گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با حسین مرید سادات؛ کارشناس بازار سرمایه

حال و روز سهام صندوق های «دارا یکم» و «پالایشی یکم» با اجرای برجام؟

در گفت و گوی صفحه اقتصاد با دکتر حسین مرید سادات (کارشناس بازار سرمایه) وضعیت سهام عرضه شده در چارچوب صندوق های دارا یکم و پالایشی یکم

حال و روز سهام صندوق های «دارا یکم» و «پالایشی یکم» با اجرای برجام؟

صفحه اقتصاد - در اوایل سال 1399 و بعد از این که بورس تهران در سال های 1397 و 1398 رشدهای شتابانی را تجربه کرد، دولت حسن روحانی در قالب تاسیس صندوق واسطه گری مالی (E.T.F)، سهام شرکت های بانکی، بیمه و شرکت های پالایشی را به مردم فروخت.

از این طریق، دولت بخشی از کسری بودجه خودش را هم جبران کرد. چرا که دولت حسن روحانی از این طریق 20 هزار تومان درآمد کسب کرد، اما فعلاً صندوق های دارا یکم و پالایشی یکم (دارا دوم) و مخصوصاً پالایشی یکم، وضع مناسبی همچون سایر سهام بورسی ندارند.

در گفت و گوی « صفحه اقتصاد » با دکتر حسین مرید سادات (کارشناس بازار سرمایه) وضعیت سهام عرضه شده در چارچوب صندوق های دارا یکم و پالایشی یکم و چشم انداز قیمتی آنها با توجه به اجرای مجدد توافق برجام، تحلیل شده است.

*****

*در برخی تحلیل های بورسی اخیر، جنابعالی راجع به وضعیت صندوق های دارا یکم و پالایشی یکم، صحبت کرده اید. در این تحلیل ها، نسبت به رویکرد دولت آقای روحانی انتقاد کرده و گفته اید که سهم های دولتی را گران فروخته است.

سهام دارا یکم در اردیبهشت سال 1399 عرضه شد و سهام دارا دوم که به پالایشی یکم معروف شده در شهریور همان سال عرضه شد. اتفاقاتی که در زمان عرضه این سهام در سال 1399 رخ داد چگونه بود و بنا به چه دلایلی، جنابعالی نسبت به نحوه عرضه آنها انتقاد دارید؟

-عرضه این سهام، کار بدی نبود یعنی در همه دنیا مرسوم است که صندوق های واسطه گری مالی داشته باشیم و واحدها یا سهام شرکت ها در قالب آنها عرضه شود. عرضه سهام به این صورت باعث می شود میزان ریسک برای سهامداران کمتر شود. برای مثال، اگر ما فقط سهم یک شرکت بورسی را بخریم، شاید میزان ریسک بالایی داشته باشد ولی اگر سهام مجموعه ای از نمادهای شرکت های بورسی را بخریم ریسک آن در حداقل ممکن است.

بنابراین، چنین کاری در همه دنیا مرسوم بوده و چیز عجیب و غریبی نیست یعنی در همه دنیا از این روش استفاده می کنند. مشکلی که خصوصاً برای صندوق پالایشی یکم وجود داشت، این بود که سهام این نماد، گران فروخته شد. در آن زمان که این سهام فروخته شد، کاملاً مشخص بود که بازار حباب دارد. دقیقاً دولت در همان زمان، اقدام به عرضه نماد پالایش کرد با تبلیغ نماد دارا یکم. مقامات دولتیف این طور تبلیغ می کردند که دارا یکم، سود زیادی دارد پس قرار است همان اتفاق برای صندوق پالایشی هم بیفتد.

*واحدهای صندوق دارا یکم به قیمت 2 میلیون تومان به هر نفر فروخته شد و هر نفر فقط می توانست 200 واحد از این صندوق را بخرد. عرضه سهام این صندوق در اردیبهشت 1399 بود و بورس در آن ماه ها هنوز در حال رشد و صعود بود. بعداً بورس تهران در مرداد 1399 دچار کاهش و سقوط جدی شد.

در همان اردیبهشت 1399، نسبت به خرید سهام دارا یکم که شامل بانک های تجارت، ملت و صادرات و بیمه های البرز و اتکایی امین بود، استقبال زیادی نشد. فقط تعداد 3 میلیون و 481 هزار نفر، سهام صندوق دارا یکم را خریدند.

دولت هم مقدار کمی را برای فروش به هر نفر تعیین کرد و تصور می کرد تعداد زیادی از مردم این سهام را خریداری می کنند. به چه علت، به حدی که دولت انتظار داشت و می خواست 16 هزار میلیارد تومان سهم دولتی بانک ها و بیمه ها را بفروشد، نتوانست بفروشد و چرا این صندوق، مشتری زیادی نداشت؟

-بحث آزمون و خطا در مورد صندوق های واسطه گری مالی مطرح بود. سرمایه اجتماعی کشور ما، متزلزل شد و اگر بخواهیم صادقانه صحبت کنیم، دیگر مردم به این سادگی ها اطمینان نمی کنند. متاسفانه باید این موضوع را پذیرفت.

دارا یکم در زمان خوبی عرضه شد و با این که مقدار کمی فروخت، اما سهام آن، در گارد صعودی بازار عرضه شد. هر روز در بورس، صف های خرید برای گروه خودرویی و گروه بانکی وجود داشت. این عملکرد خوب، باعث شد مردم تصور کنند که از خرید دارا یکم جا مانده اند و می خواستند سهام پالایشی یکم را حتماً بخرند.

نتیجه این خرید در عمل باعث شد تعداد زیادی حدود دو سال سهامداری کنند و دچار زیان شوند. برخی از این افراد، حتی هنوز کد بورسی ندارند و با خرید واحدهای پالایشی یکم و دارا یکم، وارد بورس شدند. این وضعی که پیش آمد فقط شرمندگی آن برای ما اهالی بازار سرمایه می ماند. چرا که مردم صحبت کرده و می گویند سهام دارا یکم و پالایشی یکم را خریده اند و عاقبت خرید آنها چه می شود. موضوع نگران کننده، قیمت فعلی این سهام در بورس تهران است.

*آیا شما در تحلیل های خودتان در سال 1399 توصیه به خرید این سهام کرده و فرضاً گفته بودید که سهام دارا یکم سود آور خواهد شد؟

-بله. البته بحث بنیادی این سهام، با بحث تکنیکال تفاوت دارد. بازار، برخی از نمادهای بورسی را می خرد و بعضی ها حاضرند هر واحد صدوق پالایشی یکم را با قیمت 6 هزار و 700 تومان بخرند. حتی بعضی هم حاضرند هر واحد دارا یکم را با قیمت 8 هزار و خرده ای یا 9 هزار و خرده ای تومان، بخرند.

مشکلی که وجود دارد این است که باید اقبال عمومی بازار وجود داشته باشد ولی این اقبال وجود ندارد. مشکل بورس، مشکل عدم اطمینان بوده وگرنه الان سهام این صندوق ها را با این قیمت ها نباید فروخت. فقط شاید نماد پالایش به دلیل اجرای برجام و پایین آمدن نرخ دلار، یک مقدار فشار فروش را بپذیرد.

سهام شرکت های پالایشی در قالب صندوق پالایشی یکم عرضه شده و این صندوق، ترکیبی از گروه پالایشی های بورس است ولی بقیه بازار، حتی بانکی ها می توانند عملکرد خوبی داشته باشند. پیش بینی من این است که در روزهای کاری این هفته بورس (29 مرداد 1401 تا 2 شهریور 1401)، قیمت هر واحد دارا یکم به 11 هزار تومان افزایش پیدا کند.

*از نظر تشکیلات صندوق، آیا فرضاً مدیر صندوق دارای یکم، دقیقاً وابسته به دولت است و با وجود واگذاری سهام آن به مردم، در عمل دولتی اداره می شود؟

-بله. در یک جلسه، یکی از مسئولان گفت که «ما افتخار می کنیم که برخی از سهام دولتی را فروختیم ولی مدیریت آن هنوز در اختیار خودمان است». در حقیقت، ایشان می گفت مالک این سهام عمدتاً مردم هستند ولی تصمیم گیری این سهام، در اختیار دولت است. هر چند که سهام شرکت های ایران خودرو و سایپا نیز، به همین ترتیب است.

*مدیر عامل صندوق دارا یکم توسط وزیر اقتصاد منصوب می شود؟

-بله. دقیقاً همین طور بوده و مدیر آن از حوزه وزارت اقتصاد است.

*وزارت اقتصاد، سهام دولتی بانک ها و بیمه ها را به نمایندگی از دولت فروخته ولی هنوز مدیریت را دارد. در این حالت، وزارت اقتصاد چه منفعتی می برد از این سازوکاری که تشکیل شده؟

-از این حالت بهتر، برای دولت وجود ندارد. چرا که سهام فروخته شده ولی مدیریت واگذار نشده. این وضع، شبیه این است که ما یک خانه را فروخته باشیم ولی نخواهیم خانه را به اسم خریدار سند بزنیم. از این بهتر گزینه دیگری ندارد که دولت بخواهد در بازار از آن استفاده کند.

*وزارت اقتصاد با وجود چنین سازوکاری چگونه منفعت می برد؟

-در تصمیم گیری هایی که انجام می شود و عزل و نصب هایی که دارند منفعت می برند. بالاخره در بدنه مدیریتی، این وضعیت برای مقامات وزارت اقتصاد جذاب است که پول یک محصول را گرفته باشند ولی مالکیت را واگذار نکرده باشند.

درست مثل این است که یک نفر، ماشین خودش را بفروشد ولی همچنان ماشین در اختیار خودش باشد چون سند به اسم خریدار زده نشده. به طور قطعی می توان گفت که در انتصابات، وزارت اقتصاد مداخله می کند و در رویکردی که اِعمال می شود وزارت اقتصاد نقش جدی دارد. الان نمادهای دارا یکم و پالایشی یکم، با رویکرد دولتی نگهداری و اداره می شوند.

*بعضی تحلیلگران و معامله گران یا مردم عادی به خاطر همین سازوکار بوده که در همان سال 1399 از خرید سهام دارا یکم استقبال نکردند و کلاً خرید سهام این صندوق، هیجانی نشد؟

-استقبال از دارا یکم، به نسبت بد نبود ولی متاسفانه دولت، فرصت سوزی کرد. چرا که شاید ما دولتی ترین بورس را در دنیا داریم و اگر دولت می توانست با یک رویکرد خوب، سهم هایش را عرضه کند و بفروشد، اتفاق بدی نمی افتاد.

*از ابتدا قرار بوده دولت 17 هزار میلیارد سهام بانک های دولتی و بیمه های دولتی را بفروشد ولی عملاً حدود 6 هزار میلیارد تومان سهام دارا یکم به 3 میلیون نفر فروخته شده است.

-کشش بازار در آن زمان، اینقدر بوده و من نمی توانم بگویم عدم استقبال اتفاق افتاده است. کشش بازار همین مقدار بوده و عدد خرید نیز، عدد نامناسبی نبوده است. اگر دولت مدیریت می کرد و اگر دوباره می خواست بخش دیگری از سهام دارا یکم را عرضه کند با قیمت بالاتر می توانست بفروشد.

درست است که سهام دارا یکم در روز اول پذیرش، خرید و فروش نشد ولی بعداً با قیمت های بالایی در بورس سقف زد.

دکتر حسین مرید سادات کارشناس بازار سرمایه

دکتر حسین مرید سادات کارشناس بازار سرمایه

*بازگشایی نماد دارایکم در بورس، دو ماه بعد از فروش توسط دولت، بالاخره در روز 7 تیر 1399 اتفاق افتاد. دولت، هر واحد دارا یکم را با قیمت 10 هزار به مردم فروخت و در این روز تیر ماه به قیمت 23 هزار تومان رسید. در مدت 2 ماه، خریداران در حد صد در صد سود کرده بودند. قیمت دارا یکم در روز 10 تیر 1399 به اوج خودش رسید و 32 هزار تومان شد که 22 هزار تومان آن سود و بازدهی بود.

با این حساب و در آن روز، هر فردی که واحدهای دارا یکم را با قیمت 2 میلیون تومان خرید بود سود 4 میلیونی در مدت 2 ماه کسب کرده بود. این قیمت 32 هزار تومانی دارا یکم چگونه اتفاق افتاد و این سهام در همان جریان بزرگ بورس تهران قرار گرفتند و رشد کرد؟

-در آن زمان، میزان تقاضا برای خرید سهام، بیش از عرضه بود، یعنی تقاضا به شدت زیاد بود و هر سهمی عرضه می شد خریداری می شد. در ماه های خرداد و تیر و حتی مرداد 1399، سازوکار نظام بانکی متفاوت بود و برای هر سهمی که عرضه می شد صف خرید تشکیل می شد.

نمادهای دارا یکم و پالایشی یکم، در همین چارچوب فروخته شدند ولی بحث من در مورد دارا یکم نیست و در مورد پالایشی یکم بحث دارم.

*بالاخره شما در تحلیل های خودتان گفته اید که دولت، صندوق دارا یکم را رها کرده. این رها کردن یعنی چه و دولت باید چه کاری انجام بدهد که سهامداران صندوق دارا یکم راضی باشند؟

-ما باید به دنبال راه حل بگردیم. الان نماد دارا یکم 60 درصد زیر ارزش خالص دارایی (N.A.V) معامله می شود. در هیچ کجای دنیا چنین چیزی نداریم که یک سهم «اِن ای وی» ابطال داشته باشد ولی قیمت آن در بورس 60 درصد یا 40 درصد کمتر از قیمت ان ای وی باشد.

الان ما نمی توانیم ابطال کنیم یعنی نمی توانیم سهم خودمان را در صندوق بفروشیم. در حالی که ما توصیه کردیم که سود تقسیم نشود ولی در سال گذشته، در صندوق پالایشی یکم سود توزیع شد.

الان سهام بانک ها و بیمه هایی مثل تجارت و ملت در بورس هستند و در صندوق دارا یکم هم حضور دارند، اما قیمت این سهام در بورس تهران مثلاً 13 هزار تومان است ولی الان همین تعداد سهام با قیمت 10 هزار تومان در قالب صندوق دارا یکم معامله می شود.

این وضع پیش آمده، منطقی و قابل قبول نیست که قیمت یک واحد صندوق دارا یکم، زیر قیمت ابطال بیاید. بنابراین، در حال حاضر سهام این بانک ها و بیمه ها در صندوق دارا یکم، پایین تر از ان ای وی ابطال، معامله می شوند.

*سهام صندوق واسطه گری مالی با وجود سهام بانکی و بیمه ای جذابیت ندارد که این وضع پیش آمده؟

-متاسفانه عدم استقبال عمومی اتفاق افتاده و به نحوی این صندوق ها، روزهای خوبی را پشت سر نمی گذارند.

*بورس تهران در 19 مرداد 1399 به اوج رشد و صعود خودش رسید و بعد دچار سقوط شد. در حالی که قیمت سهام دارا یکم در 10 تیر 1399 به اوج رسیده و قیمت هر واحد به 32 هزار تومان رسیده بود. چرا دارا یکم، جریان متفاوتی را با کل بورس، طی کرده بود؟

-وقتی قیمت یک سهم به یک محدوده حمایتی یا یک محدوده مقاومتی برسد، چرخش می کند. در همان روز که قیمت هر واحد دارا یکم به 32 هزار تومان رسید، برای خیلی از افراد سهامدار جذاب بود.

به همین دلیل، مردم این سهام را می فروختند و سهام شرکت های دیگر را می خریدند. در حقیقت، بازار به جایی رسید که گران به نظر می رسید و فشار عرضه اتفاق افتاد. بحث عرضه و تقاضا مطرح است.

*یعنی بعضی سهامداران در قیمت اوج به سرعت سهام خودشان را فروختند و به 22 هزار تومان سود بابت هر واحد دارا یکم رضایت دادند؟

-بله. این افراد، با قیمت 32 هزار تومان فروختند ولی از بازار بورس خارج نشدند. در ماه های تیر و مرداد 1399 به طور میانگین روزی حداقل 100 میلیارد تومان تا 1000 میلیارد تومان، ورود پول به بورس داشتیم و پولی از بورس خارج نمی شد.

*در 26 شهریور 1399 قیمت هر واحد دارا یکم 25 هزار تومان بوده و قیمت دارا یکم دچار ریزش شده و در 20 تیر 1400 بالاخره قیمت دارا یکم در حد قیمت اولیه 10 هزار تومان سال 1399 بود.

در ادامه و در روز 21 تیر امسال، برای اولین بار قیمت هر واحد دارا یکم به زیر 10 هزار تومان سقوط کرد و به 9800 تومان رسید. چه اتفاقی افتاد که سهام دارا یکم، بعد از گذشت دو سال بالاخره بازدهی منفی پیدا کرد؟

-ارزش معاملات بازار، گویای همه اتفاقاتی است که در بازار رخ می دهد. متاسفانه ارزش معاملات خوبی در بازار بورس نداریم به علت تصمیمات اشتباهی که بعضاً در نظام مدیریتی بازار سرمایه گرفته می شود.

ما هفته ها بالا رفتن نرخ بهره بین بانکی را داشتیم ولی دو هفته کاهشی شد. با این حال دوباره افزایشی شده و فروش اوراق بدهی، باعث شده قدرت نقدینگی بازار به سمت این اوراق برود.

این اوضاع، تاثیر منفی بر بازار گذاشت وگرنه انتظار این بود که حقوقی های دارا یکم، از آن حمایت کنند و نگذارند قیمت هر واحد به زیر 10 هزار تومان برود. البته قیمت هر واحد دارا یکم افزایش پیدا کرد و در روز چهارشنبه 26 مرداد 1401 دوباره وارد کانال 10 هزار تومان شد.

*در روز 21 تیر 1401 قیمت هر واحد دارا یکم به کانال 9 هزار تومان سقوط کرد ولی بعد از حدود یک ماه، دوباره در روز 26 مرداد 1401 به کانال 10 هزار وارد شد وبه 10 هزار 158 تومان افزایش پیدا کرد.

جنابعالی نظرتان این است که قیمت هر واحد دارا یکم به 11 هزار تومان می رسد. آیا ممکن است دیگر برای مدت زیادی به زیر 10 هزار تومان سقوط نکند؟

-بازار یک رفتار تکنیکال دارد و یک رفتار فاندامنتال ولی یک رفتار احساسی هم دارد و بر این اساس، برخی سهام در هر حالت، خریدار دارند و بعضی سهام این طور نیستند.

*در شهریور 1399 تعداد 500 واحد پالایشی یکم با قیمت هر واحد 10 هزار تومان فروخته شد و هر نفر 5 میلیون تومان می توانست بخرد. در روز 11 آذر 1399 به عنوان روز بازگشایی این نماد بورسی، قیمت هر واحد پالایشی یکم، در حد 11 هزار و 330 تومان بود و هنوز یک مقدار سود داشت.

مدت کوتاهی بعد یعنی از 25 آذر 1399، قیمت هر واحد آن به زیر 10 هزار تومان رفت و تا الان در محدوده کمتر از 10 هزار قرار دارد. الان قیمت هر واحد آن 7 هزار و 348 تومان است و خریداران آن 27 درصد ضرر کرده اند.

با افزایش قیمت نفت، وضعیت شرکت های پالایشی بهتر شد. چرا صندوق پالایشی یکم رونق بهتر نشد که وضع آن بهتر شود؟

-در برخی مقاطع زمانی، قیمت هر واحد پالایشی یکم به 10 هزار تومان رسید و الان خیلی از افراد، منتظر رسیدن قیمت پالایش یکم به محدوده 10 هزار تومان هستند که به اصل پول برسند و از این نماد خارج شوند. این مشکلی است که الان در بازار وجود دارد و بازار منتظر برخی اعداد و ارقام است.

از طرفی، مذاکرات برجام در جریان بوده و اجرای برجام، باعث کاهش نرخ دلار می شود. کاهش نرخ دلار می تواند بر قیمت سهام پالایشی و صندوق پالایشی یکم تاثیرگذار باشد. پالایشی ها، صنایع دلاری هستند و از یک طرف قیمت جهانی نفت در این صنایع نقش دارد. از طرف دیگر، بحث اجرای برجام مطرح است.

*الان که بحث اجرای دوباره برجام تقویت شده، اجرای برجام باعث می شود سهام پالایشی ریزش قیمت داشته باشند؟

-قطعاً همین طور است و همین اتفاق رخ داده است. در روزهای قبل، گروه دلاری شامل پتروشیمی ها، پالایشی ها و شیمیایی ها، صنایعی بودند که خروج پول را تجربه کردند. محرک برجام، فعلاً سنگین تر از سایر عوامل بوده و تاثیر آن بیش تر است. من احتمال کاهش کوتاه مدت برای پالایشی ها می دهم ولی گشایش اقتصادی برجام، به نفع همه ما خواهد بود.

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

نظر شما

اخبار مرتبط سایر رسانه‌ها
    اخبار از پلیکان
    اخبار روز سایر رسانه ها
      اخبار از پلیکان