گفتگوی اختصاصی «صفحه اقتصاد» با جواد فلاحیان؛ تحلیلگر بازارهای مالی

تحلیل قیمت «اوراق سکه» بانک مرکزی در آبان و آذر ۱۴۰۱

صفحه اقتصاد با جواد فلاحیان (کارشناس و تحلیلگر بازارهای مالی)، سعی شده مسائل و مباحث مربوط به عرضه و فروش اوراق گواهی سپرده سکه طلا توسط بانک مرکزی گفتگو کرده

تحلیل قیمت «اوراق سکه» بانک مرکزی در آبان و آذر 1401

صفحه اقتصاد - بعد از شروع نوسانات قیمتی جدید در نرخ دلار و ارز و در ادامه در قیمت طلا و سکه، تقاضاهایی در بازار طلا و سکه شکل گرفت و مجدداً قیمت طلا و سکه افزایش پیدا کرد. در ادامه، بانک مرکزی برای کنترل بازار، از ابزاری جدیدی به نام اوراق گواهی سکه طلا استفاده کرد تا بخشی از نقدینگی بازار را جمع آوری و بازار سکه و طلا را متعادل کند.

در گفتگوی اختصاصی « صفحه اقتصاد » با جواد فلاحیان (کارشناس و تحلیلگر بازارهای مالی)، سعی شده مسائل و مباحث مربوط به عرضه و فروش اوراق گواهی سپرده سکه طلا توسط بانک مرکزی و دلایل استقبال کمتر از این نوع اوراق مالی، مورد بررسی قرار بگیرد.

*****

*در هفته های اخیر، بازارهای مختلف دچار نوسانات قیمتی شدند و در بورس تهران، یک مقدار رشد اتفاق افتاد ولی در ادامه این رشد متوقف شد. در همین زمان، بانک مرکزی ایران، اوراق گواهی سپرده سکه طلا را به عنوان یک ابزار جدید مالی برای کنترل بازار عرضه کرد.

در حال حاضر و قبل از این که موضوع عرضه اوراق گواهی سکه را بررسی کنیم، به نظر شما وضعیت کلی بازارهای مختلف کشور چطور است؟

-در هفته ها و ماه های اخیر، سیاست های انقباضی دولت شدت گرفته و برای مثال، نرخ سود برخی اوراق مالی حتی به 30 درصد هم رسید. این کار ریسک بازارهای موازی را بالا می بَرد. با بالا رفتن نرخ سود اوراق دولتی که در برخی موارد به 30 درصد رسید، ریسک سرمایه گذاری در بازارهای ریسک پذیر از جمله طلا و بورس بالا رفته است.

بنابراین، در ماه های اخیر، آنچه که شدت گرفته سیاست های انقباضی دولت بوده و بازار بورس، مستثنی از این موضوع نیست. در بازار بورس، بیش تر شاهد رفتاری هستیم که عملاً به کنترل بازار منتهی شده و به بالا رفتن بازار کمک نمی کند. ما هر دفعه می بینیم که یک صنعت رشد می کند و مثلاً یک بار صنعت خودرویی رشد می کند و دفعه بعدی، صنعت شیمیایی رشد می کند.

اگر اکثر سهم های بورسی را ببینید در دو، سه ماه اخیر در یک محدوده قیمتی در حال در جا زدن هستند، یا این که 10 تا 15 درصد از کف های قیمت بالا آمده اند و دوباره به جای اول خودشان بازگشته اند.

به نظر می رسد که کنترل بازار و ثبات در همین محدوده، یکی از سیاست هایی است که فعلاً در پیش گرفته شده و در عمل، باعث شده در بازار یک حالت رکود به وجود بیاید. از یک طرف، ترسی که در خصوص سرمایه گذاری در این بازار وجود دارد، باعث شده پول کمی وارد این بازار شود و عملاً شاهد یک ثبات و سکون در بازار هستیم. دلیل عمده آن هم، به بالا رفتن نرخ اوراق و درآمد ثابت ها برمی گردد و به همین دلیل، این وضع در بازار بورس به وجود آمده است.

بانک مرکزی

بانک مرکزی

*عرضه اوراق گواهی سپرده طلا توسط بانک مرکزی ایران از روز سه شنبه 17 آبان 1401 در بورس کالا شروع شد و ادامه پیدا کرد. البته در سال های قبل، شبیه این نوع اقدامات انجام شده بود و اوراق گواهی سکه در بورس کالا هم عرضه شده بود.

وضعیت اقدامات قبلی چگونه بود و آن اقدامات، چقدر جذابیت داشت، یعنی در موقعیت فعلی که عرضه این اوراق گواهی سکه شروع شده، این عرضه با چه پیش زمینه ای بوده و تجربه های قبلی چطور بوده است؟

-طبق رصدهایی که بانک مرکزی، از بازار طلا و بازار دلار داشته و ما مشاهده کردیم این طور بود که افزایش تقاضای محسوسی در این دو بازار اتفاق افتاد. به همین دلیل، دولت به این فکر افتاد که این دو بازار را کنترل کند. بانک مرکزی از طریق بازار سرمایه، ابزارهای مختلفی دارد و می تواند از این ابزارهای مالی استفاده کند.

چیزی که به ما نشان داده شده و تجربه هایی که در سال های گذشته داشته ایم، این است که نمی شود با این نوع اوراق گواهی یا فروش سکه که در سال های قبل در بورس انجام شد، مسیر اقتصاد و وضعیت فاکتورهای کلان اقتصادی را تغییر بدهیم.

در عمل، این نوع کارها فقط یک هزینه برای دولت ایجاد می کند. در اوایل دهه 90 شمسی، شاهد این موضوع بودیم که به خاطر التهابات و تلاطم هایی که در بازار سکه به وجود آمد، بانک مرکزی برای فروش سکه اقدام کرد. در همان دوره، بخشی از منابع و ذخایر طلای کشور، به سکه تبدیل شد و تحویل مردم داده شد. موضوع عرضه اوراق سکه بانک مرکزی هم، دقیقاً همان طور است.

ما از یک سو شاهد این هستیم که دولت می خواهد برای کنترل تورم، یک شرایط رکودی در بازار به وجود بیاورد و از طرف دیگر، انتظارات تورمی تا چند ماه دیگر وجود خواهد داشت. این کار مثل این است که ما بخواهیم مسیر یک سیل را با چند تکه چوب ببندیم. در عمل، ما نمی توانیم با این کار، جلوی سیل را بگیریم.

در حال حاضر، حجم نقدینگی به تقریباً 7500 هزار میلیارد تومان رسیده و این عدد، واقعاً عدد کوچکی نیست. بر این اساس، ممکن است ما یک تورم سنگین را تجربه کنیم. به نظر می رسد عرضه اوراق سکه، مانند یک مُسکن هست که در کوتاه مدت، تلاطمات موجود در بازار را کنترل می کند ولی در میان مدت، عرضه این اوراق جواب نخواهد داد و بازار فیزیکی سکه، مسیر اصلی خودش را خواهد رفت.

*دقیقاً نقدینگی موجود در جامعه تمایل ندارد به سمت بخش تولیدی و مولد اقتصاد برود؟

-الان این طور نیست که نقدینگی بخواهد به سمت بخش تولیدی کشور برود. اگر نقدینگی بخواهد به سمت بخش تولید اقتصاد برود، باید آثار آن را در فعالیت شرکت ها ببینیم. بخشی از آن شرکت ها نیز، شرکت های بورسی بوده و در بورس حضور دارند.

وقتی صورت های مالی شش ماهه اول سال 1401 شرکت های بورسی را بررسی می کنیم، می بینیم نقدینگی به سمت بخش تولید نیامده است. از طرف دیگر، ذخیره موجودی نقد شرکت های بورسی و مخصوصاً شرکت های بزرگ به شدت افزایش پیدا کرده است.

ما در بررسی هایی که انجام دادیم، دیدیم که ریسک سرمایه گذاری در شرکت ها، بالا رفته و شرکت ها تمایل به این دارند که بخش زیادی از منابع خودشان را به صورت دارایی و موجودی نقد در بانک ها نگه دارند. در حالی که این کار، تاثیر منفی بر تولید کشور می گذارد.

*یعنی الان شرکت های بزرگ در بانک ها سپرده گذاری می کنند که فقط سود بانکی دریافت کنند.

-بله. دقیقاً همین طور بوده و بخش اعظم شرکت ها این طور رفتار می کنند. بنده در یک بررسی که در مورد شرکت های صنعت فولاد و فلزات اساسی کشور انجام دادم، متوجه شدم که در گزارش های مالی شش ماهه اول سال 1401، موجودی نقدشان افزایش پیدا کرده است.

*بانک مرکزی اعلام کرد که اوراق گواهی سکه را برای کنترل بازار عرضه می کند و مقامات بانک مرکزی این طور اعلام کرده اند که این کار یک ابزار جدید مالی است. در روزهای پس از عرضه اوراق سکه در بورس کالا، قیمت سکه فیزیکی در بازار و قیمت اوراق سکه افزایش پیدا کردند.

آیا واقعاً قابل رصد و پیش بینی نبود که بعد از عرضه اوراق سکه چه اتفاقی رخ می دهد و ممکن است هدف مورد نظر تحقق پیدا نکند؟

-اوراق گواهی سکه، فقط می تواند به عنوان یک مُسکن رفتار کند ولی راه حل اساسی نیست. اصولاً هر خبری که منتشر شود، یا هر ابزاری که بانک مرکزی، در بازار اِعمال کند در کوتاه مدت تاثیرات خودش را در حد چند روز یا یک هفته یا 10 روز خواهد گذاشت. در حالی که در بلند مدت، بازار و فاکتورهای کلان اقتصادی، بر این ابزار مالی غلبه خواهند کرد چون مشکلات اساسی در بنیادهای اقتصادی هست و نه در مسائل کوتاه مدت.

*در سال های قبل اوراق گواهی سکه بانک های مختلف از جمله بانک رفاه و صادرات عرضه شد و معاملات آنها در حال انجام است. آیا خریداران و دارندگان آن اوراق، از این نوع خریدها رضایت دارند؟

-ما در بازار، دو دسته خریدار اوراق سکه داریم. یک عده، فعالان این بازار هستند که فعالیت کرده و فعالان حرفه ای هستند. بخش دیگر از خریداران بازار، معمولاً در زمان هیجانات بازار، وارد می شوند، یعنی با تبلیغات وارد می شوند.

به نظر می رسد افرادی که تخصص و حرفه شان در بخش خرید و فروش اوراق گواهی سکه بوده و مثلاً اوراق گواهی سکه رفاهی را خرید و فروش می کنند راضی هستند، اما افرادی که معمولاً با هیجانات و تبلیغات وارد می شوند، قطعاً در ضرر هستند.

ما بارها از نظر تحلیلی و کارشناسی، هشدارهای لازم را داده بودیم که افراد، باید حداقل های لازم برای خرید سکه رفاهی را داشته باشد و بعد وارد این بازار شوند. متاسفانه اکثر افراد، با تبلیغاتی که در جاهایی مثل صدا و سیما انجام می شود، اقدام به ورود به این بازارها می کنند. در صورتی که این نوع تبلیغات، با این هدف انجام می شود که جو بازار را کنترل کنند. به طور کلی، افرادی که بر اثر این نوع تبلیغات، اقدام کرده اند افرادی هستند که متضرر شده اند.

*منظورتان از حداقل ها چه مواردی است و افراد علاقه مند چه ویژگی ها باید داشته باشند که به این نوع خرید و فروش ورود کنند؟

-در حال حاضر، افراد زیادی هستند که طلا را به عنوان یک دارایی و سرمایه گذاری، خرید و فروش می کنند، اما نکته مهمی که وجود دارد این است که دیدگاه سرمایه گذاری در ایران، پایین آمده. طلا واقعاً دارایی سرمایه ای برای عموم مردم نیست که بخواهند آن را بخرند و به طور مداوم در حال خرید و فروش آن باشند.

تجربه نشان داده که طلا و سکه، در میان مدت و در بلند مدت، همواره سود داده و ضرر نداده است. برخی افراد با دیدگاه خرید و فروش های مداوم وارد می شوند و با هیجاناتی که در بازار به وجود می آید اقدام به خرید و فروش می کنند.

ما بارها دیده ایم که افراد زیادی، با یک نوسان قیمتی کوچک به بازار هجوم برده و طلا و دلار خریده اند و وقتی هیجانات، فروکش کرده، قیمت ها برگشته و کاهش پیدا کرده اند. در مدت 5 یا 6 ماه اخیر، دلار در حد 20 درصد رشد قیمت داشته، یعنی از محدوده 30 هزار تومان به 360 هزار تومان افزایش پیدا کرده است.

همیشه سکه و طلا، همین طور بوده و خیلی از افراد، بعد از یک مقدار افزایش قیمت، دچار هیجان شده و وارد بازار می شوند. در این حالت، یک تقاضای کاذب برای خرید به وجود می آید. وقتی که تقاضای کاذب به وجود می آید، بازار دچار اصلاح و ریزش می شود. معمولاً در ریزش ها، فشار عصبی و روانی بیش تری بر افراد وارد می شود.

این موضوع، باعث می شود این افراد، دست به رفتارهای هیجانی بزنند. نکته اصلی این است که وقتی یک فرد که می خواهد در بازار طلا و سکه فعالیت کند، اول باید آشنایی با تحلیل اونس طلا داشته باشد، آشنایی با فاکتورهای اقتصادی داشته باشد و آشنایی با دلار و روند آتی دلار داشته باشد، یعنی یک فرد باید نسبت به این 3 حوزه، آشنایی و تجربه لازم را داشته باشد تا بتواند در این بازار فعال باشد.

منظور من از فعال، یعنی یک فرد بتواند خرید و فروش انجام بدهد. البته افرادی که با دیدگاه سرمایه گذاری می خواهند برای شش ماه یا یک سال یا دو سال، در بازار باشند، شاید نیاز به آشنایی به این موضوعات نداشته باشند. تجربه هم نشان داده که افراد غیر حرفه ای که به طور مکرر، خرید و فروش نمی کنند در اغلب موارد سود کرده اند.

*قرار بر این بوده که بانک مرکزی ایران تعداد 100 هزار سکه معادل 10 میلیون اوراق گواهی سکه عرضه کند و این کار از اواسط آبان 1401 شروع شده. عرضه اولیه هر برگه گواهی سکه بانک مرکزی در روز 17 آبان با قیمت 157 هزار و 875 تومان انجام شد. تعداد 100 برگه اوراق سکه به عنوان معادل یک سکه طلا در نظر گرفته شده و قیمت 100 برگه یا یک سکه کامل 15 میلیون و 875 هزار تومان تعیین شده بود.

در روز چهارشنبه 16 آذر 1401، قیمت هر برگه به 169 هزار تومان رسید و بر این اساس، قیمت یک سکه کامل در قالب اوراق سکه 16 میلیون و 797 هزار تومان می شود. آیا این افزایش قیمتی که در اوراق سکه اتفاق افتاد، متاثر از افزایش قیمت بازار فیزیکی قیمت جهانی طلا و نرخ دلار بود و در عمل، این فروش اوراق سکه نتوانست به طور جدی بازار را کنترل کند؟

-دقیقاً همین طور است. ما باید از تجربه های گذشته استفاده کنیم و به طور مشخص یک مثال می زنم. یک زمان، قیمت آتی سکه یک میلیون تومان بود و یک هیجان در بازار ایجاد شد. به همین دلیل قیمت آتی سکه، افزایش پیدا کرد و قیمت سررسید آن به محدوده 2 میلیون و 3 میلیون تومان رسید.

در عمل، بازار تصمیم می گیرد و ما نمی توانیم با بازار رقابت کنیم. چرا که این بازار است که قیمت ها را تعیین می کند. هر اتفاقی که در بازار رخ بدهد، بر بقیه بازارها تاثیر خودش را می گذارد مخصوصاً در حوزه سکه و طلا که نوع معاملات آنها متفاوت است.

جواد فلاحیان کارشناس و تحلیلگر بازارهای مالی

جواد فلاحیان کارشناس و تحلیلگر بازارهای مالی

*به هر حال در روز چهارشنبه 16 آذر، قیمت هر برگه از این اوراق سکه به 169 هزار و 199 تومان افزایش پیدا کرده که قیمت 100 برگه یا یک سکه کامل در قالب اوراق 16 میلیون و 919 هزار تومان می شود.

از طرف دیگر، در همان روز در بازار آزاد، قیمت هر سکه کامل و امامی 17 میلیون و 250 هزار تومان بوده است. این فاصله حدود 300 هزار تومانی چگونه ایجاد شده و قیمت بازار آزاد بالاتر است؟

-این شکاف قیمتی همواره بین اوارق گواهی و کالای فیزیکی وجود دارد و یک پدیده طبیعی است. وقتی که ما گواهی سپرده را می گیریم عملاً یک گواهی می گیریم و سکه فیزیکی نمی گیریم. به همین دلیل، این شکاف قیمتی به وجود می آید.

*از روز 17 آبان 1401 که عرضه این اوراق شروع شد در 17 روز کاری اول فقط 27 هزار سکه معادل 2 میلیون و 744 هزار برگه به فروش رفت. در عین حال، کلاً قرار شده بود که 100 هزار سکه عرضه شود.

آیا این وضع یعنی خرید 27 هزار سکه از کُل 100 هزار سکه در 17 روز اول عرضه در بورس کالا، نشان می دهد که بازار و فعالان این بازار، به سرعت از این اوراق سکه استقبال نکرده اند؟

-نمی شود گفت که استقبال کردند یا استقبال نکردند. نکته ای که وجود دارد این است که به خاطر شرایط موجود، سرمایه گذاری در بازارهای طلا، سکه و دلار، تا حدی ریسک دارد. چون سود ثابتی که به اوراق بدهی دولتی داده می شود در سطح بالایی است.

از طرفی، من اعتقاد دارم که افراد زیادی هستند که با شرایط اوراق سپرده سکه، چندان آشنایی ندارند. چون این ابزار، یک ابزار جدید بوده و به درستی درباره آن اطلاع رسانی نشده. البته اعلام شده که این اوراق سکه، معافیت مالیاتی دارد و قبل از سررسید آن، قابل معامله مجدد است. این نوع اطلاع رسانی ها انجام شده ولی افراد زیادی هستند که نمی دانند چگونه این اوراق سکه را خریداری کنند.

بخش اعظم افراد، اصلاً کد «بورس کالا» را ندارند که بخواهند اوراق سکه را خریداری کنند و نمی شود این موضوع را «بورس سهام» مقایسه کرد. فقط از طریق عرضه خودرو در بورس کالا، یک عده با بورس کالا آشنا شده اند ولی عملاً در مورد عرضه اوراق سکه طلا اطلاع رسانی نشده. اگر اطلاع رسانی مناسبی در مورد اوراق سکه انجام شود در میان مدت استقبال بهتری از این اوراق سکه به عمل خواهد آمد.

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

نظر شما

اخبار مرتبط سایر رسانه‌ها
    اخبار از پلیکان
    اخبار روز سایر رسانه ها
      اخبار از پلیکان