گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه

چالش اقامت خارجی ها در ایران با سرمایه گذاری ۱۰۰ هزار دلاری

در گفتگوی اختصاصی «صفحه اقتصاد» با دکتر سیدجلال ابراهیمی (رئیس خانه اقتصاد و تجارت ترکیه و رئیس مرکز تحقیقات ایران و ترکیه)، اقامت خارجی ها

چالش اقامت خارجی ها در ایران با سرمایه گذاری 100 هزار دلاری

صفحه اقتصاد - دولت ابراهیم رئیسی در اسفند 1400، رقم مورد نیاز برای سرمایه گذاری خارجی در ایران و کسب مجوز اقامت را از رقم 250 هزار دلار مصوب سال 1398 ، به حد 100 هزار دلار کاهش داد. احسان خاندوزی (وزیر امور اقتصادی و دارایی) اعلام کرد که دولت جذابیت های لازم را فراهم می کند تا سرمایه گذاران خارجی، سرمایه های خودشان را به ایران بیاورند و به طور نامحدود، اجازه اقامت بگیرند.

در گفتگوی اختصاصی « صفحه اقتصاد » با دکتر سیدجلال ابراهیمی (رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه و رئیس مرکز تحقیقات ایران و ترکیه)، علت بالاتر بودن جذابیت ترکیه در جذب سرمایه های خارجی نسبت به ایران و چگونگی جذاب ساختن ایران برای سرمایه گذاری خارجی، بررسی شده است.

*****

*بر اساس گزارش سال 2022 کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) در حد 1582 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی در سال 2021 در جهان انجام شده. بر اساس این گزارش آمریکا 367 میلیارد دلار، چین 180 میلیارد دلار و هنگ کنگ 140 میلیارد دلار، جذب کرده و در رتبه های اول تا سوم دنیا را در جذب سرمایه گذاری کسب کرده اند. در این میان، ایران فقط 1.4 میلیارد دلار جذب کرده و البته درصد و میزان تحقق سرمایه گذاری خارجی در یک کشور هم اهمیت دارد.

به نظر شما، چه جذابیت هایی باعث می شود یک کشور سرمایه خارجی جذب کند و برخی دولت ها چگونه سرمایه های بزرگی را جذب کرده و رشد و توسعه را در سرزمین خودشان ایجاد می کنند؟

-ما در زبان فارسی، یک ضرب المثل داریم که می گوید «مرغ آنجا رَوَد که دانه بُوَد». اگر یک کشور برای سرمایه گذار، جذابیت داشته باشد و بداند که برایش در کوتاه مدت یا دراز مدت، سودآوری دارد، به طور مسلم به آن کشور خواهد رفت. هیچ مرغی، پشت بام کسی نمی نشیند مگر در آنجا دانه ای ببیند.

ما اگر به همسایه کشور خودمان یعنی، ترکیه نگاه کنیم، می بینیم که آقای اردوغان، رئیس جمهور این کشور و دار و دسته اقتصادی او، به طور پیوسته با کشورهای مختلف تعامل می کنند تا هم بازار ایجاد کنند و هم سرمایه گذار جذب کنند.

آقای چاووش اوغلو، وزیر خارجه فعلی ترکیه به طور مرتب با هواپیما و با عبور از آسمان ایران، به کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس می رود تا بازارهای کشور قطر و سایر شیخ نشین های منطقه را نگه دارد. بعد از تنش بین عربستان و امارات با کشور قطر، پروازهای شرکت هواپیمایی ترکیش ایرویز به طور شبانه روزی انجام می شد و کالاها و محصولات مختلف را از ترکیه به قطر می بردند.

در زمانی هم که آقای احمد داوود اوغلو، وزیر خارجه بود عیناً این جملات را به کار برد که هر جا دو تاجر از کشوری به ترکیه بیایند یا دو تاجر ترکیه به یک کشور بروند، ما در آنجا سفارتخانه باز می کنیم و نیازهای آنجا را تامین می کنیم.

در همین ترکیه، موقعی که یک هیأت تجاری به این کشور می آید، فرش قرمز زیر پای آنها پهن کرده و از آنها استقبال می کنند. با این نوع اقدامات و در سال های اخیر، ترکیه سرمایه های زیادی از کشورهای شیخ نشین منطقه و عربستان جذب کرده است.

در روزهای اخیر و برای سرمایه گذاری در حوزه مسکن، سرمایه گذاران کشورهای آفریقایی از جمله زامبیا و آفریقای جنوبی به ترکیه رفته و برای سرمایه گذاری نقطه یابی می کنند. دلیل جذب سرمایه گذاران به ترکیه، این است که دولت ترکیه، سرمایه خارجی را تضمین می کند و اجازه می دهد سرمایه گذار هر وقت خواست سود سرمایه خودش را از ترکیه خارج کند.

موقعی که سرمایه گذار بتواند سود سرمایه گذاری خودش را به راحتی از کشور خارج کند یا کشور هدف، اینقدر ایمن باشد که سرمایه گذار، سود سرمایه گذاری را صرف سرمایه گذاری مجدد کند، تحولات مثبت زیادی در حوزه سرمایه گذاری و توسعه رخ می دهد. هر چند که با اجرای طرح های دولت اردوغان، ارزش لیر در برابر دلار پایین آمد ولی بالاخره ترکیه برای سرمایه گذاران خارجی، جذابیت پیدا کرده است.

*کشورهایی که بیش ترین سرمایه های خارجی را جذب کرده و پیشتاز بوده اند، رتبه های برتر جهان را در اختیار گرفته اند و ترکیه جزو رتبه های برتر دنیا در جذب سرمایه گذاری نیست. کشورهای پیشتاز چه جذابیت های ایجاد کرده اند که بخش قابل توجهی از سرمایه ها را به سمت خودشان کشانده اند؟

-کشورهایی که زیرساخت های سرمایه گذاری را آماده کرده اند برای سرمایه گذار جذاب است. سرمایه گذار نمی خواهد به یک کشور برود که مشکل جاده و حمل و نقل داشته باشد، یا مشکل بوروکراسی و کاغذ بازی داشته باشد، یا مشکل دسترسی به تکنولوژی های جدید داشته باشد.

امروزه کشورهایی که در جذب سرمایه خارجی پیشتاز هستند، زیرساخت های دیجیتالی و تکنولوژی های نوین را فراهم کرده اند. موقعی که سرمایه گذار به آنجا می رود همین که اراده می کند تجهیزات لازم را تهیه کند، با بهترین شرایط این تجهیزات را در اختیار او قرار می دهند و وام های دراز مدت به او می دهند.

علاوه بر این موارد، صنایع جنبی کوچک و اقماری هم برای او فراهم می کنند. اساساً وقتی یک سرمایه گذار، می خواهد در یک کشور سرمایه گذاری کند، حتماً قبل از انجام این کار، مطالعات سرزمینی انجام داده است. این سرمایه گذار، حتماً نقطه یابی سرمایه را انجام داده و حتماً موضوع، جزئیات و سرفصل های سرمایه گذاری خودش را تعریف کرده و از مشاوره های لازم استفاده کرده است.

کشورهای پیشتاز در جذب سرمایه گذاری، این طور عمل می کنند و البته جذب سرمایه، یک موضوع دو طرفه است. در جایی که سرمایه گذار می تواند به راحتی مذاکره کند، حتماً جذب آنجا می شود. چرا که در دنیای تجارت امروز، تسلط داشتن به مذاکره بسیار مهم است.

رفتارهایی از قبیل زود عصبانی شدن، زود از کوره در رفتن، گوش نکردن و مفصل صحبت کردن، کارساز نیست. اساساً مذاکره این طور باید باشد که اول، پیشنهادها در قالب جزئیات خلاصه شده مطرح شود و بعد از این که طرف مقابل مذاکره، احساس نیاز کرد، طرح توجیهی تهیه شود و به همین دلیل از مشاوران استفاده می کنند.

به طور کلی، مدیران ارشد کشورها فقط در مورد کلیّات سرمایه گذاری ها با هم صحبت می کنند ولی متاسفانه مدیران ارشد ایران، وارد جزئیات می شوند. در این حالت، سرمایه گذار خارجی که در ابتدا می خواهد در مورد مسائل کلی صحبت کند و ببیند آیا اصلاً می تواند در کشور ما سرمایه گذاری کند یا نه، از مذاکره خسته می شود و چون باید با تک تک مسئولان، مذاکره کند، در نتیجه دچار واهمه می شود.

*یک بحث که در ارتباط با همین حوزه سرمایه گذاری مورد توجه هست، این است که پاسپورت هر کشور چقدر اعتبار دارد. بر اساس آمارهای سال 2022 میلادی، کشورهای ژاپن و سنگاپور مطلوب ترین پاسپورت را داشته اند ولی ترکیه رتبه 50 را به دست آورده و در ذهن مردم دنیا، تصویر مثبتی از ژاپن وجود دارد.

همین دولت ترکیه، تاکید می کرد که می خواهد تنش های خودش را با کشورهای همسایه به حد صفر برساند ولی تنش های زیادی را با کشورهای سوریه، روسیه و ایران ایجاد کرد. آیا این تنش هایی که دولت ترکیه ایجاد کرد، واقعاً ضربه زده و به همین دلیل این کشور، سرمایه گذاری کمتری نسبت به وضعیت ایده آل کسب کرد؟

-سیاست ترکیه، سیاست کج دار و مریز است. یک ضرب المَثل وجود دارد که می گوید بعد از یک عمر گدایی، شب جمعه را گم کرده است. آقای اردوغان، بعد از چند دوره مسئولیت، بالاخره شرایط منطقه را درک کرده است. در یک جا که فشار بر دولت ترکیه زیاد می کند، ترک ها به سمت کشورهای دیگر می روند.

در سال 2015، ترکیه هواپیمای سوخوی روسیه را در مرز سوریه و ترکیه، سرنگون کرد و به همین دلیل، روسیه تهدید اتمی کرد. در ادامه، آقای اردوغان از روسیه، عذرخواهی کرد و و واردات روسیه از ترکیه ادامه پیدا کرد. بنابراین، در جایی که لازم است، آقای اردوغان، نرمش نشان می دهد.

یک نمونه دیگر از نرمش آقای اردوغان، موضوع پیوستن کشورهای فنلاند و سوئد به پیمان «ناتو» بود که ترکیه به عنوان یک عضو فعلی آن، در ابتدا با عضویت این کشورها در ناتو مخالفت کرد. با این حال، بعداً از آنها امتیاز گرفت و با مطرح کردن چند شرط، با عضویت آنها موافقت کرد.

همین الان ترکیه و یونان بر سر مرز دریایی خودشان در دریای اژه اختلاف دارند و به بر این اساس، این دو کشور در مورد اکتشاف نفت و گاز در دریای اژه، دچار تنش شده اند. با این حال، چون هر دو کشور عضو ناتو هستند، دولت ترکیه به نحوی بازی می کند که از یونان امتیاز بگیرد.

البته فقط بحث جذابیت توریستی کشوری مثل ترکیه مطرح نیست. اگر بحث توریسم و زیبایی های طبیعت مطرح باشد، ما می توانیم انواع توریسم شامل توریسم کوهستانی، توریسم دریایی، توریسم جنگلی، توریسم تاریخی، توریسم باستان شناسی و توریسم کویر در ایران داشته باشیم.

در ترکیه با کشف کمترین آثار تاریخی، یک جایگاه توریستی ایجاد کرده و شروع به تبلیغات می کنند. در همین سال 2022 میلادی که هنوز تمام نشده، ترکیه از محل توریسم 24 میلیارد دلار درآمد کسب کرده است. چرا که هر گردشگر خارجی، به طور میانگین در حد 1500 تا 2000 دلار برای کشور مقصد درآمد دارد.

*هر فردی که 250 هزار دلار، در ترکیه سرمایه گذاری کند یا مِلک خریداری کند به مدت 5 سال، اجازه اقامت دریافت می کند. در ایران و در سال های قبل، رقم 300 هزار دلار برای سرمایه گذاری تعیین شده بود و در سال 1398، دولت این رقم را به 250 هزار دلار سرمایه گذاری در قبال اقامت 5 ساله در ایران کاهش داد. با این حال، با توجه به این که هیچکس از افراد خارجی این نوع علاقه مندی نشان نداد، دولت در اسفند 1400 رقم سرمایه گذاری برای اقامت خارجی ها را به 100 هزار دلار کاهش داد.

به هر حال، در سال های اخیر، تعدادی از ایرانی ها، واحدهای مسکونی زیادی را در ترکیه خریدار کرده و به این شکل در این کشور سرمایه گذاری کردند. چه جذابیت هایی باید در ایران ایجاد شود که در کشور ما هم سرمایه گذاران خارجی با علاقه مندی سرمایه گذاری کنند؟

-در حوزه جذب توریست خارجی، باید بگویم که توریست ها آزادی های بیش تری لازم دارند. از طرفی در شهر آنتالیا در ترکیه، تعداد 150 هتل 5 ستاره وجود دارد و تعداد 47 هتل هم 7 ستاره هستند. البته رئیس اتاق بازرگانی آنتالیا به من گفت که ما در ساخت هتل، افراط کرده ایم.

به هر حال، ما در ایران کمبودهایی در زمینه هتل داریم و البته باید هتل های ارزان قیمت نیز بسازیم. برای مثال، اسپانیا به ساخت هتل های ارزان قیمت روی آورد و الان جزو کشورهای پیشتاز در جذب توریست است. از طرفی، با توجه به این که ما در چارچوب های ایدئولوژیک و دینی حرکت می کنیم، بالاخره با توجه به این شرایط جامعه ما، می توانیم گردشگری دریایی، گردشگری کوهستان، گردشگری جنگلی و گردشگری زیارتی را توسعه بدهیم.

در حوزه جذب سرمایه گذاری باید بگویم که نفت ما برای سرمایه گذاران خارجی، جذابیت دارد ولی در شرایطی که تحریم وجود دارد، ریسک سرمایه گذاری در ایران خیلی بالا است. در این حالت، فقط کشورهایی مثل چین و روسیه، در ایران سرمایه گذاری می کنند که از نظر ارتباطات سیاسی، به ما نزدیک هستند.

بسیاری از کشورها به خاطر این که شرکت های خودشان مورد تحریم قرار بگیرند، می ترسند که در ایران سرمایه گذاری کنند. ما امیدواریم مسائل تحریمی را به هر نحو مقتضی که به نفع جامعه، اقتصاد و ملت ایران باشد حل کنیم تا سرمایه های خارجی به کشور ما بیاید.

برای مثال، مملکت ما در بخش های سرمایه گذاری در حوزه های معدن، پتروشیمی، نفت، گردشگری و هتل سازی آماده است. همین الان اغلب شرکت های خارجی نمی توانند به راحتی با ما تجارت کنند.

به فرض، شرکت های خارجی به ما می گویند چگونه، پول را برای ما می فرستید یا ما چگونه پول را برای شما بفرستیم. این نوع مسائل وجود دارد و بر این اساس، ما باید مشکلات مربوط به سوئیفت و ارتباطات بانکی را حل کنیم.

*به هر حال، دولت تعیین کرده که اتباع و سرمایه گذاران خارجی با آوردن 100 هزار دلار به ایران، بتوانند در ایران اجازه اقامت بدون محدودیت زمانی داشته باشند. آقای خاندوزی، وزیر اقتصاد در روزهای اخیر گفت که سقف های قبلی رقم های بالایی بود و ما این رقم را کاهش دادیم.

آیا کاهش دادن رقم حداقل سرمایه گذاری از 300 هزار دلار و 250 هزار دلار سال ها و دهه های قبل به 100 هزار دلار فعلی، برای خارجی ها و سرمایه گذاران خارجی جذاب هست که حداقل 100 هزار دلار به ایران بیاورند؟

-هر فرد که می خواهد در یک مملکت دیگر، اجازه اقامت بگیرد به عنوان توریسم می آید، یا این که برای تجارت می آید یا قصد دارد دفتر تجاری تاسیس کند یا این که قصد تحصیل دارد، یا این که ممکن است زمینه تجارت سکویی را در یک کشور ایجاد کند. برای مثال، برخی تجار در یک کشور دفتر تاسیس می کنند و از این سکو و جایگاه برای تجارت با یک کشور دیگر استفاده می کند.

اگر در ترکیه، بنده یک خانه اجاره کنم و در آنجا زندگی کنم، حتی می توانم در داخل همان خانه، شرکت تاسیس کنم. برای مثال، اتاق بازرگانی استانبول تعداد 300 هزار نفر عضو دارد ولی ما در ایران تعداد افرادی که برای تجارت خارجی آماده کنیم، چند نفر هستند؟

مشکلات کارت بازرگانی برای انجام تجارت خارجی نیز، زیاد بوده و یک ایراد که در ایران می گیرند این است که می گویند در واحد مسکونی، نمی توانید شرکت تاسیس کنید. به همین علت، اگر فردی بخواهد در خانه خودش، شرکت تاسیس کند، به او کارت بازرگانی نمی دهند. توصیه ای که در این حالت می شود این است که از صاحبخانه، اجاره نامه تجاری دریافت شود.

در این وضعیت، تا یک نفر بخواهد مشکلات خودش را حل کند، تجارت او از دست می رود و مشتری او سراغ جای دیگر می رود. وقتی که این نوع مشکلات در کشور ما وجود دارد، بحث کارت های بازرگانی کرایه ای پیش می آید که فساد آور است و این کار هم مشکلات خاص خودش را دارد.

دکتر خاندوزی وزیر اقتصاد

دکتر خاندوزی وزیر اقتصاد

*آقای خاندوزی گفته برای جذب سرمایه گذار، دولت جذابیت بیشتری ایجاد می کند تا خارجی ها بدون محدودیت زمانی، هر چقدر خواستند با آوردن همان 100 هزار دلار در ایران اقامت داشته باشند.

آیا در ماه های اخیر، جذابیت خاصی ایجاد شده که سرمایه گذاران و اتباع کشورهای دیگر بخواهند در ایران سرمایه گذاری کنند و در کشور ما اقامت داشته باشند؟

-ما همین الان کمبود ملک برای هموطنان خودمان داریم و قیمت های ما، قیمت های جذابی برای سرمایه گذاران خارجی نیست. به همین دلیل، ما باید سرمایه گذار در حوزه مسکن بیاوریم که بتوانند ساخت و ساز انجام بدهند. در مجموع، ما رو به بهبود می رویم و اگر مذاکرات برجام به نتیجه برسد، من امیدوار هستم که سرمایه های کلانی وارد مملکت شود.

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

نظر شما

اخبار مرتبط سایر رسانه‌ها
    اخبار از پلیکان
    اخبار روز سایر رسانه ها
      اخبار از پلیکان