پس لرزه های سقوط ۹۹ درصدی قیمت لونا در بازار ارزهای دیجیتال؟

صفحه اقتصاد - سقوط قیمتی رمزارزهای لونا (LUNA) و یو اس تی (UST) در بازار ارزهای دیجیتال و بین معامله گران این بازار، در روزهای اخیر یک شوک ایجاد کرد. در این بین، برخی معامله گران ایرانی که دو ماه قبل، صعود برق آسای لونا را به محدوده 119 دلار دیده بودند، پس از کاهش قیمت «لونا» و در محدوده های 10 دلار، 5 دلار و یک دلار، اقدام به خرید این ارز کردند تا در صعود دوباره لونا، به سود هنگفتی برسند.

لونا درسال 2019 با قیمت 1.7 دلار به بازار عرضه شد تا در بازار ارز دیجیتال، تمرکز کمتر شود و بازار مالی آزاد ایجاد شود و در ادامه، قیمت آن تا شش دهم دلار سقوط کرد. با این حال، چند هفته قبل قیمت لونا به رکورد خیره کننده 119 دلار رسید، اما اتفاقاتی رخ داد که منجر به سقوط 99 درصدی قیمت آن شد.

در گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با دکتر زهرا جلاییان تحلیلگر بازار ارزهای دیجیتال و دکترای مدیریت فناوری اطلاعات، دلایل سقوط لونا و پیامدهای مخرب سقوط و بی ارزش شدن این ارز بر کُل بازار ارزهای دیجیتال، بررسی شده است.

*****

*در روزهای اخیر، سقوط قیمت ارز دیجیتال لونا جنجالی شد و این سقوط تاثیراتی بر بازار ارز دیجیتال گذاشت. در مورد این اتفاقی که در مورد لونا رخ داده، دیدگاه های مختلفی وجود دارد.

با توجه به این که شما به طور جامع در مورد ارز لونا تحقیق کرده و در خصوص اتفاقات اخیر آن مقاله نوشته اید، به نظر شما عامل این سقوط چه بود؟

-دو موضوع منجر به ریزش قیمت لونا شد که یکی از آنها ریسک سیستماتیکی است که در داخل اکوسیستم کریپتو کارنسی ها وجود دارد و آن هم، موضوع اقتصاد کلان آمریکا و افزایش نرخ بهره ای است که بر کُل بازار کریپتو تاثیر گذاشت.

این یک موضوع سیستماتیک بوده که خارج از حوزه پروژه های کریپتو کارنسی و بلاک چیِنی است. به هر حال، بازاری به اسم ارزهای دیجیتال یا همان کریپتو کارنسی وجود دارد و وقتی نرخ بهره توسط فدرال رزرو به عنوان بانک مرکزی آمریکا بالا می رود، سرمایه از بازارهایی مثل بازار ارزهای دیجیتال دیگر خارج شده و به بازاری می رود که مورد نظر فدرال رزرو آمریکا است. بنابراین، این یک عامل سیستماتیک بود که کُل بازار ارزهای دیجیتال از جمله لونا را متاثر کرد.

نکته دوم، ناشی از پروژه لونا بود چرا که لونا ، یک بلاک چیِن به اسم « تِرا » دارد. به طور کلی، روی این بلاک چین، دو توکن لونا (LUNA) و یو اس تی (UST) وجود دارد. یو اس تی، یک استیبل کوین است ولی یک استیبل کوین الگوریتمی غیرمتمرکز است.

استیبل کوین ها مدل های متفاوتی دارند و مثلاً ما همه استیبل کوین « تِتِر » را می شناسیم که یک «استیبل کوین متمرکز» است، یعنی یک شرکت خارج از اکوسیستم کریپتویی، یک حساب بانکی باز کرده و مقداری دلار در آنجا پس انداز کرده است. به ازای میزان دلاری که این شرکت در آن حساب دارد، توکن تتر را ایجاد کرده و در بازار کریپتو از آن استفاده می کند.

در مقابل، « استیبل کوین غیر متمرکز » هم وجود دارد و در این چارچوب، تلاش می کنند به شکل الگوریتمی، قیمت یک توکن را به طور استیبل ( باثبات ) نگه دارند. برای مثال، قیمت یک عدد ارز دیجیتال «یو اس تی» ، باید در حد یک دلار باقی بماند. بر اساس یک قرارداد هوشمند در این پروژه، اگر قیمت یک عدد یو اس تی، کمتر از یک دلار شود، باید آن را بسوزانند و معادل یک دلار، ارز لونا دریافت کنند.

از طرف دیگر، همچنین وقتی ارزش یو اس تی، بیش از یک دلار شود، معادل یک دلار باید لونا سوزانده شود و ارز یو اس تی دریافت شود. این کارها انجام می شود تا تعادل در استخر بلاک چین ایجاد شود و قیمت یو اس تی، دوباره به حد یک دلار برگردد.

اتفاقی که افتاد این بود که کاهش قیمت رخ داد و سرمایه ها از دو ارز لونا و یو اس تی، خارج شد. در حالی که ارز یو اس تی باید به حالت تعادل برمی گشت و برابر با یک دلار می شد ولی در ادامه صرافی ها اجازه ندادند هیچ لونایی خارج شود و عملاً بلاک چین این پروژه متوقف شد.

در این زمان بود که شبکه ایجاد شده از بین رفت و یو اس تی که قرار بود ارزش آن در حد یک دلار باقی بماند، به حدود نه صدم دلار کاهش پیدا کرد. ارز لونا هم، دچار کاهش ارزش شد و 99.99 درصد از ارزش آن از بین رفت. این عاملی بود که منجر به فروپاشی ارزهای لونا و یو اس تی شد.

زهرا جلاییان؛ متخصص فناوری اطلاعات

*یک بحث که مطرح شد این بود که برخی صندوق های سرمایه گذاری عامل حمله به این شبکه بوده اند و با این کارشان 800 میلیون دلار سود کرده اند. از طرفی گفته می شود دلار تِرا رقیب استیبل کوین های دیگر بوده است.

ادعا می شود که آنها از این جهت خواسته اند که به این شبکه ضربه بزنند. آیا عامل مشخصی وجود داشته که بخواهد عامدانه به این شبکه و ارز لونا ضربه بزند؟

-آن مکانیسم غیر متمرکز بودن استیبل کوین یو اس تی (UST) آسیب وارد می کند. این اتفاق در سال های قبل، به نحوی برای اتریوم هم رخ داده است ولی به دلیل متمرکز بودن آنها، این موضوع کمرنگ تر بود.

ساختار و مدلی که ارز یو اس تی را در حد یک دلار باقی نگه دارد، اِشکال دارد و آن ساختار باعث شد که این ارز نتواند ارزش خودش را حفظ کند. در چنین حال و هوایی، ما باید در بازارهایی که از سیاست های کلان اقتصادی تاثیر می پذیرند، هوشمندانه رفتار کنیم.

در حال حاضر، همه استیبل کوین هایی که معادل یک دلار ارزش دارند، لزوماً پشتوانه ای ندارند که این ارزش را حفظ کنند. قاعدتاً استیبل کوین هایی که به صورت الگوریتمی کار می کنند، ریسک بالاتری دارند.

*برخی تحلیلگران ایرانی بازار می گویند ارز لونا، جو روانی بازار ارزهای دیجیتال را به هم ریخت و دیدگاه بلند مدت سرمایه گذاران و معامله گران را نسبت به این بازار از بین برد.

حتی برخی فعالان و تحلیلگران بازار می گویند در وضعیت فعلی ممکن است بیت کوین از قیمت فعلی 29 هزار دلار، تا قیمت 23 هزار دلار کاهش پیدا کند. به نظر شما، سقوط لونا تا چه حد جدی بود و تاثیر گذاشت؟

-این موضوع، یک موضوع سِنتیمنتال (احساسی) است. در مجموع، تعداد 19 هزار کوین و توکِن در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد و تمام این کوین ها و توکن ها، از نظر ماهیتی و تکنولوژیکی مثل همدیگر نیستند.

از نظر تکنولوژیکی، بیت کوین هیچ شباهتی به ارز یو اس تی و لونا ندارد، اما از دور ممکن است برخی افراد بگویند قیمت یک ارز تا 99 درصد ریزش پیدا کرد و این اتفاق می تواند برای بیت کوین هم رخ بدهد. در حالی که من اعتقاد ندارم همین اتفاق برای بیت کوین و ارزها و توکن های مشابه بیت کوین رخ می دهد.

وقوع چنین فاجعه ای در مورد ارز لونا، از نظر سِنتیمنتالی بر نگاه سرمایه گذاران تاثیر می گذارد و این موضوع می تواند عاملی باشد که آنها به طور کلی از این بازار خارج شوند.

قطعاً اتفاقی که برای لونا رخ داد، از این جهت و تا حدی تاثیرگذار خواهد بود، اما بر این اساس نمی توان نتیجه گیری کرد که ممکن است یک روز برای بیت کوین، چنین اتفاقی رخ بدهد. چون از نظر تکنولوژیکی یعنی از نظر ساختارها و بلاک چین ها، این ارزها با همدیگر تفاوت دارند.

در مورد کاهش قیمت بیت کوین باید بگویم که بر اساس تحلیل های تکنیکالی، امکان ریزش تا 20 هزار و 19 هزار دلار نیز وجود دارد، اما این مقدار ریزش به این معنا نیست که ارزش بیت کوین به صفر برسد و نابود شود.

به عنوان فردی که حدود 6 سال است که این بازار را رصد می کنم، می توانم بگویم که در بیت کوین چیزی دیده ام که این سقوط قیمت برای بیت کوین رخ نمی دهد.

رمزارز لونا

*شِت کوین، یک نوع کوین و ارز تقلبی و ذاتاً بی ارزش است که پروژه خاصی را پیگیری نمی کند، اما لونا، بی ارزش نبود چرا که وایت پیپر یا مرام نامه داشته و بر این اساس یک ارز معتبر بود.

به طور مشابه، بیت کوین هم وایت پیپر دارد. بر چه مبنا می گویید که این سقوط قیمت نمی تواند به بیت کوین تعمیم پیدا کند و اگر سقوط قیمت برای لونا رخ داده چرا در مورد بیت کوین هم رخ ندهد؟

-نه لونا و نه بیت کوین، هیچکدام شت کوین نیستند. البته چنین اتفاقی در سال های 2016 و 2017 برای ارز دیجیتال اِتریوم رخ داد. در سال 2016 میلادی، یک فرد هکر، سرمایه گذاری انجام شده روی پلت فرم اتریوم را هک کرد و کل سرمایه ها را به حساب خودش واریز کرد.

آن اتفاق، خیلی شبیه اتفاق فعلی لونا بود و آن موقع، اتریوم دچار کاهش قیمت شد. به همین دلیل ارز اتریوم راه اندازی شد و ارز قبلی به عنوان اتریوم کلاسیک، باقی ماند. ساختار جدید برای اتریوم ایجاد کردند و بلاک چین آن را از نظر امنیتی ارتقا دادند. الان ما می بینیم که اتریوم، رشد قیمت خوبی داشته و دورنمای خوبی دارد.

این اتفاق ممکن است برای هر کدام از ارزهای دیجیتال روی بدهد. البته در مورد تاریخچه لونا توضیح دادم که مشکل به ساختار آن برمی گشت. در مورد لونا، باید بگویم یک رویکرد می توانست این باشد که گفته شود پروژه لونا به پایان رسید ولی در روزهای اخیر، بلاک چین « تِرا 2 » ارائه شد و در روزهای اخیر از آن رونمایی شد. این ارز جدید با قیمت حدود 17 دلار عرضه شد و در ادامه ارزش آن به 5 دلار کاهش پیدا کرد.

اگر از نظر تکنولوژیکی، مشکل قبلی ارزهای لونا و یو اس تی را حل کنند و قرارداد هوشمند را به گونه ای بنویسند که آن اتفاق، دوباره رخ ندهد، ارز جدید می تواند به فعالیت خود ادامه بدهد.

در حال حاضر به دارندگان ارز لونا، ارز جدید به طور رایگان داده شد و لونای اولیه که دچار مشکل شد با نام لونا کلاسیک، ارزشی نزدیک به صفر دارد. اگر تیم پروژه بتوانند از نظر ساختاری و الگوریتمی، بلاک چین را زنده کنند و دوباره قابل اعتماد شود، این ارز می تواند به فعالیت خود ادامه بدهد.

*یکی از بنیانگذاران ارز «دوج کوین» گفته که راه اندازی مجدد لونا بی فایده بوده و تلاش برای این کار بی عقلی است. آیا این نوع اظهارات به خاطر وجود رقابت است یا این که پشت این نوع اظهار نظر استدلال وجود دارد؟

-در خبرها دیدم که خیلی از صرافی های ارز دیجیتال، ارزهای لونا و یو اس تی را از لیست خودشان خارج کرده اند. این کار، قطعاً ضربه سنگینی به لونا وارد می کند و این بخش می تواند تعمداً اتفاق بیفتد.

اگر لونا، مثل اتریوم بتواند خودش را از نظر الگوریتمی بسازد و حمایت هم شود، می تواند دوباره خودش را زنده کند. با توجه به فضایی که علیه لونا حاکم شده، حتی در صورت رفع مشکلات قبلی لونا، ممکن است به خاطر همین جو ایجاد شده، نتواند به فعالیت خودش ادامه بدهد.

این موضوع بستگی به این دارد که تیم پروژه، چطور این موضوع را مدیریت کند و اعتماد صرافی ها و مردم را به خودش جلب کند تا به فعالیت ادامه بدهد. در خصوص لونا اولیه که الان به عنوان لونا کلاسیک مطرح است، باید بگویم که شاید این ارز دیگر زنده نشود.

*همان لونایی که دچار مشکل شده با اسم جدید لونا کلاسیک در روزهای قبل رتبه 213 را در اختیار داشت و بعداً رتبه 214 را در اختیار گرفت و دوباره به رتبه 213 ارتقا پیدا کرد.

اگر احتمالا احیای این لونا به راحتی امکانپذیر نیست چگونه از بین 19 هزار ارز دیجیتال موجود، رتبه 214 را دارد؟

- رتبه بندی ارزهای دیجیتال، بر اساس حجم بازار هر ارز است. لونا پروژه ای بوده که در سال 2018 مطرح شده و سرمایه گذاران زیادی دارد. به همین دلیل حجم بازار بالایی داشته است ولی امکان دارد افرادی که هنوز لونا را نگه داشته اند این ارز را بفروشند و رتبه آن کاهش پیدا کند.

به نظر می رسد این اتفاق با گذر زمان رخ خواهد داد. پیش بینی من این است که لونا کلاسیک، دیگر زنده نمی شود، اما احتمال موفقیت لونا جدید یا ترا 2 با بلاک چین جدید، وجود دارد.

زهرا جلاییان؛ متخصص فناوری اطلاعات

*در اواسط سال 2019 که ارز «لونا» در بازار عرضه شد قیمت آن 1.7 دلار بوده و در ادامه قیمت آن تا شش دهم دلار سقوط کرد. در هفته های اخیر، قیمت هر عدد لونا به 119 دلار هم رسید. البته در ماه های قبل پیش بینی شده بود که قیمت لونا تا سال 2025 میلادی از 50 دلار عبور خواهد کرد.

قیمت لونا در روز 16 فروردین 1401 (آوریل 2022)، چند سال زودتر از زمان مورد نظر در پیش بینی ها رکورد شکنی کرد. به اعتقاد شما چرا سرمایه گذاران و معامله گران تا این حد باعث افزایش قیمت لونا شدند و بر چه مبنا خرید لونا برای آنها جذاب شده بود؟

-پروژه لونا، پروژه ای بود که دارای دیفای یا سیستم مالی غیر متمرکز بود و این وضع باعث شد لونا به عنوان توکن بومی پروژه تِرا، ارزشمند شود.

*در مجموع لونا آمده بود که سیستم پرداخت را تسهیل کند و فروشگاه های اینترنتی، محصولات خودشان را به راحتی بفروشند.

-انواع پروژه های مالی روی بلاک چین ترا، به خوبی برنامه نویسی شده بود و به همین دلیل، از آن استقبال شد. انجام تراکنش ها ممکن است در ارزی مثل اتریوم گران باشد ولی در برخی ارزهای دیگر این طور نباشد و به همین دلیل، این ارزها مورد استقبال قرار بگیرند.

*شرکت کره ای که ارز لونا را راه اندازی کرده بود بعد از اتفاقات اخیر، با روش ایردرآپ، ارز لونای جدید را به طور رایگان به دارندگان لونا اولیه به عنوان مالباختگان داد.

در حال حاضر، لونا جدید عرضه شده و 5 دلار ارزش دارد. آیا اتفاقات این لونا جدید و لونا کلاسیک و اولیه ممکن است همچنان بر بازار تاثیر منفی بگذارند و خروج سرمایه از بازار ارزهای دیجیتال اتفاق بیفتد یا این که ماجرای لونا خاتمه پیدا کرده است؟

-لونای قدیم که تاثیر منفی خودش را گذاشت و عدد شاخص ترس و طمع را به شدت پایین آورد. لونای جدید که آمد با قیمت 17 دلار شروع به کار کرد و الان در محدوده 5 دلار است.

ایردرآپی که ارائه شد، نتوانسته مقبولیت لازم را ایجاد کند. چون ایردرآپ ها به خریداران جدید داده نشده و به کسانی داده شده که ارزهای لونا و یو اس تی را از قبل داشته اند یا به کسانی داده شده که در زمان فروپاشی، لونا خرید کرده اند.

با این که این شرکت کره ای عملکرد مثبت داشته، ایردرآپ داده و بلاک چین جدید عرضه کرده ولی هنوز نتوانسته اعتماد لازم را جلب کند و هنوز نتوانسته نقش جدید خودش را با ارز جدید ایفا کند.

البته بازار ارزهای دیجیتال، تحت تاثیر اقتصاد کلان بوده و دید منفی نسبت به این بازار ایجاد شده. سقوط لونا، فقط مانند یک کاتالیزور، این وضع را تشدید کرد. با این که عرضه لونای جدید و رها نکردن پروژه، یک اقدام مثبت بوده ولی در مجموع، نتوانسته تاثیر مثبت بر بازار ارزهای دیجیتال بگذارد.