از «سلمان رشدی» و قیمت طلا و نقره تا ترکیدن حباب قیمتی سکه

صفحه اقتصاد- در میان بازارهای مالی و اقتصادی مختلف، بازار طلا و سکه یک بازار خاص است که دسترسی بهتری نسبت به آن وجود دارد. این بازار، پیچیدگی های زیادی همچون بازار بورس ندارد و بر این اساس، در هفته های گذشته، برخی سرمایه ها را به طرف خود جذب کرد.
با توجه به جدی شدن اجرای دوباره توافق برنامه جامع اقدام مشترک ( برجام )، « صفحه اقتصاد » با علی خوانپایه (تحلیلگر بازارهای مالی)، تحولات و نوسانات قیمتی بازار طلا و سکه در حوزه بازارهای داخلی و جهانی را طی یک گفتگوی اختصاصی مورد کند و کاو قرار داده است.

*****

*بازار سکه و طلا در داخل کشور ما نوسانات نسبتاً زیادی داشته و اخیراً در سطح بین المللی هم اتفاقاتی زیادی رخ داد. در روزهای گذشته، قیمت اونس طلا تا 1696 دلار کاهش پیدا کرد و دوباره افزایش افزایش پیدا کرد.
در روزهای اخیر، قیمت اونس به بالای 1800 دلار رفت ولی باز یک مقدار کاهش پیدا کرد و در کانال قیمتی 1800 دلار ماندگار نشد. جنابعالی در مورد وضعیت طلای جهانی در این روزهایی که گذشت چه تحلیلی دارید؟

-مدت زیادی است که از نظر تکنیکال، محدوده حمایتی 1670 تا 1680 دلار توانسته حفظ شود و قیمت اونس طلا توانسته به کمتر از این محدوده نرود. این دفعه ریزش قیمتی که اتفاق افتاد، شدید بود اما بحران چین و تایوان باعث شد دوباره قیمت طلا رشد کند.
تا زمانی که محدوده 1680 دلار برای اونس طلا حفظ شود، به نظر می رسد مشکل زیادی برای قیمت طلا ایجاد نمی شود. الان مدت زیادی است که این محدوده قیمتی حفظ شده و قیمت طلا بالاتر از این محدوده قرار گرفته است.
از طرف دیگر، نرخ تورم آمریکا در ماه ژوئیه 2022 نسبت به ماه قبل از آن کمتر شد و به این صورت، تورم برای اولین بار در ماه های اخیر، کاهش پیدا کرد، یعنی رشد تورم متوقف شد.
نرخ تورم آمریکا در ماه ژوئن به بالای 9 درصد رسیده بود و در ماه ژوئن (تیر ماه) تا 8.5 درصد کاهش پیدا کرد. وقتی نرخ تورم کاهش پیدا می کند، احتمالاً بانک مرکزی آمریکا یا همان فدرال رزرو، دیگر نرخ بهره را افزایش نمی دهد. این افزایش ندادن نرخ بهره، می تواند بخشی از فشار را از روی قیمت طلا بردارد.

تا زمانی که کف قیمتی 1670 تا 1680 دلار حفظ شود، می توانیم بگوییم روند قیمت طلا نزولی نمی شود. ما یک روند صعودی قیمت در اونس طلا داشتیم که تبدیل به یک روند خنثی شده. تا اینجای داستان، این نظر وجود دارد که قیمت طلا افزایش هایی داشته باشد.
نکته بعدی این است که چون جنگ روسیه و اوکراین، به جنگ فرسایشی تبدیل شده، به همین دلیل، نتیجه خاصی نداشته است. در عین حال، بحران در آسیای شرقی شروع شده و این بحران، بحرانی است که به صحنه ژئوپولتیک یا جغرافیای سیاسی اضافه شده. این بحران هم می تواند تحریک کننده قیمت اونس طلا در سطح جهانی باشد.
من بحث فاندامنتال و تقاضا و عرضه را مطرح نمی کنم، اما بحران های سیاسی، قیمت طلا را تحریک می کنند. در مجموع، من فکر می کنم محدوده حمایتی 1670 تا 1680 دلار حفظ شده ولی فعلاً پتانسیل و حرکت قدرتی لازم برای بالا رفتن قیمت و شکستن سقف قیمتی 1900 دلار و حتی 2000 دلار، وجود ندارد.

*چه عاملی ممکن است زودتر تاثیر بگذارد و بالاخره قیمت طلا رو به افزایش برود؟

-اگر کاهش نرخ بهره آمریکا اتفاق بیفتد یا برخی مسائل مهم دیگر رخ بدهد، احتمال افزایش قیمت طلا بالا وجود دارد، اما نسبت های برابری هم داریم که بررسی آنها از برخی جهات جالب است.
برای مثال، در مورد نسبت برابری بین نفت و طلا و همچنین نسبت برابری مس و طلا باید بگویم که وقتی نفت بشکه ای 100 دلار را با اونس طلای 1800 دلار مقایسه می کنیم، می بینیم یک اونس طلا معادل 18 بشکه نفت خام است که خیلی پایین است. در حالی که میانگین این نسبت در طول تاریخ 25 بوده است، یعنی ارزش یک اونس طلا در حد 25 بشکه نفت بوده ولی الان طلا نسبت به نفت، در ضعف قرار دارد.
ما هنوز به سقف قیمتی اونس طلا در سال 2011 میلادی نرسیده ایم و باز از نظر تکنیکال، الگوی کاپ را داریم. در تحلیل تکنیکال، الگوی کاپ این طور است که یک فنجان کامل داریم و یک دسته فنجان. الان نمودار قیمت طلا، در حال تشکیل دسته فنجان بوده و امکان دارد سیکل بعدی قیمت، یک سیکل صعودی باشد و دوباره یک مسیر جدید داشته باشیم.
با این حال، من نظرم نسبت به فلزات اساسی، مثبت است ولی نقره را مساعدترین آیتم در فلزات گرانبها و اساسی می دانم. چرا که الان نقره در پایین ترین سطوح خودش نسبت به طلا قرار دارد.
ما اگر الان نقره 20 دلاری را با اونس طلای 1800 دلاری مقایسه کنیم، نسبت یک به 90 برقرار است ولی قبلاً سقف این نسبت 80 بوده است، یعنی نقره نسبت به طلا، در ضعف بوده و طلا هم نسبت به نفت، در ضعف است. اگر این طور به موضوع نگاه کنیم، احتمالاً ارزان ترین کامودیتی در دنیا نقره هست ولی در سال های بعد، ممکن است این بازی عوض شود.
در حوزه فلزات اساسی و در مورد پالادیوم، پلاتین، نقره و طلا، می توانیم بگوییم این فلزات یک جریان کُلی دارند، اما اگر من بخواهم اقلامی را برای سرمایه گذاری انتخاب کنم، اول نقره را انتخاب می کنم و بعد طلا را.

*از نظر فاندامنتال، چگونه قیمت طلا قابل بررسی است؟

-در آن حوزه، بحث عرضه و تقاضا مطرح است در حال حاضر، بحث کشورهای ازبکستان و روسیه مطرح بوده و روسیه، بزرگ ترین تولید کننده است. همچنین ازبکستان، دچار بحران شده. با توجه به این شرایط می توان گفت که تولید طلا نسبت به گذشته، دچار مشکل شده.
از سوی دیگر، ذخایر طلای بانک های مرکزی دنیا، همچنان رو به افزایش بوده و آنها به طور مداوم ذخایر خودشان را افزایش می دهند. با توجه به این که توجه قشر متوسط جوامع مختلف به سمت ارزهای دیجیتال است، من فکر می کنم کلیت روند بزرگ ما صعودی باشد ولی این روند ممکن است سال های سال طول بکشد و نیاز به صبوری داشته باشد. من آیتم فاندامنتال بزرگی برای بازار نمی بینم و فقط می توانم بگویم اگر نرخ بهره آمریکا کاهشی شود، آینده بهتری برای طلا اتفاق می افتد.

*ارقام مختلفی در مورد قیمت تمام شده تولید طلا مطرح می شود. آیا رقم مشخص و دقیقی در این زمینه وجود دارد که بدانیم قیمت تمام شده تولید یک اونس طلا چقدر است؟

-آفریقای جنوبی، بزرگ ترین معادن طلا را در دنیا دارد. با این حال، آفریقای جنوبی جزو سطوح استخراج پایین است. با وجود معادنی که این کشور دارد، اما مقدار کمی طلا نسبت به روسیه و آمریکا و بقیه کشورها استخراج می کند.
من فکر می کنم تشکیلاتی مثل اوپک پلاس یا اوپک که می تواند نفت را قیمت گذاری کند، در حوزه استخراج طلا وجود ندارد. این طور نیست که استخراج کنندگان طلا، جلسه و اجلاس داشته باشند که قیمت طلا را تعیین کنند. با این حال، بازار سنتی طلا در چین و هند، توازن لازم را با ایجاد تقاضا ایجاد می کند.

به نظر می رسد با توجه به هزینه های تولید و همچنین تکنولوژی تولید، الان در یک حالت برابر هستیم، اما با توجه به هزینه های تولید طلا، کاهش قیمت زیادی را برای طلا پیش بینی نمی کنم.
اکتشاف طلا و قیمت تمام شده آن، یک موضوع خاص بوده و چندان نمی شود به گزارش ها در این زمینه اعتماد کرد. من فکر می کنم ارقامی که در مورد قیمت تمام شده مطرح می شود حدسیات بوده ولی این طور نیست که الان استخراج طلا به صرفه نباشد.

*در روزهای گذشته که قیمت اونس طلا تا 1804 دلار بالا رفت و بعد هم کاهش پیدا کرد، برخی فعالان بازار طلای ایران، گفتند این کاهش قیمت به خاطر تثبیت حال جسمانی سلمان رشدی بوده است. آیا واقعاً این عامل باعث شد قیمت جهانی طلا کاهش پیدا کند؟

-من فکر می کنم اتفاقات مهم تری، می تواند قیمت جهانی طلا را کاهش بدهد و موضوع بهبود حال سلمان رشدی، یک عامل قوی برای کاهش قیمت طلا نیست. برای مثال، در زمانی که در ترکیه کودتا انجام شد هر لحظه 30 دلار قیمت اونس طلا را حرکت می داد.
گزارش های فدرال رزرو یا بانک مرکزی انگلستان، عوامل خاص تری در این زمینه هستند و همچنین جنگ روسیه و اوکراین، می تواند قیمت طلا را برگرداند یا آزمایش های موشکی کره شمالی، تاثیر زیادی دارد. من فکر می کنم بحرانی در حد سلمان رشدی یا بحران هایی از این قبیل، نمی توانند محرک افزایش قیمت طلا یا عامل کاهش قیمت طلا باشند.

*بیش از 20 دلار قیمت اونس افزایش پیدا کرد و وارد کانال 1800 دلاری شد. عامل اصلی در آن افزایش قیمت به 1804 دلار چه بود؟

-من تصور می کنم آن افزایش به خاطر خبر کاهش تورم در آمریکا بود. همچنین گزارش های اقتصادی مثبتی که از آمریکا آمد، تاثیرگذار بود. نرخ بهره آمریکا، خیلی افزایش پیدا کرده و اگر نرخ بهره آمریکا در همین محدوده بماند یا حتی کاهش پیدا کند، به نفع طلا خواهد شد.

*شاخص دلار در چند وقت اخیر، افزایشی بوده و در حال حاضر در حد 106 واحد است. فکر می کنید شاخص دلار در همین محدوده می ماند یا این که ارزش دلار در برابر یورو تضعیف می شود؟

-تعادل هایی که در اقتصاد و بازار وجود داشت به هم خورده ولی فکر می کنم یورو یک مقدار تقویت شود. به نظر می رسد برای این که قدرت صادرات آمریکا در حد بالایی باقی بماند، آهسته آهسته نرخ بهره آمریکا را تضعیف می کنند یا در همین محدوده فعلی نگه می دارند و نرخ بهره در اروپا افزایش پیدا می کند. یورو می تواند به سمت تقویت برود و از حد فعلی «1.0184» به سمت «1.10» برود و تقویت شود.

*پس این عامل یعنی تقویت ارزش یورو می تواند به نفع قیمت طلا شود؟

-بله. من فکر می کنم صحنه بازی کلاً عوض می شود. ما دیدیم که یورو و دلار با هم برابر شدند اما این وضع دوام نداشت، یعنی آن تعادل فقط برای کوتاه مدت به هم خورد.

*در حوزه داخلی، ظاهراً مهم ترین عامل تاثیرگذار بر بازار، اجرای دوباره توافق هسته ای برجام است. الان بازار داخلی چه استنباطی نسبت به این توافق دارد؟

-ما در اصل بحث تغییر نرخ دلار را داریم ولی دو یا سه سال پیش، نرخ دلار سی هزار و خرده ای بود و الان هم سی هزار و خرده ای است. به طور کلی، میانگین نرخ دلار بازار آزاد، بالای 27 هزار تومان بوده است. در این مدت، کدام نرخ در بازار ما بوده که ثابت مانده است؟
متاسفانه نرخ دلار، به زور در محدوده فعلی ایستاده و بهترین اتفاق ممکنه این است که نرخ دلار در همین محدوده بماند، یعنی در محدوده 27 هزار و 28 هزار تا 30 هزار تومان بماند تا تولید کننده، شرایط خودش را متعادل کند. به نظرم باید نرخ دلار، با یک شیب ملایم سالیانه 10 تا 20 درصد افزایش پیدا کند.
هر گونه کاهش نرخ دلار موقت بوده و به ضرر تولید کننده و به ضرر بورس است. چرا که کاهش نرخ دلار، بازار را به هم می ریزد. اگر هم کاهش نرخ دلار اتفاق بیفتد، کوتاه مدت بوده و تقاضای مصرفی وارد بازار می شود. با توجه به این که خودم در صنف طلا فعال هستم، در این روزها می بینم که برخی تقاضاهای مصرفی، به بازار می آید و سکه را با قیمت حدود 14 میلیون تومان خرید می کند.
به نظر می رسد حتی اگر هم کاهش شدید نرخ دلار اتفاق بیفتد و قیمت دلار به زیر 25 هزار دلار برسد، کوتاه مدت بوده و دوباره روند صعودی اتفاق می افتد. با این حال، حرکت شارپی در نرخ دلار نخواهیم داشت یعنی به سمت بالا یا به سمت پایین، حرکت شارپی اتفاق نمی افتد.

*در سال های اخیر، سه بازار شوک مثبت به نرخ دلار وارد شد و کاهش های قابل توجهی اتفاق افتاد. در سال 1397 نرخ دلار با حدود 50 درصد کاهش، تا 11 هزار تومان دچار ریزش شد.
آیا خبر اجرای دوباره برجام، خبر مهمی نیست که حداقل در حد 30 یا 40 درصد و حداقل در حد دفعات قبل، قیمت دلار کاهش پیدا کند؟

-ما در برخی اقلام، حباب قیمتی داریم و فکر می کنم حباب ها از دست خواهند رفت، اما در تقاضای مصرفی، اتفاقی نمی افتد. برای مثال، اگر برجام اجرا شود، قیمت سکه به قیمت واقعی نزدیک می شود و فقط در حد 200 تا 300 هزار تومان حباب خواهد داشت.
ما همیشه در حد 200 تا 300 هزار تومان، حباب قیمتی در بازار داریم حتی در زمانی که اتفاقات سیاسی خوبی در کشور می افتد. البته آن هم به خاطر میزان عرضه بانک مرکزی و شرایط مختلف است.

*در همین هفته و بعد از این که در روز دوشنبه (24 مرداد) آقای امیر عبداللهیان، وزیر امورخارجه اعلام کرد که ایران نظرش را در مورد برجام تا نیمه شب اعلام می کند قیمت سکه وارد کانال 13 میلیون تومان شد و نسبت به روزهای قبل بیش از یک میلیون تومان کاهش پیدا کرد.
آیا برگشت دوباره سکه به کانال 14 میلیون نشان می دهد که بازار و کسانی که وارد این بازار می شوند به آن کاهش قیمت چندان اعتماد ندارند؟

-تقاضای سوداگری از بازار حذف شده و در روز سه شنبه هم گواهی سکه رفاه به میزان 84 هزار تومان کمتر معامله شد. وقتی که یک ریزش بزرگ اتفاق می افتد، فقط مربوط به یک روز یا دو روز نیست و یک روند اتفاق می افتد.
من فکر می کنم با توجه به افق روشن و دیدگاه های روشنی که در مورد برجام وجود دارد، این حباب قیمت آرام آرام کم می شود. اگر اتفاق ویژه ای نیفیتد، قیمت سکه به زیر 13 میلیون تومان می رسد.
البته برای طلا اتفاق ویژه ای نمی افتد و فقط قیمت سکه به خاطر خالی شدن حباب، کاهش پیدا می کند. همچنین در حوزه نیم سکه، ربع سکه و سکه گرمی، حباب ها خیلی کم خواهد شد. الان حباب سکه حدود 8.5 درصد است و از 13 درصد حباب به 8.5 درصد حباب رسیده ایم و به نظرم، در ادامه حباب سکه به 3 درصد خواهد رسید.

علی خوانپایه تحلیلگر بازارهای مالی

*در روز سه شنبه هفته جاری تردیدهایی نسبت به اجرای برجام ایجاد شد و برخی مقامات آمریکایی گفته اند که ایران نباید فراتر از برجام، خواسته ای داشته باشد. ممکن است این اظهار نظرها، وضعیت را برگرداند؟

-من فکر می کنم توافق قطعی است و بازار توافق را پذیرفته است. چرا که قیمت سکه از حدود 17 میلیون تومان به 13 میلیون و 800 هزار تومان کاهش پیدا کرد. من فکر می کنم، این بحث ها چالش های آخر بوده و برای طرفین، هیچ راهی به غیر از توافق وجود ندارد. اگر توافق انجام نشود، این قضیه خیلی لوث می شود.
در حال حاضر، عرضه های مصرفی از طرف مردم، در بازار زیاد شده و سفته بازی نیز حذف شده. الان خرید سفته بازی در بازار به شدت کاهش پیدا کرده و البته تقاضای مصرفی هم بنا به دلایل مختلف کاهش پیدا کرده است.
بنابراین، تقاضا به شدت کاهش پیدا کرده ولی به آن شدتی که تقاضا کاهش پیدا کرده، عرضه افزایش نداشته است. در مجموع، عرضه زیادی در کف بازار وجود ندارد اما تقاضای سفته بازی، تقریباً به صفر رسیده و تقاضای مصرفی نیز به خاطر کاهش قدرت خرید مردم، کاهش داشته است.