گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال

مالیات از معامله گران بیت کوین و ارزهای دیجیتال، چرا و چگونه؟!

در گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با مهندس حسین قریب کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بِلاک چِین، درباره مالیات از ارزهای دیجیتال

مالیات از معامله گران بیت کوین و ارزهای دیجیتال، چرا و چگونه؟!

صفحه اقتصاد - اولین ارز دیجیتال غیر متمرکز که هیچ بانک مرکزی در ابداع و ترویج آن نقش نداشت، در سال 2009 میلادی معرفی شد. این ارز در ابتدا هیچ ارزش و بهایی نداشت ولی در سال های بعد، اوضاع آن تغییر کرد.

در ادامه، این ارز دیجیتال ارزش پیدا کرد و در سال 1400 شمسی (2021 میلادی)، ارزش یک بیت کوین به بیش از 68 هزار دلار رسید. از طرفی، با توجه به این که گفته می شود ارزهای دیجیتال، یک نوع دارایی هستند، موضوع اخذ مالیات از معامله گران آن مطرح شده.

در گفتگوی اختصاصی « صفحه اقتصاد » با مهندس حسین قریب (کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بِلاک چِین)، دلایل ارزشمند شدن ارزهای دیجیتال و اخذ مالیات از این نوع ارزها مورد کند و کاو قرار گرفته است.

*****

*بیش از ده سال است که اولین ارز دیجیتال غیر متمرکز به نام بیت کوین ابداع شده و در آبان سال 1400 (2021 میلادی) قیمت آن به اوج رسید. در همان زمان حجم بازار ارزهای دیجیتال هم به اوج خودش رسید و ارزش و حجم بازار به حدود 2500 میلیارد دلار رسید. الان و با کاهش قیمت هایی که در ماه های اخیر اتفاق افتاده، حجم این بازار به 960 میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است.

این تحولاتی که در حوزه ارزهای دیجیتال اتفاق افتاده چطور بوده و این کاهش حجم بازار چگونه قابل تحلیل است؟

-اگر بخواهیم راجع به ارزهای دیجیتال صحبت کنیم، واقعیت این است که ما ورود یک مکانیسم مالی جدید را تجربه می کنیم. این مکانسیم، نوپا بوده و شکننده است و در دوره هایی که در این مدت از آن سراغ داریم بازیگران آن تغییر کرده است.

در ابتدا، مردم در این بازار سهیم بودند، بعداً آدم های معروف و شرکت های معروف وارد این حوزه شدند و در ادامه، برخی کشورها وارد این بازار شده اند. در این میان، وقتی که دنیا بر سر مسائل خاصی دچار بحران های مالی می شود و شرکت های قدرتمند، دچار بحران و اُفت می شوند، یک بازار مالی نو توان و نونهال که تازه می خواهد خودش را پیدا کند و دستاویز مسائل زیادی هم قرار گرفته، پدیده عجیب و غریب و اشتباهی نیست.

این تصور در ذهن مردم وجود دارد که این بازار، همواره به دنبال صعود است. در حالی در همین کشور ما وقتی نرخ دلار از 18 هزار تومان به 11 هزار تومان کاهش پیدا کرد، صدا و سیما اعلام کرد که به خاطر این کاهش قیمت دلار، قلب بعضی آدم ها گرفته و دلارهای خودشان را فروخته اند.

در عمل، در سال های اخیر همان نرخ دلار 11 هزار تومانی به 30 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. البته منظور من، صرفاً دلار نبوده و کلاً بحث بازارهای مالی مطرح است. حتی طلا و جواهرات و انواع بازارهای مالی و اجناس گران بها و هر چیزی که به آن بها و قیمت تعلق می گیرد، دوران رشد و افول دارد.

کریپتو کارنسی (ارز دیجیتال) متکی به تکنولوژی خاصی بوده و به طور مرتب کوین های زیادی بها پیدا می کنند. امروزه که کشورهای دنیا دچار چالش ها و مشکلات مالی شده اند، غیر طبیعی نیست که بازار ارزهای دیجیتال، دچار چالش شود.

*از نظر این که ارزهای دیجیتال، دارایی محسوب می شوند یا پول، کشورهای مختلف در این زمینه چگونه برخورد می کنند و ارزهای دیجیتال را به عنوان چه پدیده ای پذیرفته اند؟

-الان در این زمینه اختلاف نظر زیادی در دنیا وجود دارد. چون ارز دیجیتال، برخی مکانیسم ها دارد که شبیه پول بوده و مکانیسم هایی هم دارد که شبیه دارایی است، اما آنچه که ما مایل هستیم در کشور خودمان به صورت قانونی در بیاید، این است که به ارز دیجیتال، به عنوان دارایی نگاه شود تا پول. در مجموع، در دنیا هنوز این موضوع تعیین تکلیف نشده.

*برخی سرمایه گذاران و ثروتمندان بزرگ دنیا، این دیدگاه را دارند که ارزهای دیجیتال، به زودی نابود و بی ارزش می شوند. در داخل کشور خودمان، آقای محمدحسین ادیب که از اقتصاددانان معروف است، با قاطعیت اعلام می کند که هر چند ارزهای دیجیتال یک مقدار جذب سرمایه کرده اند ولی بانک مرکزی آمریکا، در نهایت ارزهای دیجیتال را بی ارزش خواهد کرد و اجازه نمی دهد هیچ پدیده ای جای دلار را بگیرد.

جنابعالی نسبت به این نوع دیدگاه ها چه نظری دارید و آیا کسانی که این طور اظهار نظر می کنند، منطقی دارند؟

-اگر فقط از جنبه اقتصاد به این موضوع نگاه کنیم، پایه های ارزهای دیجیتال، لغزش هایی داشته که افراد را دچار شک و شبهه کرده است. به همین دلیل، این افراد ارزهای دیجیتال را یک پدیده ناپایدار برای استفاده در دنیا می دانند.

در حالی که اگر یک مقدار آینده پژوهانه به این موضوع نگاه کنیم اوضاع فرق می کند. برای مثال آقای دیتر زیچه، مدیر عامل شرکت مرسدس بنز آلمان، در یکی از سخنرانی های اخیر خود 10 سال آینده دنیا را پیش بینی کرد.

قاعدتاً اشخاصی در این سطح، تجربیات زیادی دارند. ایشان یک نگاه آینده پژوهانه به دنیا داشتند که در چند سال آینده، چه شغل هایی از بین می روند، به وضعیت آتی مشاغل حمل و نقل و پزشکی هم اشاره کرده و موضوع جایگاه پیدا کردن ارز دیجیتال را مطرح کرده است.

امروزه با توجه به تحولات حوزه دیجیتال و فناوری اطلاعات و همچنین مطرح شدن دنیای جدیدی به اسم متاورس ، چگونه ممکن است آن دنیا وسیله ای برای مبادله و ارزشگذاری نداشته باشد. هر دنیا و هر مکانیسمی، ابزارآلات خاص خودش را لازم دارد. این طور نیست که من بخواهم در این زمینه اصرار کنم و تبلیغ کننده بیت کوین یا ارزهای دیجیتال باشم.

ما می گوییم ابزار دنیای دیجیتال، ارزهای دیجیتال است. این موضوع هم، نه شعبده بازی است و نه پیش گویی بوده و نه پدیده عجیب و غریبی است. ما متناسب با تغییرات و تحولات و پارادایمی که به وجود می آید، این طور اظهار نظر می کنیم که ارزهای دیجیتال در آینده و با تغییراتی که اتفاق می افتد، جزو ابزارآلاتی است که در آن مقطع زمانی لازم و قابل استفاده است.

*حفظ کردن ارزش دلار برای دولت آمریکا اهمیت دارد. دلار، با ارزش ترین پول و ارز جهان بوده و حتی بدون پشتوانه چاپ می شود ولی کشورهای دیگر حاضرند آن را خریداری کنند.

چشم انداز تصمیمات دولت آمریکا در این زمینه چگونه بوده و آیا به خاطر مهم بودن حفظ ارزش دلار، ممکن است به نحوی تصمیم بگیرد که ارزهای دیجیتال را کم ارزش یا بی ارزش کند؟

-کشورهایی که هوشمند بوده و متوجه شده اند دنیا به چه سمتی می رود، به عنوان پیشران عمل کردند و فاصله آنها از نظر رتبه بندی با کشورهای دیگر زیاد شد. از نظر داده های بلاک چِین نیز، میزان تراکنش هایی که در قاره آمریکا اتفاق می افتد، قابل توجه است.

از میزان چند هزار دستگاه خودپرداز ارزهای دیجیتال، حداقل نیمی از آنها در کشور آمریکا قرار دارد و انگار بستر سازی یا یک تمرین بی سر و صدا در آنجا اتفاق می افتد که مردم با این مدل، چندان غریبه نباشند.

در مورد این که آمریکا بخواهد در برابر ارزهای دیجیتال مقابله کند یا مقاومت کند، باید بگویم که آمریکا تلاش می کند معادل دلاری ارزهای دیجیتال یا مدل دیجیتالی دلار را ابداع کند. البته کشورهای مختلف در صدد هستند که معادل دیجیتالی پول های رسمی و واقعی خودشان را ایجاد کنند و قابل استفاده هم باشد.

کشورهای دیگر، این تمرین را شروع کرده اند ولی این که این موضوع، چه سیری خواهد داشت باید چند سال زمان بگذرد. الان هم روسیه در حال دور زدن تحریم ها، با استفاده از همین ارزهای دیجیتال است. به طور کلی، اقبال دولت ها و کشورها از یک موضوع، استفاده از آن را برای مردم مقبول می کند.

در سال 2013 میلادی که اوایل رشد بیت کوین بود، کشورهای آمریکا و چین، می خواستند جلوی رشد بیت کوین را بگیرند ولی وقتی ارزهای دیجیتال و جنس بلاک چینی و نه فقط بیت کوین رفع مشکل می کنند، مورد اقبال قرار می گیرند. علت استقبال مردم از نرم افزارهایی از قبیل واتساپ و تلگرام هم که کسی برای آنها تبلیغ نکرده، این است که موضوعیت پیدا کردند.

*ارزهای دیجیتال چه مشکلی را رفع می کنند که جنابعالی می گویید عامل استقبال از آنها بوده است؟

-رفع مشکلی که شد این بود که مردم بتوانند بدون ارتباط با بانک ها، کارهای خودشان را انجام بدهند.

*به اعتقاد شما، ارزهای دیجیتال وسیله ای برای معاملات غیر قانونی و پول شویی نمی شوند؟

-هر پدیده برخی نقاط مثبت و منفی دارد و حتی در مورد اینترنت می شود بحث کرد که خوب است یا بد است. در مجموع، تغییر و تحولی که در حال انجام است، باید ساختار پیدا کند و در این حالت، دولت ها کمک می کنند که اکسچنج ها (صرافی)، احراز هویت مشتریان را انجام بدهند.

ارز دیجیتال، مقبول هیچ دولتی نیست چون با ارز دیجیتال، یک بخش از قدرت دولت ها گرفته می شود. کنترل پول، یک بخش مهم از قدرت هر دولت بوده و از طریق کنترل پول، دولت ها موارد زیادی را کنترل می کنند.

این که دولت ها نتوانسته اند به شدت با ارزهای دیجیتال مقابله کنند، به دلیل استفاده مردم از ارزهای دیجیتال بوده ولی الان شرکت ها و دولت ها نیز، از ارزهای دیجیتال استفاده می کنند. جان گرفتن ارزهای دیجیتال باعث شده که کشورها با این پدیده تعامل کنند.

*در اواخر سال 2021 بایدن، رئیس جمهور آمریکا، قانون دریافت مالیات از ارزهای دیجیتال را امضا کرد. در پرتغال، مجلس این کشور با اخذ مالیات از ارزهای دیجیتال موافقت نکرد. کشور آفریقایی غنا در حال بررسی اخذ مالیات از ارزهای دیجیتال است یا آلبانی می خواهد از سال آینده 15 درصد در این حوزه مالیات بگیرد.

با همین حالتی که وجود دارد و جنابعالی می گویید دولت ها سعی کرده اند در این زمینه تعامل کنند، وضعیت مالیات گرفتن در کشورهای دیگر چگونه است؟

-در حال حاضر، کشورهای مختلف منتظرند که ببینند کشورهای توسعه یافته تر با این پدیده چگونه رفتار می کنند، اما اگر به عنوان دارایی به ارز دیجیتال نگاه کنیم، ارزش افزوده در آن اتفاق می افتد.

با این حال، بعضی اوقات به دلیل این که مسائل حاد زیادی در دنیا وجود دارد تا بخواهند به این موضوع بپردازند، یک مقدار زمانبَر خواهد شد ولی با مسائلی که در این حوزه وجود دارد، راهی به غیر از این که این حوزه، رگولاتوری شود و راهی به غیر از این که به مسائل و مراحل قانونی ختم بشود ندارد.

*در کشوری مثل آمریکا، آیا دقیقاً افراد فعال در این حوزه اظهار نامه پر می کنند که چقدر ارز دیجیتال دارند؟

-از طریق اکسچنچ ها (صرافی ها) اول می توانند بفهمند چه شخصی، چقدر و چگونه این کار را انجام می دهد. در این مرحله، وقتی این مقدار مشخص شود و فعالیت هر شخص، برای دولت قابل وزن دهی باشد تازه دولت می تواند به سمت اخذ مالیات بروند.

*به طور عملی، کشورهای دیگر برای اخذ مالیات از دارندگان ارزهای دیجیتال چه کارهایی انجام داده اند؟

-در همه سال های اخیر، کشورهای مختلف تلاش کردند که مالیات بگیرند و کشورهایی از قبیل بریتانیا، ایتالیا، آمریکا، کانادا و هند که ارزهای دیجیتال را به عنوان دارایی می شناسند از معاملات و تراکنش های آنها مالیات می گیرند.

حسین قریب کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بِلاک چِین

حسین قریب کارشناس حوزه ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بِلاک چِین

*در مرداد سال 1400 مطالبی به نقل از معاون درآمدهای مالیاتی، دفتر بازرسی، مبارزه با پول شویی و فرار مالیاتی «سازمان امور مالیاتی کشور» در مورد شناسایی فعالان ارزهای دیجیتال نقل شده بود.

در ایران تا چه حد کار پیش رفته و آیا سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات از فعالان این بازار جدیت دارد؟

-در کشور ما، باید در ابتدا این حوزه تعیین تکلیف شود تا هم افراد، شرایط کار را بدانند و هم سازمان امور مالیاتی بداند چگونه با این حوزه رفتار کند. متاسفانه در کشور ما، اقدام جدی و عملیاتی در این زمینه انجام نشده.

*در کشور ما شرکت های بزرگی فرضاً در استان های کرمان و سمنان فعالیت دارند که ارزهای دیجیتال استخراج می کنند و به طور رسمی مجوز داشته و شناخته شده هستند. با توجه به این که قاعدتاً این شرکت ها سود آور هستند، آیا در این حالت این شرکت ها به خاطر ماهیت شرکتی بودن باید مالیات پرداخت کنند؟

-با توجه به این که وزارت صنعت و معدن، در این حوزه مجوز می دهد، این بخش وضعیت مشخصی دارد. حداقل در این حوزه، یک اقدام عملیاتی انجام شده ولی باز در این بخش، نقص های زیادی وجود دارد.

*در مورد اخذ مالیات از دارندگان ارزهای دیجیتال، یک بحث این است که از طریق صرافی های ارزهای دیجیتال که به طور آنلاین فعالیت می کنند، مالیات اخذ شود. گفته می شود چون صرافی ها باید افراد را احراز هویت کنند از این طریق می شود مالیات گرفت.

به نظر شما، آیا از این طریق، شناسایی افراد ممکن بوده و راحت تر می شود کار را پیش برد؟

-فعلاً تنها ابزاری که می تواند وجود داشته باشد اکسچنج ها (صرافی) هستند، اما موارد دیگری هم می تواند در نظر گرفته شود. ما یک پروپوزال مبنی بر تشکیل صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر ارزهای دیجیتال ارائه کردیم و این موضوع را با مسئولان فرابورس مطرح کردیم.

برای مثال، در مورد باران اصطلاح باران رحمت به کار برده می شود ولی این باران رحمت، ممکن است به سیل تبدیل شود. این که چرا این باران به سیل تبدیل می شود، به این علت است که چرخه درستی برای هدایت باران و آب فراهم نشده.

در مورد پول های سرگردانی هم که در دست مردم است، ما پیشنهاد دادیم که معاملات ارزهای دیجیتال در فرابورس انجام شود. البته بحث های کارشناسی مطرح شده ولی هنوز به جمع بندی و اقدام منجر نشده. در فرابورس می توان شرایطی را فراهم کرد که افراد بتوانند به طور قانونمند، پول خودشان را در این حوزه سرمایه گذاری کنند.

در مجموع، می شود این کار را از طریق فرابورس انجام داد که اولاً احراز هویت انجام شود و دوم این که پول های سرگردان که باعث تورم می شود از بازارهای مختلف جمع شود. سوم هم این که برای سازمان امور مالیاتی، این نوع معاملات، قابل رصد می شود.

*در حال حاضر، آیا سازمان امور مالیاتی به طور رسمی کارهایی انجام داده که از این طریق مالیات بگیرد؟

-خیر. به هیچوجه مالیاتی از معامله گران ارزهای دیجیتال اخذ نمی شود.

*با توجه به این که دولت و مجلس سعی می کنند از حوزه های مختلف مالیات بگیرند چطور سراغ این حوزه نیامده اند؟

-هنوز بستر سازی این حوزه فراهم نشده و بین ارگان ها و سازمان های مختلف دولتی، ارتباط منسجمی وجود ندارد. البته الان پلیس فتا، فقط برخی کمک ها در مورد مسائل حقوقی و صرافی ها انجام می دهد. به هر حال، ما الان مشکل بستر داریم تا سازمان امور مالیاتی، بخواهد در آنجا کارهایش را انجام بدهد.

*صرافی های آنلاین ارزهای دیجیتال، جزو واحدهایی هستند که سود دارند و هر ساله باید مالیات پرداخت کنند؟

-خیر. هنوز برای آنها هم قوانینی مبنی بر پرداخت مالیات وجود ندارد و اگر برای آنها قوانینی تهیه شود آنها نیز از مردم مبالغی اخذ خواهند کرد. در حال حاضر، حتی سازمان امور مالیاتی کشور با اکسچنج ها ارتباط ندارد. الان در کشور ما در حوزه ارزهای دیجیتال، یک حالت بلاتکلیفی وجود دارد.

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

نظر شما

اخبار مرتبط سایر رسانه‌ها
    اخبار از پلیکان
    اخبار روز سایر رسانه ها
      اخبار از پلیکان