از افزایش قیمت ۱۰ برابری «متاورس» تا سقوط ۷۰ درصدی قیمت «بیت کوین»

صفحه اقتصاد - بازار ارزهای دیجیتال یا رمز ارزها، در حال تجربه سقوط قیمتی شدیدی هستند و فعلاً بیت کوین به عنوان لیدر این بازار، حدود 70 درصد از زمان اوج قیمتی خودش در آبان سال 1400 را از دست داده و از محدوده بالای 68 هزار دلار به کمتر از 20 هزار دلار کاهش پیدا کرده است.

با این حال، برخی تحلیلگران و فعالان این بازار اعتقاد دارند که قیمت بیت کوین و ارزهای دیجیتال در آینده افزایش پیدا می کند و قیمت بیت کوین به 100 هزار دلار و حتی 300 هزار دلار افزایش پیدا می کند.

در ارتباط با دلایل سقوط قیمتی شدید ارزهای دیجیتال و آینده این بازار نوظهور، « صفحه اقتصاد » با محسن رِنانی (تحلیلگر بازار ارزهای دیجیتال) گفتگو کرده است که متن کامل آن را می خوانید.

*****

*قیمت ارزهای دیجیتال، کاهش قابل توجهی نسبت به ماه های قبل داشته و بیت کوین 70 درصد و اتریوم 77 درصد کاهش قیمت داشته اند. حجم کل بازار ارزهای دیجیتال از محدوده بالای 2 هزار میلیارد دلار در سال گذشته، به کمتر از 900 میلیارد دلار کاهش پیداکرده است.

بر این مبنا، بیش از 50 درصد از کل حجم بازار ارزهای دیجیتال بین رفته است. جنابعالی، چه دلایلی را به عنوان عامل کاهش شدید قیمت ارزهای دیجیتال می دانید؟

-دو دلیل وجود دارد که باعث کاهش قیمت ارزهای دیجیتال شده. دلیل کلان این کاهش قیمت، مربوط به سیاست های بانک مرکزی آمریکاست و اگر ما به اتفاقات بورس آمریکا توجه کنیم، می بینیم که سومین ریزش بزرگ بورس آمریکا طی 20 سال اخیر، مصادف با ریزش بازار ارزهای دیجیتال بوده است.

بخش عمده این ریزش ها به این صورت قابل توجیه است که در اوایل شیوع ویروس کرونا، پول های زیادی به عنوان حمایت به جامعه و اقتصاد تزریق کردند و الان آن پول ها را با سیاست های خاصی، جمع آوری می کنند. کاهش قیمت و روند نزولی بازارهای مالی، فقط محدود به بازار ارزهای دیجیتال نبوده است.

علاوه بر سیاست های کلان، می توان گفت که روند صعودی بیت کوین به این صورت است که همیشه بیت کوین یک روند صعودی را طی کرده و بعداً کاهش پیدا می کند. برای مثال، در ماه مه سال 2011 میلادی، بیت کوین 28 دلار بوده و در ماه نوامبر به 2 دلار کاهش پیدا کرده است.

بنابراین، ارزش بیت کوین در آن دوره 90 درصد کاهش پیدا کرده است. دوباره در اواسط سال 2013 قیمت بیت کوین به یک هزار و 178 دلار رسید ولی در ماه اگوست همان سال به 164 دلار کاهش پیدا کرد و در آن سال، بیت کوین یک کاهش قیمت تقریباً 80 درصدی را تجربه کرد.

*در حال حاضر، بازار ارزهای دیجیتال توسعه پیدا کرده و تعداد ارزهای دیجیتال به حدود 20 هزار نوع رسیده که از نظر تعداد ارزها، وضع فعلی قابل مقایسه با سال های گذشته نیست.

آیا ریزش 70 درصدی فعلی، دلایل متمایزی دارد نسبت به آن ریزش هایی که حدود 10 سال قبل اتفاق افتاده است؟

-در ماه نوامبر سال 2017 هم، قیمت بیت کوین به 20 هزار دلار رسید ولی در ماه دسامبر سال 2018 تا 3 هزار و 156 دلار کاهش پیدا کرد. کانال بیت کوین یک کف و سقف قیمتی بزرگ دارد و کلاً ارزهای دیجیتال، این طور هستند و کف و سقف قیمتی بزرگی دارند.

این وضعیت فعلی بازار ارزهای دیجیتال، در سه سال پیش هم تجربه شده بود. به هر حال، الان همگرایی زیادی بین ارزهای دیجیتال و شاخص های بورس آمریکا وجود دارد. شروع این ریزش قیمت بیت کوین و ارزهای دیجیتال دیگر، با شروع ریزش و روند نزولی شاخص بورس آمریکا همگرا بوده است.

*با توجه به این که بازار ارزهای دیجیتال، یک بازار جدید و نوپدید است، چطور با بازارهای سنتی دنیا از قبیل بورس، همگرایی پیدا کرده و همزمان با بازارهای سنتی شروع به ریزش می کند؟

-منشاء گردش مالی و پول های بزرگ، عمدتاً بانک ها، موسسات مالی و شرکت های بزرگ هستند. بازارهای مختلف، تا حدود زیادی تحت تاثیر سیاست های بانک مرکزی آمریکا قرار دارند و بازار ارزهای دیجیتال نیز، از این سیاست ها خارج نبوده است.

به هر حال، چرخه مالی از بورس گرفته تا فارکس، کامودیتی ها و ارزهای دیجیتال، به هم وابستگی دارند و وابستگی بازارهای مالی به همدیگر بسیار زیاد است. به همین دلیل، نمی شود یک بازار را از بازارهای دیگر جدا کرد.

*یعنی فکر می کنید بازار ارزهای دیجیتال، به بلوغ و رشد رسیده و مانند یک بازار نرمال عمل می کند؟

-رفتار ارزهای دیجیتال، خارج از قاعده گذشته خودش نبوده و همچنین خارج از قواعد بازارهای مالی هم نبوده است. در همین مدت، شکل و چارت روند نزولی شاخص بورسی اس اند پی 500، مثل روند نزولی بازار ارزهای دیجیتال بوده است.

البته حوزه بِلاک چِین، فقط محدود به ارزهای دیجیتال نبوده و حوزه بلاک چِین، حوزه های مختلف سرمایه گذاری دارد. در همین مدت که قیمت ارزهای دیجیتال کاهش پیدا کرده، متاورس رشد خیلی زیادی داشته و زمین های متاورسی، در همین 5 تا 6 ماه گذشته، بیش از 10 برابر شده.

بخش زیادی از نقدینگی بازار به سمت متاورس و تکنولوژی جدیدی که مبتنی بر بِلاک چِین است، رفته و داد و ستد در این حوزه، با همین ارزهای دیجیتال انجام می شود.

*در هفته های اخیر، یک اتفاق مهم در حوزه ارزهای دیجیتال افتاد که اثراتی بر جای گذاشت. ارز دیجیتال «لونا» یک ارز معتبر بود ولی بی اعتبار شد و قیمت آن به نزدیک صفر رسیده است. بی ارزش شدن لونا، التهاب زیادی در بازار ایجاد کرد.

به نظر شما، بی ارزش شدن لونا چقدر در بازار ارزهای دیجیتال تاثیر گذاشت و ریزش بزرگ لونا، چقدر در ریزش شدیدتر این بازار نقش پیدا کرد؟

-بی ارزش شدن لونا در تازه واردها ترس ایجاد کرد. این نوع افراد، بدون داشتن دانش کافی وارد این بازار شدند و بدون گذاشتن حد ضرر، اقدام به معامله کردند. البته از بین رفتن برخی ارزهای دیجیتال، در سال های گذشته هم اتفاق افتاده است.

در بازار سهام ایران هم، می بینیم که سالیان زیادی نماد یک شرکت بورسی بسته می شود و سهام آن بلاتکلیف می شود. وقوع این نوع اتفاقات، پدیده جدیدی در بازارهای مالی نیست، اما برای تازه واردها که با هیجان عمل می کنند، این نوع اتفاقات، اتفاقات جدیدی است.

در سال های گذشته، ارزهای دیگری مثل لونا بودند که خیلی خوب هم قیمت آنها افزایش پیدا کرد، اما الان اثری از آنها نیست. در هیجان فعلی بازار ارزهای دیجیتال، بی ارزش شدن لونا بر سر زبان ها افتاد. در حالی که در تمام بازارهای مالی دنیا، از این نوع اتفاقات، رخ می دهد و نمونه آن در بورس ایران، قابل ذکر است.

در یک دوره سهام شرکت کنتور سازی ایران، مطرح بود ولی چند سال نماد آن متوقف شد. دارندگان سهام این شرکت بورسی، عمدتاً افرادی بودند که این سهام را خریداری کرده بودند ولی سرمایه آنها از بین رفت. بنابراین، از بین رفتن یک سهم یا یک مورد معاملاتی، اتفاق و پدیده جدیدی نیست. اساساً در زمانی این اتفاق برای لونا رخ داد که هیجان زیادی در بازار به وجود آمده بود.

* ارز دیجیتال لونا ، در سال های اخیر ابداع شده بود و قیمت آن در زمان اوج حتی به 120 دلار رسید که عدد نسبتاً بزرگی بود. در زمان ریزش های مکرر لونا و رسیدن به محدوده 50 دلار و حتی محدوده های 10 دلار و زیر 10 دلار، برخی معامله گران ایرانی، با این تصور که قیمت لونا در کف قیمتی قرار دارد، برای خرید لونا اقدام کردند.

در حال حاضر، ارزش لونا در حد صفر است و در رتبه 210 بازار ارزهای دیجیتال قرار دارد. از نظر شما، چه اتفاقی افتاد که ریزش لونا ادامه پیدا کرد و قیمت آن به حد صفر رسیده است؟

-بخش زیادی از ریزش لونا، به خاطر این بود که پشتوانه لونا متناسب با حجم بازار لونا نبود. در این حالت و در زمانی که ریزش قیمت اتفاق می افتد، پشتوانه موجود، کفاف دارایی ها را نمی دهد و مشکل ایجاد می کند.

در مورد کلیّت بازار و بازارهای مالی که الان دچار روند نزولی شده اند، باید بگویم وضعیت کلان اقتصادی دنیا نقش داشته است. اتفاق مهمی که در روند بازارهای مالی تاثیر گذشته، جنگ اوکراین است و تاثیر آن را بر بازارهای مالی، کم نبینید.

اتفاق جدیدی که در بازار رخ داده و ما از آن غافل هستیم این است که همواره در زمان جنگ و ایجاد نا امنی در دنیا، قیمت طلا روند صعودی پیدا می کند. البته وضعیت بی ثباتی بازارهای مالی دنیا در حال حاضر، به حدی بوده که طلا هم روند صعودی پیدا نکرد.

*قیمت اونس طلا در اسفند 1400 و بعد از شروع جنگ اوکراین به بالای 2 هزار دلار رسید و بالاخره رشد قیمتی زیادی داشت.

-سوال مهم این است که الان قیمت طلا چقدر شده.

*بعداً چون التهابات کاهش پیدا کرد و جنگ روسیه و اوکراین به آن شدتی که تصور می شد، تشدید نشد قیمت طلا یک مقدار کاهش پیدا کرد.

-به هر حال قیمت طلا روند صعودی پیدا نکرد ولی در گذشته و بعد از وقوع جنگ، قیمت طلا روند صعودی پیدا می کرد.

*لونا یک تجربه در ماه های اخیر در بازار ارزهای دیجیتال است. آیا امکان دارد در مورد ارزهای دیجیتال دیگر هم، همین اتفاق بیفتد و سرمایه افراد زیادی بر باد برود؟

-دقیقاً ممکن است همین اتفاق بیفتد و البته در تمام بازارهای مالی، ممکن است چنین اتفاقی رخ بدهد. ارزهای دیجیتال از این وضعیت، جدا نیست ولی حد ضرر قرار دادن، مهم ترین عامل هست که مانع از بین رفتن سرمایه می شود.

*وقتی همه افراد، ارز خودشان را بفروشند حد ضرر چه معنایی دارد؟

-حجم بازار اینقدر بزرگ هست که حد ضرر می خورد. تا الان سابقه نداشته که یک فرد، حد ضرر بگذارد و در شرایط نزولی بسیار شدید، حد ضرر این فرد فعال نشود. کسانی که حد ضرر گذاشته بودند، حد ضرر آنها فعال شد. البته تعیین حد ضرر باید مبتنی بر نقاط حمایت و مقاومت باشد.

ما حد ضرر را در هر جایی نمی گذاریم ولی در مجموع، لونا یک استثنا بود. ما مورد استثنایی را نمی توانیم به کُل مارکت تعمیم بدهیم. وقتی که شرکت کنتور ایران دچار مشکل شده، این طور نیست که ما بتوانیم بگوییم مردم سراغ بورس نروند چون سهام شرکت کنتور ایران نابود شده.

بحث این است که افرادی که سراغ این سهم رفتند، چرا هیجانی عمل کردند و چرا حد ضرر تعیین نکرده بودند. به اعتقاد من، یک مورد خاص را نمی شود به همه بازارها تعمیم بدهیم چون این مساله در همه بازارها وجود داشته، وجود دارد و وجود خواهد داشت. به هر حال، دنیا به سمت تکنولوژی های مالی جدید می رود و فرار کردن از این تکنولوژی های جدید، عقب ماندن از کشورهای دیگر است.

*در ارتباط با همین ریزش شدید لونا و بی ارزش شدن آن، برخی تحلیلگران می گویند صرافی ها و نهنگ ها سعی می کنند که دیگران سود نکند و فقط خودشان سود کنند. آیا جنابعالی هم تا این حد فکر می کنید که صرافی های ارزهای دیجیتال و نهنگ ها یا سرمایه گذاران بزرگ، اینقدر سرمایه و توان مالی دارند که نگذارند دیگران سود کنند؟

-من بعید می دانم که سرمایه صرافی ها در این حد باشد، اما نهنگ ها، بله. چرا که در تمام بازارهای مالی از جمله در بورس آمریکا و بازار ارزهای دیجیتال، پول های بزرگ وجود دارد. در بورس ایران نیز شرکت های حقوقی و بازیگردان هایی داریم که با پول های بزرگ خودشان، تغییر ایجاد می کنند. برای لونا هم، این موضوع دور از تصور نیست.

*ولی به هر حال، این نوع تحلیلگران می گویند دست صرافی ها و نهنگ ها در یک کاسه بوده و هماهنگ بودند. این تحلیلگران این طور نتیجه گیری می کنند که آنها در نهایت این وضعیت را برای دارندگان لونا رقم زدند.

-من بعید می دانم که این طور باشد و در ابعاد کلان، اینقدر با همدیگر هماهنگ باشند که چنین وضعیتی را رقم بزنند، اما رفتار نهنگ ها، مشابه نهنگ ها در تمام بازارهای مالی است.

*آیا این اتفاقی که برای لونا رخ داد و بی ارزش شد، ممکن نیست برای بیت کوین و اتریوم یا ارزهای دیگر رخ بدهد یا این که ریزش و سقوط اساسی را برای بقیه ارزهای دیجیتال منتفی می دانید؟

-ریزش قیمت و سقوط اساسی، هیچگاه منتفی نیست و ریزش در هیچ بازار مالی، منتفی نیست. تمام بازارهای مالی، رفتارهای مالی مشابه شدند.

*بالاخره همین اتفاقی که در مورد لونا افتاد ممکن است در مورد بیت کوین یا اتریوم، کاردانو و سولانا هم رخ بدهد یا نه؟

-ما احتمالات را در نظر می گیریم و در بازارهای مالی، حرکت و سیاستگذاری بر مبنای احتمالات است. اما در مجموع، ما احتمالات ناچیز را کنار می گذاریم. بورس ایران در سال 1399 ریزش بزرگی را تجربه کرد و یک عده پول خودشان را از دست دادند ولی آیا می شود گفت ما باید بورس را کنار بگذاریم چون یک عده در سال 1399 ضرر کردند.

به هر حال، بورس به کار خودش ادامه داد و بخشی از ضررها را جبران کرد. در آینده هم، همان شاخص بورس در سال 1399 را خواهیم دید. نمونه این اتفاقات در بازارهای مالی، زیاد رخ داده و چیز جدیدی نیست.

احتمال این که تمام سهم های بورس ایران بریزد و قیمت همه سهام به صفر برسد بسیار ناچیز است. بنابراین، ما نمی توانیم به خاطر مسائلی که احتمال آن بسیار ناچیز است، حرکت نکنیم و بگوییم امکان دارد یک اتفاق که تصور آن محال است رخ بدهد.

*شرکت های حاضر در بورس، اموال و دارایی دارند ولی در مورد ارزهای دیجیتال، برخی تردید ایجاد کرده و می گویند بانک مرکزی آمریکا بالاخره یک روز ارزهای دیجیتال را بی ارزش می کند. شما فکر می کنید چنین اتفاقی اصلاً رخ نمی دهد؟

-تلاش تمام دولت ها بر این است که بازارهای مالی را رصد و کنترل کنند اما در همان آمریکا شرکت های شکل می گیرند که بزرگتر از دولت آمریکا می شوند و دولت آمریکا، دیگر حریف آنها نیست. این شرکت های بزرگ، شرکت هایی هستند که مسیر جدیدی را تعیین می کنند.

هر وقت بانک مرکزی آمریکا توانست حریف شرکت های بزرگ آمریکا شود که تا امروز نتوانسته بشود، آن موقع می توانیم بگوییم که بانک مرکزی آمریکا می تواند بازار کریپتو کارنسی را از بین ببرد. ارزهای دیجیتال، به شرکت های بزرگ وابستگی دارند و اگر بازار ارزهای دیجیتال بخواهد از بین برود، اقتصاد آمریکا هم تهدید می شود.

*سقف قبلی بیت کوین در سال 2017 حدود 20 هزار دلار بود و برخی تحلیلگران پیش بینی می کردند که قیمت بیت کوین حداکثر تا این حد برسد و بعداً دوباره صعود می کند. با این حال، قیمت بیت کوین ریزش شدیدتری داشت.

برخی تحلیلگران هم می گویند زمستان ارزهای دیجیتال فرارسیده. جنابعالی فکر می کنید قیمت ها در کف و پایین ترین حد قرار دارد یا این که احتمال ریزش بیش تر وجود دارد؟

-زمستان ارزهای دیجیتال، یک ماه یا دو ماه و سه ماه نیست و زمستان ارزهای دیجیتال مثل دوره های گذشته حداقل 2 سال طول می کشد. این امر چیز جدیدی نیست. اگر ما بخواهیم برای خودمان یک استراتژی در نظر بگیریم، استراتژی درست این است که خرید پله ای انجام شود. یکی از پله های خرید، می تواند همین قیمت فعلی باشد.

*آیا حدس نمی زنید که قیمت بیت کوین و ارزهای دیجیتال، سقوط بیش تری را تجربه کنند و تصور نمی کنید فرضاً قیمت بیت کوین تا حد 10 هزار دلار کاهش پیدا کند؟

-این احتمال وجود دارد که قیمت بیت کوین به 13 هزار دلار و حتی 11 هزار دلار هم برسد و در آنجا نیز باید به صورت پله ای اقدام به خرید کرد.