حذف یکباره ارز ۴۲۰۰ تومانی لطمه بزرگی به اقتصاد مملکت است

چیدمان تیم اقتصادی دولت تا به امروز حواشی زیادی را برای خود بوجود آورده است از پیشنهاد همسان سازی حقوق ها تا حذف ارز تدریجی 4200 تومانی که اکثر اقتصاددانها مخالف این موضوع هستند و براین باور هستند اگر چنین اتفاقی بیفتد قطعا آسیب زیادی به بدنه اقتصادی و بازار ارز وارد می شود و شاهد افزایش قیمت نجومی در بازار می شویم.

در همین باره خبرنگار صفحه اقتصاد با محمدرضا سبزعلیپور رئیس مرکز تجارت جهانی و رئیس شورای سیاستگذاری اقتصاد مقاومتی و بخش خصوصی ایران به گفتگوی اختصاصی پرداخته است:

* به عنوان اولین سوالم، باتوجه به چیدمان تیم اقتصادی دولت تحلیل شما چیست؟

دو ماه و نیم هست که فعالیت دولت آقای رئیسی و تیم اقتصادی آغاز شده ولی هنوز چندان کار جدی ای انجام نداده اند که آن قدرت تیم اقتصادی یا ضعف تیم اقتصادیش مشاهده شود. ولیکن در همین دو ماهی که این تیم اقتصادی معرفی شده هنوز هیچ گونه قدم مثبت اقتصادی برداشته نشده چه در جهت رفع مشکلات اقتصادی و چه در جهت طرح ها و ایده هایی که بتواند یک مقداری اوضاع را نسبت به گذشته متفاوت کند. متاسفانه هنوز مشاهده نشده و یک مقداری هم در کارها آن چیزی که ما داریم می بینیم، حالت تک صدایی وجود دارد و متحد نیستند و متاسفانه در ارتباط با صحبت هایی که صورت می گیرد اشتراک نظر وجود ندارد و هرکس از یک زاویه ای دارد مسائل را می بیند و مخالف دیگری صحبت می کند و این اتحاد را در بین تیم اقتصادی تا به امروز ما ندیدم. بعضی از افراد که اصلاً دیده نشده اند، مثل دستیار اقتصادی که هنوز اصلاً معلوم نیست وظایف دستیار اقتصادی چیست؟ یا از موقعی که آقای محسن رضایی معاون اقتصادی شده اند هیچ مشخص نیست ایشان چه کاری را می خواهد انجام بدهد و تا به امروز هم هیچ قدمی را در جهت بحث اقتصادی یا رفع مشکلات یا ایده هایی که بایستی داشته باشند رونمایی نکردند.

محمدرضا سبزعلیپور

تیم اقتصادی و تیمی که دولت جمع کرده یک بی انضباطی و یک عدم توافق و عدم اشتراک مشاهده می شود که با این وضعیت اگر قرار هست تیم جلو برود فکر نمی کنم که خبرهای خوشی را در ارتباط با تیم اقتصادی داشته باشیم، مگر اینکه فرمانده قوه مجریه که رئیس جمهور هست بتواند این انضباط را بین تیم اقتصادی بوجود بیاورد و اگر فرماندهی وجود دارد از نظر اقتصادی که آقای مخبر را به عنوان فرمانده اقتصادی معرفی کردند، فرمانده بایستی تمام این نیروهای خودش را به خط کند و یک کاری را انجام بدهد که همه با هم بتوانند حرکتی را درست در جهت رفع مشکلات و سازندگی و رشد و توسعه اقتصاد انجام بدهند.

* چالش های زیادی در اقتصاد داریم. یکی از چالش ها در بحث صادرات دیده می شود. مهمترین چالش های دولت سیزدهم در بحث صادرات چیست و باید چه راهکاری را در دستور کار قرار دهد؟

متاسفانه یا خوشبختانه صادرات نقش اساسی در اقتصاد دارد. کشور باید درآمد داشته باشد. کشوری که درآمد ندارد، پس آن کشور اصلاً نمی تواند حرفی برای گفتن در داخل و خارج از کشور داشته باشد. روز به روز برنامه ها و کارها و پروژه هایش می خوابد، مردمش فقیرتر می شوند. زمانی هرکشوری می تواند حرفی برای گفتن داشته باشد و رفاه مردمش و طرح توسعه و رشد و شکوفایی اقتصادیش را در دستور کار قرار بدهد که پولدار باشد. پس باید پول وارد مملکت کنیم. پول را چه جوری می تواند وارد مملکت کرد؟ یک بخش همین خام فروشی است که دولت به سمت آن رفته و الان به دلیل تحریم های اقتصادی که ما با آن مواجه هستیم فروش نفت، یا همان خام فروشی، جلویش مسدود شده و آن جوری که باید و شاید ما تقریباً فروش نفتی نداریم و به حداقل کف رسیده است پس از آنجا دیگر پولی به خزانه نمی آید.

در حال حاضر درآمد دولت فقط می تواند از طریق صادرات غیرنفتی باشد که خیلی از کشورها از همین صادرات غیر نفتی اقتصادشان رشد کردند و حتی قوی شده است. وقتی صادرات قوی باشد، پول می آورد. وقتی صادرات قوی باشد چرخه تولید را به گردش می اندازد. وقتی چرخه تولید به گردش بیفتد اشتغال ایجاد می شود. با توجه به مشکلاتی که تا به امروز وجود داشته و باعث شده که اقتصاد صادرات غیرنفتی بخوابد و چرخش متوقف بشود یکی از علت های اصلی آن بی توجهی دولت ها و دولت روحانی به این قضیه بوده، حالا دولت آقای رئیسی اگر قرار هست این چرخه را به حرکت دربیاورد یک بخش آن تنش زدایی است که باید انجام بدهد.

* موضوعی که اخیراً مطرح شده و حاشیه های زیادی بوجود آمده حذف ارز 4200 تومانی است که خیلی انتقادات به این وارد شد. تحلیلی که دارید چیست؟

از ابتدای امر متولد کردن و بوجود آوردن ارز 4200 تومانی کار بسیار غلطی بود. بسیار بدیمن بود این قضیه که آقای جهانگیری این را تحت عنوان ارز جهانگیری بوجود آورد. بدون برنامه، بدون کارشناسی این نرخ گذاشته شد. این نرخ باعث شد که بخش اعظمی از ارز کشور در اختیار دوستان خودشان قرار بگیرد. رقم های بالای 10-12 میلیارد دلار بجای اینکه صرف ورود کالاهای اساسی به این کشور بشود در اختیار یک سری افراد دوست و رفیق و باندهای خودشان قرار گرفت و این باعث شد که کالاهایی مثل موبایل و یک سری کالاهای لوکس و تجملاتی وارد مملکت بشود و ارزش هم به بانک مرکزی برنگردد و بعضی ها از قبل همین ارزهای هزاران هزار میلیارد سود نصیبشان بشود. این یک بخشی بود که اشتباه بود. بعد آمدند گفتند که ما کالای 4200 را برای ورود کالاهای اساسی فقط می خواهیم استفاده کنیم که تا الان هم همین بحث مطرح است. اولاً در کشوری که چند نرخی ارز وجود داشته باشد اقتصاد آن کشور درست نمی شود. چند نرخی ارز یعنی فساد. چند نرخی ارز یعنی ایجاد رانت برای یک عده خاص. چون هرکسی نمی تواند از آن نرخ پایین استفاده کند مگر اینکه روابط داشته باشد و از رانت گیرش می آید. آن کسی که حتی محق باشد که باید از آن ارز استفاده کند به دلیل نداشتن ارتباط به او نمی دهند و می خواهند برود ارز نیمایی مثلاً 8 هزار تومانی استفاده کند که حالا الان هم دارد نرخ آن بالاتر از 8 هزار تومان می شود. در نتیجه تعدد قیمت باعث فساد و رانت می شود و خودِ این اجازه نمی دهد حتی خارجی ها هم به سمت ایران نزدیک بشوند. به لحاظ اینکه وقتی ورود پیدا می کنند و می خواهند سرمایه شان را وارد ایران کنند، با نرخ پایینی حساب می کند، وقتی می خواهد خارج کند با نرخ بالایی حساب می کنند و وقتی شخص سرمایه گذار می خواهد پولش را از ایران ببرد ضرر هنگفتی کرده است.

محمدرضا سبزعلیپور

*خیلی ها براین باور هستند اگر نرخ ارز 4200 تومانی حذف شود امکان افزایش قیمت دلار تا 38 هزار تومان هم بوجود می آید؟

بله و با توجه به وضعیت اقتصادی که داریم نابودی اقتصاد را می توان دید. اگر بدون برنامه باشد یک مرتبه بگویند ارز چهار و دویست تومانی از بین رفت، یک مرتبه بازار از ترس و اینکه دیگر این ارز نیست خودش یک دفعه نرخ را بالا می کشد. وقتی دلار این قدر افزایش پیدا کند کالاهای دیگر افزایش قیمت، پیدا می کند. مخصوصاً کالاهایی که تا حالا با ارز 4200 تومانی می آمدند پس فردا می خواهند با ارزهای دو سه برابری بیایند و قیمتشان افزایش پیدا می کند. حتی جنس ها و خدماتی که احتیاج به ارز ندارند، آنها هم افزایش می دهند. بالاخره در بازار شلوغ هرکسی به نفع خودش یک تصمیم سودمندانه فقط برای خودش می گیرد و دیگری را حساب نمی کند.

*آقای خاندوزی در نشست شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی گفتند حذف ارز 4200 تومانی مشکل را برای مدیران ایجاد نمی کند اما ادامه این مسیر و تأخیر در اجرای برنامه های فعالان اقتصادی را با چالش روبرو می کند برآورد شما از صحبت وزیر اقتصاد چیست؟

اولاً من باید بگویم که این نشست دولت با بخش خصوصی که در زمان گذشته بوجود آمد که مسئولین مثلاً بیایند و با بخش خصوصی یک نشست و دیدار داشته باشند برای رفع موانع و حرف همدیگر را بشنوند، بسیار غلط است و اصلاً سودمند نبوده است. اصلاً بیایند بخش خصوصی را تعریف بکنند که ببینیم چه کسی را بخش خصوصی حساب می کنند. نه فقط بروند در اتاق بازرگانی و چند نفر را آنجا بیاورند دور هم بنشانند، کسانی که اصلاً بخش خصوصی نیستند و جز جیب خودشان کسی را نمی بینند، اتاق بازرگانی هیچ سود و خیری به کسی نمی رساند. اتاق بازرگانی اصلاً نماینده بخش خصوصی نیست. برای خودشان داستان درست کرده اند، پارلمان بخش خصوصی، نماینده بخش خصوصی، کدام در به روی بخش خصوصی باز است؟

گفتگو: زهرا ترابی