چرا دولت در تامین گاز نیروگاه‌ها دچار مشکل می شود؟

مصرف زیاد گاز خانگی موجب شده دولت در تامین گاز نیروگاه‌ها دچار مشکل شود و با توقف صادرات سوخت مایع، آن را در نیروگاه‌ها بسوزاند و همین موجب عدم‌النفع حدود 6 میلیارد دلاری کشور می‌شود.

به گزارش پایگاه خبری صفحه اقتصاد ، هر چند ایران به عنوان دومین دارنده منابع گازی دنیا ظرفیت بسیار بالایی برای تولید گاز و حتی نقش‌آفرینی در بازار گازی منطقه را داراست، اما در سال‌های گذشته با توجه به روند افسارگسیخته مصرف در داخل کشور، حتی تکمیل تمامی فازهای پارس جنوبی نیز نتوانسته است، پاسخگوی تقاضا باشد، به طوری که هم‌اکنون تراز گازی کشور منفی شده است، یعنی مجموع تقاضا از عرضه گاز پیشی‌گرفته است.

در حال حاضر تشدید مصرف گاز در بخش‌های غیرمولد به خصوص بخش خانگی باعث شده، وزارت نفت در تامین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها دچار مشکل شود و به ناچار سوخت مایع (گازوئیل و نفت‌کوره) در اختیار نیروگاه‌ها قرار دهد. البته با توجه به محدودیت‌های استفاده از این سوخت در نیروگاه‌ها امکان قطعی برق در روزهای سرد سال جاری کاملا محتمل است.

*تامین 50 درصد از نیاز نیروگاه با سوخت مایع در زمستان 1400

سوزاندن سوخت مایع در نیروگاه‌ها به جای گاز طبیعی، علاوه بر تبعات زیست‌محیطی باعث کاهش درآمدهای ارزی دولت نیز می‌شود زیرا دولت سیزدهم تاکنون برای پر کردن مخازن سوخت مایع نیروگاه‌ها، جریان صادرات گازوئیل و نفت کوره را متوقف کرده است.

جدول 1 برنامه تامین سوخت نیروگاه‌ها در 4 ماه سرد سال جاری را نشان می‌دهد. طبق این جدول حدود 50 درصد از نیاز نیروگاه‌ها از طریق سوخت مایع تامین خواهد شد.

جدول 1- برنامه تامین سوخت نیروگاه‌ها در 4 ماه سرد 1400 (واحد: میلیون متر مکعب در روز)

همچنین تصویر 1 به خوبی گویای سهم هر یک از سوخت مایع و گاز طبیعی در تامین سوخت نیروگاه‌ها است.

تصویر 1- نمودار تامین سوخت نیروگاه‌ها در 4 ماه سرد 1400 (واحد میلیون متر مکعب در روز)

*روزانه 40 میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌ها سوزانده می‌شود

جدول 2، برنامه تامین سوخت مایع نیروگاه‌ها به تفکیک گازوئیل و نفت کوره را نشان می‌دهد. طبق این آمار، به طور میانگین روزانه 61 میلیون لیتر گازوئیل و 40 میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌ها سوزانده می‌شود.‌

جدول 2- برنامه تامین سوخت مایع نیروگاه‌ها در 4 ماه سرد 1400 (واحد: میلیون لیتر در روز)

چندی پیش محسن طرزطلب مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی نیز در مصاحبه‌ای میزان مصرف مازوت در نیروگاه‌ها را بیش از 30 میلیون لیتر در روز عنوان کرده بود و گفت: «روزانه حدود ۳۲ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه های کشور مصرف می‌شود. میزان مصرف گازوئیل در نیروگاه، بسته به آنکه چه میزان گاز بتوانند تامین کنند متفاوت است».

تصویر 2- نمودار تامین سوخت مایع نیروگاه‌ها در 4 ماه سرد 1400 (واحد: میلیون لیتر در روز)

*عدم‌ النفع 6 میلیارد دلاری با سوزاندن سوخت مایع در نیروگاه‌ها

در مجموع طبق برآورد وزارت نفت، در 4 ماه سرد سال 1400، مجموعا 7.23 میلیارد لیتر گازوئیل و 4.83 میلیارد لیتر در نیروگاه‌ها سوزانده خواهد شد تا با جبران کمبود سوخت گاز طبیعی در کشور، جریان تولید برق در فصل زمستان دچار اختلال نشود.

در حال حاضر قیمت جهانی گازوئیل و نفت کوره به ترتیب 620 و 420 دلار بر تن است. طبق محاسبات با مصرف گازوئیل و نفت کوره در نیروگاه‌ها و توقف صادرات آنها، در 4 ماه سرد سال عدم‌ النفع دولت به ترتیب 3.7 و 1.9 میلیارد دلار خواهد بود. به بیان دیگر تشدید مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری باعث عدم‌ النفع 5.6 میلیارد دلار از توقف در صادرات گازوئیل و نفت کوره خواهد شد. عدم‌ النفع حدود 6 میلیارد دلاری دولت معادل هزینه ساخت پالایشگاه شهید سلیمانی با ظرفیت 300 هزار بشکه در روز است.

با در نظر گرفتن نرخ 24 هزار تومانی دلار در سامانه نیما، مجموع خسارت کشور حدود 135 هزار میلیارد تومان خواهد شد؛ یعنی روزانه 1.2 هزار میلیارد تومان. این رقم 3.2 برابر مجموع یارانه 85 میلیون ایرانی در سال 1401 است.

البته در کنار عدم‌ النفع ‌های اقتصادی، مجبور شدن دولت به مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها برای تامین برق موردنیاز مردم باعث افزایش آلودگی هوا در ماه‌های سرد سال نیز خواهد شد که تاثیر مستقیمی بر سلامت عموم مردم جامعه دارد.

* مصرف گاز خانگی و تجاری معادل 58 درصد از کل تقاضای گاز کشور

طبق آمار در 4 ماه سرد سال، مصرف گاز خانگی و تجاری معادل 58 درصد از کل تقاضای گاز کشور است. این مصرف افسارگسیخته در بخش غیرمولد باعث شده است که گاز به سایر بخش‌ها نرسد به طوری که هم‌اکنون کشور باید بین دو موضوع قطعی برق یا آلودگی هوا ناشی از مصرف سوخت مایع، یکی را انتخاب کند.

مصرف زیاد گاز در بخش غیرمولد به خصوص بخش خانگی و تجاری، لزوما بدین معنا نیست که صرفا مردم کشور در مصرف بی‌رویه گاز اهتمام دارند بلکه مجموعه‌ای از ناکارآمدی‌ها از جانب دولت‌ها هم به عنوان عامل موثرتر در بروز وضعیت فعلی تراز گازی کشور نقش داشته است.

با توجه به کند شدن اجرای طرح‌های توسعه‌ میادین گازی در دولت قبل، فعلا تا 4 سال آینده امکان افزایش تولید گاز در کشور وجود نخواهد داشت و در صورت بی‌توجهی به اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف و تداوم روند جهشی مصرف در بخش خانگی، قطعا حجم آسیب به صنایع و اقتصاد کشور در سال‌های آینده بیشتر خواهد شد.

منبع: فارس