صندوق‌های بازنشستگی از بودجه عمومی دولت چقدر سهم دارند؟

سالیانه درصد قابل توجهی از کل مصارف بودجه عمومی کشور در راستای کمک به بازپرداخت تعهدات صندوق‌های بازنشستگی هزینه می‌شود. روند نسبت اعتبارات اختصاص یافته به صندوق‌های بازنشستگی مذکور به کل بودجه عمومی دولت از ۱۴.۶ درصد در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ به ۱۶درصد در لایحه بودجه ۱۴۰۳ افزایش یافته است.

بر این اساس اعتبارات اختصاص یافته به صندوق‌های بازنشستگی کشوری، لشکری، فولاد و وزارت اطلاعات در لایحه بودجه ۱۴۰۳ با درنظر گرفتن مالیات مذکور به بیش از ۴۵۳ هزار میلیارد تومان می‌رسد که نسبت به عدد مشابه سال قبل ۳۶.۹ درصد رشد داشته است.

در بودجه امسال و مطابق با بند «ر» تبصره «۶»بخش اول قانون بودجه سال ۱۴۰۳ متناسب سازی حقوق بازنشستگان کشوری، لشکری و فولاد از محل افزایش یک درصد نرخ مالیات بر ارزش افزوده تامین مالی می‌شود. میزان برآوردی این مالیات امسال به میزان ۵۰ هزار میلیارد تومان در نظرگرفته شده است. بنابراین اعتبارات اختصاص یافته به صندوق‌های بازنشستگی کشوری، لشکری، فولاد و وزارت اطلاعات در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ با در نظر گرفتن مالیات مذکور به بیش از ۴۵۳ هزار میلیارد تومان می‌رسد.

البته باید اذعان داشت چارچوب نظام بودجه‌ریزی در کشور به گونه‌ای است که منابع و مصارف صندوق‌های بازنشستگی به عنوان نهادهای عمومی غیردولتی در بودجه کل کشور منعکس نمی‌شود. با این حال صندوق‌های بازنشستگی از طریق محورهایی مانند کمک به پرداخت حقوق و مزایای بازنشستگان، کسور بازنشستگی شاغلین دولتی، مشارکت دولت در حق بیمه شاغلین کارمند و غیرکارمند، تکالیف قانونی و پرداخت مطالبات صندوق‌های بازنشستگی، به بودجه عمومی مرتبط می‌شوند.

بر این اساس ارقان مندرج در بودجه سنواتی بدون لحاظ کمک‌های فرابودجه انجام گرفته به صندوق‌های بازنشستگی بودجه است.

دولت ۸۱ درصد منابع صندوق بازنشستگی کشوری را تامین می‌کند

در این راستا مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به بررسی سهم هر یک از صندوق های بازنشستگی از بودجه عمومی کشور پرداخته است. بر اساس این گزارش، بودجه مصوب صندوق بازنشستگی کشوری برای سال ۱۴۰۲ به میزان ۲۵۳.۴۷ هزار میلیارد تومان بوده که با احتساب کمک ۲۰۷ هزار میلیارد تومانی دولت در قانون بودجه همان سال، بیش از ۸۱ درصد از کل منابع صندوق مذکور وابسته به اعتبارات دولتی است.

سهم اعتبارات کمکی دولت از بودجه مصوب سال۱۴۰۱ حدود۶۷درصد بوده که حاکی از رشد وابستگی نسبی صندوق به بودجه عمومی است؛ همچنین براساس منابع بودجه مصوب برای سال ۱۴۰۲، حدود ۱۳ درصد نیز از محل کسور بازنشستگی (کارمند و کارفرما) تامین می شود که دولت در اینجا به عنوان کارفرما حضور دارد. به علاوه کمتر از ۱۰درصد منابع این صندوق نیز از محل سرمایهگذاری ها تأمین می شود.

در چنین شرایطی در بودجه امسال دولت قصد دارد ۲۵۶.۵ هزار میلیارد تومان اعتبار به صندوق بازنشستگی کشوری اختصاص دهد که نسبت به بودجه سال گذشته حدود ۲۴ درصد رشد دارد؛ البته باید یادآور شد که این صندوق از محل اضافه کردن یک درصد به نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای متناسب سازی حقوق بازنسشتگان نیز بهره خواهد بود که مبلغ برآوری از محل مالیات بر ارزش افزوده حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود هرچند سهم تفکیکی آن برای هر یک از صندوق ها مشخص نیست.

رشد ۱۷ درصدی منابع صندوق نیروهای مسلح

سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح از دیگر صندوق های بازنشستگی به شمار می رود که بخشی از منابع خود را از بودجه دولت تامین می کند؛ در بخش دوم لایحه بودجه، میزان اعتبار این سازمان به بیش از ۱۳۲.۳ هزار میلیارد تومان رسیده‌ که حاکی از رشد ۱۷.۴۵ درصدی نسبت به بودجه سال قبل است. البته این صندوق نیز از محل افزایش یک درصد نرخ مالیات بر ارزش افزوده جهت متناسب سازی حقوق بازنشستگان بهره مندخواهدبود.

اگرچه اطلاعات دقیقی از مصارف این صندوق در دست نیست اما با توجه به وضعیت صندوق برآورد می‌شود مشابه صندوق بازنشستگی کشوری، سهم سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها در تامین منابع این صندوق نیز اندک بوده و عمده منابع مورد نیاز از محل اعتبارات عمومی تامین شود.

۹۴ درصد منابع صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد صرف حقوق و مستمری می‌شود

بودجه مصوب صندوق کارکنان فولاد در سال ۱۴۰۲ برابر ۱۵.۸ هزار میلیارد تومان بوده است که اعتبارات دولتی حدود ۶۱ درصد، درآمد حاصل از دریافت کسور بازنشستگی حدود ۲ درصد، وصول مطالبات از شرکتها ۴ درصد، سود حاصل از سرمایه گذاری‌ها حدود ۱۹درصد، فروش سرمایه گذاری سهام و املاک مازاد حدود ۱۴درصد از کل منابع صندوق را در این سال تشکیل می‌دهد. در این صندوق ۹۴ درصد از مصارف به حقوق و مستمری و درمان و عیدی بازنشستگان اختصاص دارد.

نسبت اعتبارات دولتی به منابع بودجه صندوق در سال قبل حدود ۵۸ درصد بوده که در این صندوق حاکی از وابستگی بیشتر صندوق به منابع عمومی است. در بودجه امسال نیز اعتبار اختصاص یافته به این صندوق ۱۲.۳ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. این عدد نسبت به سال قبل به میزان ۲۶.۸۸ درصد رشد داشته است، البته این صندوق نیز از محل اافزایش یک درصد نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای متناسب سازی حقوق بازنشستگان بهره مند خواهند بود.

این صندوق که یکی از صندوق‌های تحت نظر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که برای پرداخت مستمری بازنشستگان به بودجه دولتی متکی بوده و بیمه شده جدیدی نمی پذیرد.

صندوق بازنشستگی کارکنان وزارت اطلاعات

اعتبار تخصیص داده شده به این صندوق در قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به اندکی بیش از ۲ هزار میلیارد تومان می رسد که صرف پرداخت حقوق و مزایای بازنشستگان و مستمری بگیران این صندوق خواهد شد و نسبت به سال قبل ۲۳ درصد رشد داشته در حالی که این رشد در دوره قبلی ۱۶.۵ درصد بوده است. این صندوق نیز بیشتر منابع خود را از بودجه عمومی تامین می کند و سود حاصل از سرمایه گذاری ها سهم اندگی در تامین منابع صندوق دارد.

صندوق بازنشستگی کشاورزان، روستاییان و عشایر

در بودجه امسال اعتبار اختصاص یافته به این صندوق به میزان ۴.۷۴ هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل رشد ۱۲.۴ درصدی داشته است. این مبلغ برای پرداخت سهم دولت به عنوان کارفرما در نظر گرفته شده است.

رشد پایین اعتبارات این بخش در حالی است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مسئولان صندوق، از بیمه شدن حدود ۲ میلیون و ۲۳۶هزار نفر از زنان روستایی و عشایر دارای سه فرزند و بیشتر مشمول ماده ۲۱ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت تحت پوشش این صندوق خبر می دهند. با توجه به نحوه تعامل دولت با این صندوق و تحمیل تعهدات مازاد بدون تأمین منابع مالی، بیم آن می‌رود با ادامه

وضع موجود این صندوق نیز به وضعیت سازمان تأمین اجتماعی دچار شده و علاوه بر تحمیل تعهدات و ایجاد کسری منابع، این صندوق نیز به بنگاهداری سوق داده شود.