآوری آنها دارد ولی شرکت های حوزه کامودیتی، رشد کمتری را تجربه می کنند.
سهم های اوره ای می توانند بازدهی خوبی داشته باشند ولی قیمت فولاد در جهان، رشد چندانی نداشته است. شرکت های اوره ای و فعال در حوزه روی که رشد زیادی داشته اند، بازدهی های خوبی خواهند داشت.

شاخص بورس در روز سه شنبه 27 اردیبهشت امسال به محدوده یک میلیون و 600 هزار واحد رسید و از آن فراتر رفت. با این حال، در روزهای بعد، شاخص عقب نشینی کرد.
آیا بورس قدرت کافی برای تثبیت شدن در کانال یک میلیون و 600 هزار واحد نداشت و به همین دلیل، می توان نتیجه گرفت که شاخص می تواند مدتی در پایین این محدوده بماند؟

شاخص بورس در این طور موارد، نیاز به استراحت دارد. بورس رشد خوبی داشته و من فکر می کنم شاخص، تا آخر سال آرام آرام می تواند تا یک میلیون و 800 هزار واحد بالا برود. البته اگر نرخ دلار به 36 هزار تومان برسد تا 2 میلیون واحد هم می تواند برود.

محمد ناطقی؛ تحلیلگر بازار سرمایه

از نظر شما، نمادهای بورسی که مثبت و منفی می شوند، تحولات روزمره بوده و اتفاق خاصی رخ نداده است؟

افق مهم بوده و به نظر من، نباید اینقدر وارد جزئیات شویم و به کلیات باید فکر کنیم.

فرضاً در روز چهارشنبه 207 نماد بورسی، رشد داشتند که 33 درصد بازار بود ولی 416 نماد کاهش قیمت داشتند که 67 درصد بازار بود. آیا از این ریزش نمادها نمی شود برداشت خاصی داشت؟

ما باید ببینیم چه نمادها و چه گروه های بورسی ریزش داشته اند. به طور کلی، گروه های غذایی و دارویی بازدهی خوبی داشته و گروه هایی که وابسته به قیمت دلار بوده اند، احتمالاً بازدهی کمتری داشته اند.

در مورد صنایع غذایی شاهد بودیم که قیمت ماکارونی و برخی اقلام دیگر افزایش یافت. در ادامه، قیمت این نوع سهام افزایش یافت ولی آیا تصور می کنید این نوع صنایع، باز افزایش قیمت خواهند داشت یا این که به اندازه کافی رشد کردند؟

به نظر من، قیمت های جهانی رشد می کند ولی با توجه به این که ارز 4200 تومانی حذف شد، بعید می دانم این صنایع، دیگر رشد چندانی داشته باشند. عمده رشد این صنایع تخلیه شد.
در مجموع، وضعیت خودرویی ها وابسته به جو بازار است. در مورد گروه بانکی که سهم ریالی است، باید بگویم که از بازار عقب است و می تواند رشد داشته باشد. در وضعیت فعلی، خودرویی ها، یک گروه جذاب و ارزان است.

این نظر وجود دارد که میزان ریزش شاخص بورس با میزان ریزش پرتفوها فرق دارد. برخی تحلیلگران می گویند در روند نزولی، اُفت شاخص کمتر از افت پرتفوی بوده ولی در روند صعودی، رشد شاخص بیش از رشد پرتفوی اتفاق می افتد. در این زمینه، جنابعالی چه نظری دارید؟

ما باید شاخص هم وزن را در نظر بگیریم. چون در شاخص کُل، عرضه اولیه و تقسیم سود در نظر گرفته می شود و به همین دلیل شاخص هم وزن، آینه بهتری از بورس است و شاخص کُل بورس، یک مقدار ایراد دارد.
به دلیل این که سهم های بزرگ بورسی، لخت تر بوده و کمتر بالا و پایین می روند، در نتیجه شاخص کل بورس، ایراد دارد و مشکل ایجاد می شود.