چرا جنگ در اوکراین اخلال کمتری، نسبت به آنچه انتظار می رفت، ایجاد کرده است؟

ترجمه و تدوین: لیا امیدوار - صفحه اقتصاد - شش ماه پس از ورود تانک های روسی به اوکراین ، شوک تورمی همچنان در اتاق های هیئت مدیره، وزارت های دارایی و خانوارهای مصرف کننده مواد غذایی احساس می شود. اما در یک مورد قیمت ها به مقدار پیش از جنگ بازگشته است و آن، هزینه غلات است که در کنار روغن اصلی ترین رژیم های غذایی در سراسر جهان می باشد. روسیه و اوکراین بزرگترین تولید کنندگان محصولات کشاورزی هستند که تا همین اواخر به ترتیب بزرگترین و پنجمین صادر کننده گندم و دو صادر کننده بزرگ روغن آفتابگردان در جهان بودند. بنابراین چندان دور از انتظار نبود که به خاطر جنگ قیمت مواد غذایی در ماه های فوریه و مارس ( بهمن- اسفند )، به دلیل مختل شدن صادرات، افزایش پیدا کند. در واقع نگرانی آن بود که کمبود غلات ادامه یابد، ذخایر موجود از بین برود و گرسنگی گسترده را به ارمغان بیاورد. اکنون به نظر می رسد که از آن چشم انداز ترسناک جلوگیری شده است.

معاملات اخیر گندم در شیکاگو برای تحویل در دسامبر ( آذر ) به قیمت 7.70 دلار در هر بُشِل، یعنی همان قیمت در ماه فوریه، کاهش یافت که بسیار کمتر از 12.79 دلاری ست که سه ماه قبل به آن رسیده بود. ذرت نیز به قیمت پیش از جنگ خود بازگشته است. در همین حال، روغن پالم که در هزاران غذا از بستنی گرفته تا نودل فوری یافت می شود، نه تنها به قیمت قبل جنگ، بلکه به پایین تر از آن نیز کاهش یافته است.

توافق اخیر با میانجی گری سازمان ملل متحد، که به غلات اوکراین اجازه خروج از بندر اودسا را داد، تنها می تواند یکی از دلایل این کاهش قیمت ها باشد. این توافق در اواخر ماه جولای (مرداد) و به دنبال کاهش بیشتر قیمت ها امضا شد. یکی دیگر از دلایل کاهش قیمت غلات را می توان به قدرت صادرات گندم روسیه نسبت داد. دپارتمان کشاورزی آمریکا تخمین می زند که مزارع روسیه، بدون آنکه جنگ در آن اختلالی ایجاد کند، رکورد صادرات 38 میلیون تن را در سال 23-2022 خواهد داشت که حدود 2 میلیون تن بیشتر از سال قبل است. به دلیل آب و هوای مساعد و نیز تقاضای زیاد از سوی وارد کنندگان سنتی در شمال آفریقا، خاورمیانه و آسیا، برداشت محصول در روسیه در حال انجام است.

به نظر بسیاری از کارشناسان پیش بینی های مربوط به قیمت غلات بسیار هیجان زده ارائه شده بود و تناسب چندانی میان سهام و قیمت ها وجود نداشت، به همین دلیل قیمت های اولیه به صورت هیجانی بالا رفته بود و اکنون به قیمت منطقی خود بازگشته است.

قیمت جهانی مواد غذایی

اما این کاهش قیمت بلافاصله در زندگی مصرف کننده تاثیرگذار نخواهد بود. قیمت گندم و سایر غلات با قیمت دلار به سطح پیش از تهاجم روسیه به اوکراین بازگشته است اما این موضوع برای سایر ارزها صادق نیست. دلار آمریکا در سال جاری به دلیل انتظار افزایش سریعتر نرخ بهره توسط فدرال رزرو، افزایش یافت که این مسئله اقتصادِ بازارهای نوظهور را با مشکل مواجه کرد. امسال لیر ترکیه در برابر دلار 27 درصد و پوند مصر 18 درصد کاهش یافته است. این کشورها، دو کشور از سه وارد کننده بزرگ گندم در جهان هستند.

قیمت جهانی مواد غذایی

قیمت غلات حتی پیش از جنگ نیز در مقایسه با معیارهای تاریخی بالا بود و هیچ تضمینی وجود ندارد که دوباره افزایش پیدا نکند. خشکسالی در بیشتر نقاط جهان بر عملکرد محصول تاثیر می گذارد. این در حالی ست که قیمت انواع کود همچنان گران است. اوره، ترکیبی که در تولید مواد مبتنی بر نیتروژن مورد استفاده قرار می گیرد، در حال حاضر به 680 دلار در هر تن رسیده است که اگرچه نسبت به 955 دلار در اواسط ماه آوریل کاهش یافته است اما هنوز بسیار بیشتر از 400 دلاری ست که یک سال قبل هزینه داشت. این نشان دهنده افزایش هزینه گاز طبیعی ست که یکی از مواد اولیه ساخت کودهاست. با توجه به اینکه قیمت سوخت در اروپا به رکورد بالایی رسیده است، ممکن است شگفتی های بدتری در انتظار باشد.

روزنامه نگار و مدرس دانشگاه

منبع: اکونومیست