گفتگوی «صفحه اقتصاد» با سینا رهبر شهلان، تحلیلگر بازارهای مالی؛

از بازار سهام تا نوسانات قیمتی بازارهای خودرو، طلا و سکه

«صفحه اقتصاد» با سینا رهبر شهلان (تحلیلگر بازارهای مالی و بازار طلا و سکه)، وضعیت فعلی بورس تهران و بازارهای دیگر و به طور خاص اوضاع بازار سهام نوسانات سکه طلا

از بازار سهام تا نوسانات قیمتی بازارهای خودرو، طلا و سکه

صفحه اقتصاد - در حالی که بورس اوراق بهادار تهران، در هفته های اخیر، رونق چندانی نداشت و جذابیت عمده ای برای جذب سرمایه های سرگردان موجود در جامعه نداشته و ندارد، برخی بازارهای موازی و رقیب از قبیل بازار طلا و سکه، بازار ارز و بازار خودرو، دچار التهابات و نوسانات قیمتی شدند و افزایش قیمت های چشمگیری را تجربه کردند.

در گفتگوی اختصاصی « صفحه اقتصاد » با سینا رهبر شهلان (تحلیلگر بازارهای مالی و بازار طلا و سکه)، وضعیت فعلی بورس تهران و بازارهای دیگر و به طور خاص اوضاع قیمتی و نوسانات سکه طلا بررسی شده است.

*****

*در هفته های اخیر، چه در بازار خودرو و چه در بازارهای طلا و سکه و ارز، نوسانات قیمتی زیادی در بازارهای مختلف اتفاق افتاد. ما این نوسانات را در این نوع بازارها مشاهده کردیم ولی در بورس تهران، اتفاق خاصی رخ نداد. جنابعالی، این نوع تفاوت ها در بازارهای مختلف را چگونه تحلیل می کنید؟

-در بازارهای کالایی، اختیار خرید و فروش در دست مردم بوده و در عین حال، قیمت خوراک گاز صنایع، انواع اقدامات دولت و نرخ بهره، در این حوزه تاثیرگذار هستند. وقتی جامعه با رشد پایه پولی در مهر 1401 مواجه می شود، قاعدتاً این نوع نوسانات هم رخ خواهد داد.

در ترازنامه مهر ماه بانک مرکزی، اطلاعات دقیقی وجود دارد. در ترازنامه بانک مرکزی، نشان داده شده که در مهر ماه نسبت به ماه قبل از آن، پایه پولی 3 درصد رشد داشته است. در حالی که قرار بود پول بدون پشتوانه چاپ نشود ولی عملاً پول پُرقدرت چاپ شده. این پول پُر قدرت، دنبال جایی است که به آنجا برود.

در عین حال، سهام شرکت های فلزی و پتروشیمی، عمده سهام شاخص ساز بازار بورس هستند. از طرفی، برخی شرکت های پتروشیمی و فولادی با قطع گاز مواجه شده اند و کاهش گاز تحویلی به برخی کارخانجات مختلف اتفاق افتاده است. بر این اساس، وقتی کارخانجات بزرگ بورسی تعطیل می شوند، شاخص کُل بورس رشد نمی کند.

در حالی که گروه بورسی «خودرو»، رشد کرد و گروه «دارویی» نیز، حرکت خوبی داشت. همچنین «غذایی» ها حرکت خوبی داشتند، اما وزن این نوع شرکت های بورسی در شاخص کل بورس، پایین است.

دولت آقای رئیسی و تیم اقتصادی دولت، درک درستی از نقش سپر تورمی بازار سرمایه ندارد و در مجموع در دو سال گذشته، بازار بورس سرکوب شده. برعکس آن چیزی که اعلام شده بود که بازار بورس، اولویت دولت خواهد بود، در عمل بازار بورس جزو چند اولویت اول دولت نیست.

وقتی پول پُر قدرت چاپ کرده ایم، به طور طبیعی این نقدینگی می خواهد وارد بازارهای مختلف شود. از یک طرف، بازار بورس سرکوب شده و قطع گاز برخی صنایع و توقف تولید برخی کارخانجات اتفاق افتاده است.

در این حالت، نقدینگی به سمت سهام بزرگ و شاخص ساز بورس نمی رود. به همین دلیل، این نقدینگی باعث جهش قیمت دلار شده و همچنین باعث جهش قیمت سکه می شود. در حال حاضر، حباب ربع سکه به 90 درصد افزایش پیدا کرده است.

*نرخ دلار بالا رفت و قیمت طلا و سکه هم افزایش پیدا کرد. آیا بالا رفتن نرخ دلار، نشان دهنده این است که چشم اندازی برای اجرای مجدد برجام و کسب درآمدهای ارزی وجود ندارد؟

-افزایش نرخ دلار، ریشه در افزایش پایه پولی دارد. یک سوال این است که اگر برجام، اجرا شود چه اتفاقی می افتد. ما فرض کنیم که بگویند از همین فردا برجام اجرا می شود. خّب، اجرای برجام چه تاثیری می تواند داشته باشد.

*عراق در 11 ماهه اول سال 2022 میلادی، حدود 107 میلیارد دلار صادرات نفت داشته است. ایران هم می توانست در صورت اجرای توافق برجام، درامد ارزی زیادی کسب کند. اگر سالیانه 100 میلیارد دلار درآمد نفتی وارد کشور می شد قیمت دلار نمی توانست بالا برود.

-عراق 4 میلیون بشکه در روز نفت صادر می کند و 10 سال است که ارزش دینار عراق ثابت مانده است. سوال این است که ما در ایران در زمینه حفظ ارزش پول ملی چه کار کرده ایم. فقط بحث درآمد نفتی مطرح نیست و همه چیز را باید با همدیگر ببینیم.

اقتصاد، دیتا (داده و اطلاعات خام) دارد و دیتاهای مختلف را باید با هم بررسی کنیم. ناترازی بانکی و تن ندادن به بودجه انقباضی توسط دولت، عامل تورم کشور ما بوده و چه دلار به داخل کشور بیاوریم و چه دلار نیاوریم، این تورم وجود دارد. ما الان گاز نداریم و گاز کم آورده ایم. الان گاز صنایع مختلف را قطع کرده ایم ولی می گوییم اگر برجام اجرا شود چه تحولاتی رخ می دهد.

*در حوزه نقدینگی، این انتقاد توسط برخی تحلیلگران مطرح می شود که نرخ سود بانکی 20 درصدی و بیش تر، مخرب است. در زمینه نرخ سود بانکی که با بحث نقدینگی مطرح می شود چه نظری دارید؟

-نرخ فری ریسک یعنی نرخ اوراق بدهی 32 درصد است. نرخ سود اوراق بدون ریسک که در فرابورس قابل دسترسی است، به 30 الی 32 درصد رسیده است. در این زمینه، بانک مرکزی نقش دارد.

*بانک مرکزی می خواهد از طریق این نرخ سود بالا، نقدینگی را جمع کند؟

-بانک مرکزی نباید نقدینگی را جمع کند. بانک مرکزی که در مدت کوتاهی 108 هزار میلیارد تومان پول چاپ کرده است، چه چیزی را جمع کند. وقتی طبق ترازنامه بانک مرکزی، پایه پولی در مدت یک ماه 3 درصد نسبت به ماه قبل افزایش پیدا کرده، چه چیزی را می خواهد جمع کند.

*بالاخره این هیجانی که در بازار دلار و سکه و طلا ایجاد شده، نشان می دهد که پولی وجود دارد.

-هیجان ایجاد نشده و فقط پول پُر قدرت چاپ شده. وقتی پول پُر قدرت چاپ شده، قاعدتاً باید این نوع اتفاقات در بازارهای مختلف رخ بدهد. ما اگر می خواهیم این نوع اتفاقات رخ ندهد، پول پُر قدرت یا همان پول بدون پشتوانه چاپ نکنیم.

اساساً بازارهای طلا و سکه و ارز ایران عمقی ندارند ولی آن پولی که پمپاژ می شود همه جا را دچار التهاب می کند. الان حجم طلای نقدی که در بازار وجود دارد به 100 تُن طلا نمی رسد. اگر یک تُن طلا به شکل نقدی خرید شود، پول آن 1500 میلیارد تومان می شود.

در وضعیت فعلی، روزانه چندین هزار میلیارد تومان، خلق نقدینگی اتفاق می افتد. در صورتی که اگر تقاضا برای یک تن طلا پیدا شود حداقل 5 درصد قیمت طلا بالا می رود. در بازار خودرو هم، همین اتفاقات رخ می دهد.

وقتی قیمت یک خودرو در یک روز 10 میلیون تومان افزایش پیدا می کند، شرکت تولید کننده، آن را نمی فروشد. در مملکتی که روزانه 5 هزار میلیارد تومان پول چاپ می شود قاعدتاً این نوع نوسانات در بازارهای مختلف ایجاد می شود.

*این 5 هزار میلیارد تومان نقدینگی روزانه صرف حقوق کارمندان دولت و هزینه های دولت می شود؟

-خیر. این نقدینگی توسط شبکه بانکی تولید می شود و بحث حقوق کارمندان دولت و هزینه های دولت، یک بحث جداگانه است. شبکه بانکی، سود بالایی می دهد و این اتفاقات رخ می دهد.

*با توجه به تورم بالایی که وجود دارد اگر نرخ سود بالا داده نشود، آیا باز پول های مردم و شرکت ها در بانک ها سپرده گذاری می شود؟

-ما یک ساختار معیوب داریم و وقوع چنین اتفاقاتی، قابل پیش بینی است.

*قاعده این است که وقتی نرخ تورم بالا می رود، نرخ سود بانکی بالا برود تا نرخ تورم کنترل شود. در حالی که در ماه های اخیر، نرخ تورم سالیانه ترکیه به 80 درصد افزایش پیدا کرد، دولت اردوغان فشار آورد و نرخ سود را با یک درصد کاهش به 13 درصد رساند.

گفته شده که کاهش نرخ سود بانکی در ترکیه، به نفع بخش تولید ترکیه است. آیا این طور رفتار کردن درست است؟

-اساساً درست نیست که ترکیه را با ایران مقایسه کنیم. چرا که هیچ چیز ترکیه، قابل قیاس با ایران نیست. من نمی دانم چه کسانی این حرف های غیر منطقی را در مورد ترکیه مطرح می کنند.

*با وجود افزایش بی سابقه تورم، دولت ترکیه نرخ سود بانکی را کاهش داده است. کاهش نرخ سود در ایران هم، همان چیزی است که شما می خواهید.

-خیر. ما اگر آب را داخل آرد بریزیم، متفاوت از این است که آب را داخل الکل بریزیم. در حالی که داخل هر دو، آب ریخته ایم. اساساً اقتصاد ترکیه، تحریم نیست و اقتصاد ترکیه، توریست پذیر است.

اقتصاد ترکیه، صادرات پوشاک و خودرو دارد ولی ما صادرات زیادی نداریم. وقتی هم می خواهیم صادرات انجام شود، برای مثال، وزارت صنعت و معدن دستورالعملی ابلاغ کرده و مانع صادرات می شود.

*در شرایط فعلی، قیمت انواع خودرو در بازار آزاد بین 30 تا 55 میلیون تومان در مدت یک هفته اخیر افزایش پیدا کرد. از طرف دیگر، در روزهای اخیر قیمت هر سکه چند میلیون تومان افزایش داشت. در ماه ها و سال های قبل، حباب ربع سکه و سکه گرمی در حد 40 درصد بود و حباب سکه کامل حداکثر به 15 درصد می رسید.

الان حباب ربع سکه در حد 100 درصد است و دو برابر قیمت ربع سکه و سکه گرمی فیزیکی، افزایش قیمت اتفاق افتاده است. این مقدار افزایش قیمت چگونه رخ داده و چرا تمایل زیادی به خرید در این شرایط وجود دارد؟

-وقتی روزانه 5 هزار میلیارد تومان پول تزریق می شود این اتفاقات هم رخ می دهد. بالاخره در هر روز 5 هزار میلیارد تومان پول بدون پشتوانه چاپ می شود و در نتیجه این اتفاقات، به طور طبیعی در بازار رخ می دهد.

به هر حال، مردم می فهمند تورم وجود دارد. وقتی مردم متوجه می شوند که تورم وجود دارد برای حفظ ارزش پول خودشان به بازارهای مختلف هجوم می آورند.

*یعنی مردم الان می دانند تورم انتظاری وجود دارد و به این نتیجه می رسند که باید پول را به کالا تبدیل کنند تا ارزش آن حفظ شود؟

-در ماه های گذشته اعلام شد که ایران عضو پیمان شانگهای شده ولی در روزهای اخیر، یکی از اعضای اصلی پیمان شانگهای، یک بیانیه مشترک با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، علیه کشور ما انتشار دادند. با این نوع اتفاقات، سیاست خارجی ما با مشکل برخورد کرده است.

سینا رهبر شهلان تحلیلگر بازارهای مالی و بازار طلا و سکه

سینا رهبر شهلان تحلیلگر بازارهای مالی و بازار طلا و سکه

*در حال حاضر، قیمت ربع سکه حدود 8 میلیون شده ولی ارزش ذاتی ربع سکه 4 میلیون تومان است. در اصل، نصف قیمت یک ربع سکه در بازار آزاد، حباب است. افرادی که ربع سکه با قیمت بالا و در حد 8 میلیون تومان می خرند چه جوری مطمئن هستند و ربع سکه را با این قیمت می خرند؟

-اصلاً کل ریال و پول ما حباب است. ریالی که در کمتر از یک سال 70 درصد از ارزش آن از بین رفته، یعنی این که کل آن حباب است. مگر ما مطمئن هستیم ریالی که در دست خودمان داریم ارزش آن حفظ می شود؟

آقای صالح آبادی (رئیس بانک مرکزی) در زمانی که نرخ دلار نیمایی 23 هزار تومان بود، گفت نرخ دلار بازار آزاد را قبول ندارد. ایشان گفت نرخ های بازار آزاد را قبول نداریم و ما بازار متشکل ارزی داریم.

در حالی که الان نرخ دلار در همان بازار متشکل ارزی به 35 هزار تومان رسیده است. این بازار متشکل، دیگر بازار کوچه و خیابان نیست و زیر نظر دولت، در فرابورس ایجاد شده. در سال 1399، یعنی در همان دوره که بایدن به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد نرخ دلار تا 20 هزار و 600 تومان کاهش پیدا کرد.

الان همان نرخ دلار در بازار رسمی مورد قبول دولت، به 35 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. همچنین دلار با نرخ 24 هزار تومان برای واردات دارو استفاده می شد ولی الان نرخ آن به 28 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. در این حالت، آیا انتظار دارید بازار تکان نخورد.

*در روزهای اخیر، برخی تحلیلگران بازار سکه و طلا دو قیمت حمایتی و مقاومتی را برای سکه اعلام کردند. از یک طرف، یک تحلیل این بود که قیمت سکه به سمت 16 میلیون و 800 هزار حرکت می کند و این تحلیلگران می گفتند احتمال تحقق این گزینه بیش تر است.

از طرف دیگر، تحلیل ضعیف تر را این می دانستند که سکه از قیمت 18 میلیون و 100 هزار تومان عبور کند. چه اتفاقی افتاده که همان گزینه ضعیف تر عملی شده و قیمت سکه افزایش پیدا کرده است؟

-نتیجه سیاست های اجرا شده، همین چیزی است که اتفاق افتاده است. روزی که آقای صالح آبادی به عنوان رئیس کل بانک مرکزی انتخاب شدند، بنده به دلیل شناختی که از عملکردهای قبلی ایشان داشتم اعلام کردم که با این انتخاب، قیمت دلار افزایش پیدا می کند.

*معمولاً این طور است که وقتی قیمت هر کالا جهش می کند، بعداً دچار کاهش می شود و اصلاح قیمتی اتفاق می افتد. در حال حاضر که سکه حتی به 19 میلیون تومان و ربع سکه به 8 میلیون تومان افزایش پیدا کرده، این رشد تا چه زمانی ادامه دارد؟

-تا زمانی که تورم کمتر نشود و تا زمانی که شدت چاپ پول در کشور کمتر نشود، این روند ادامه دارد. ما الان برای خاموش کردن آتش، روی آن بنزین می ریزیم در حالی که قبلاً فقط آب، روی آتش می ریختیم.

*چاپ پولی که اتفاق می افتد، در کجا مصرف می شود؟

-دولت ما، اهداف بزرگی را در بودجه در نظر گرفت و الان دچار مشکل شده. برای مثال، در شش ماهه اول سال 1401، بودجه دولت در حد 400 هزار میلیارد تومان کسری داشت. وقتی که 400 هزار میلیارد تومان کسری بودجه وجود دارد، مجبور می شوند پول چاپ کنند تا تعهدات دولت را پرداخت کنند.

*الان حباب سکه کامل بیش از 2 میلیون تومان است. آیا خرید چنین سکه ای ریسک زیادی دارد و آیا شما توصیه می کنید با قیمت های فعلی، افراد مختلف برای همان موضوع حفظ ارزش پول خودشان اقدام به چنین خریدهایی کنند؟

-ما ابزار مالی مناسبی در اختیار مردم نگذاشته ایم که در آنجا سرمایه گذاری کنند. به هر حال، قیمت سکه در سال 1385 در حد 125 هزار تومان بوده و از همان زمان تا الان برخی می گویند سکه، حباب دارد.

در سال 1397 که قیمت سکه در محدوده 2 میلیون و و 300 هزار تومان، آقای وحید مظلومین که به سلطان سکه معروف شد، دستگیر شد. در حالی که الان یعنی در سال 1401 گفته می شود که حباب سکه 2 میلیون تومان است. به نظر من، همین 2 میلیون تومان، حباب نیست و همه این موارد، واقعیت های اقتصاد ایران است. اگر در این حالت، بگوییم سکه حباب دارد، باید سوال کنیم که حباب یعنی چه.

*می گویند ارزش ذاتی سکه با توجه به قیمت طلا و قیمت دلار به دست می آید و هر قیمت بالاتر از آن حباب است.

-ما در سال 1397 که قیمت سکه 2 میلیون تومان بود، دو نفر را به اسم سلطان سکه اعدام کردیم. در حالی که امروز می گوییم حباب سکه 2 میلیون تومان است. اگر سکه حباب داشته، چرا 19 میلیون تومان شده.

*در وضعیت فعلی و برای حفظ ارزش پول، آیا مردم باید سرمایه خودشان را به بورس ببرند یا سکه و طلا یا خودرو خریداری کنند و جنابعالی، چه راهکاری دارید؟

-یک ابزار مالی به غیر از خودرو، دلار و سکه برای مردم تعریف کنید و به مردم بگویید مردم این ابزار را بخرند. من اصلا هیچ توصیه ای برای مردم ندارم. چرا که مردم، خودشان می دانند و نیاز به توصیه من و هزار نفر باسوادتر از من ندارند.

فرض کنید من یک شهروند عادی هستم و 200 میلیون تومان، یا یک میلیارد تومان پول دارم. یک ابزار مالی به من معرفی کنید که در آنجا سرمایه گذاری کنم.

*وقتی که ابزار جذابی نباشد مردم سراغ خرید سکه و خودرو می روند؟

-بله. راهی به غیر از این برای مردم نمانده است. پس من توصیه ای نمی کنم.

*بانک مرکزی در ماه های اخیر «اوراق سپرده سکه» بانک مرکزی را در بورس کالا عرضه کرد. در این زمینه چه نظری دارید؟

-در قالب اوراق سکه، فقط قرار است 100 هزار سکه عرضه شود. در حالی که کل پول این 100 هزار سکه، برابر نقدینگی خلق شده شبکه بانکی در چند روز است.

*پس از نظر شما این ابزار اوراق سکه هم، کارساز نیست.

-وقتی که یک انسان، سرطان دارد، ما نمی توانیم قرص مسکن به او بدهیم و بگوییم تاثیر دارد. قرار است تعداد 100 هزار سکه در قالب اوراق سکه عرضه شود ولی سوال این است که برای بخش عمده نقدینگی ایجاد شده، چه برنامه ای وجود دارد. بنابراین، باید برنامه ها و ابزارهای مالی خاصی وجود داشته باشد که نقدینگی موجود را کنترل کند.

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

نظر شما

اخبار مرتبط سایر رسانه‌ها
    اخبار از پلیکان
    اخبار روز سایر رسانه ها
      اخبار از پلیکان