نوسان ۶۰۰ هزار واحدی شاخص بورس و عرضه خودرو در بورس کالا

صفحه اقتصاد - در چند ماه اخیر، شاخص کل بورس در حد 300 هزار واحد افزایش پیدا کرده و در حال حاضر به محدوده یک میلیون و 643 هزار در روز شنبه 24 دی 1401 رسیده است. در همین مدت ارزش کل بورس از حدود 5000 هزار میلیارد، به 6000 هزار میلیارد تومان افزایش کرده است. قاعدتاً برخی از سهامداران که در قیمت مناسب اقدام به خرید سهام کرده اند، از افزایش قیمت سهام خودشان رضایت دارند.

در گفتگوی « صفحه اقتصاد » با محسن قاسمی - کارشناس بازارهای مالی و سرمایه - علل و عوامل افزایش و کاهش شاخص کل بورس و تبعات عرضه خودرو در بورس کالا ایران، مورد کند و کاو قرار گرفته است.

*****

*در چهار روز کاری هفته سوم دی ماه 1401، شاخص کل بورس تهران، مثبت شد و رشد کرد. در روز کاری پنجم هفته گذشته، یعنی روز چهارشنبه 21 دی ماه جاری، شاخص کل یک مقدار کاهش داشت و در روز شنبه 24 دی ماه جاری هم، این کاهش ادامه پیدا کرد. برخی کارشناسان بازار سرمایه، این کاهش ها را ناشی از عوامل مختلفی از جمله لایحه بودجه سال 1402 و تعلیق عرضه خودرو در بورس کالا می دانند.

با این وضعیتی که در بورس پیش آمده، فکر می کنید این کاهش شاخص کل بورس ادامه پیدا می کند یا این که احتمالاً همان رویّه مثبت روزهای قبل تر را ادامه خواهد داد؟

-دلیل منفی شدن بورس در روز چهارشنبه، ارائه لایحه بودجه سال آینده به مجلس بود. در این لایحه، چند بحث اصلی مطرح شده که یکی بحث دلار نیمایی بود. این چند موضوع، خبرهایی ناخوشایندی بودند و همچنین احتمال افزایش قیمت خوراک پتروشیمی ها، بر بازار تاثیر منفی گذاشت.

این بحث ها، بحث های مهمی هستند و اگر نگاهی به دلیل شاخص کل بورس بیندازیم، می بینیم که در روز چهارشنبه شاخص کل بورس حرکت نزولی داشته است. در حالی که در شاخص هم وزن، مثبت بود و وقتی دو حرکت برعکس در شاخص کل و شاخص هم وزن بورس داریم، این وضع نشان دهنده این است که شاخص سازهای بورس منفی بوده و شرکت های کوچک بازار مثبت بوده اند.

این وضع، یعنی این که قرار است قیمت دلار نیمایی، افزایش قیمت داشته باشد و تقریباً 7 هزار تومان افزایش در دلار نیمایی خواهیم داشت. این کار، پیامدهای خاصی دارد و از جمله افزایش قیمت خوراک پتروشیمی ها در حد افزایش 40 درصدی مطرح شده. در این چارچوب بحث افزایش قیمت خوراک گاز پتروشیمی ها از 5 هزار تومان به 7 هزار تومان به ازای هر متر مکعب مطرح شده.

این خبر، یک خبر خوشایند مخصوصاً برای شرکت هایی که متانول ساز هستند، نیست. به همین دلیل، پتروشیمی ها اثر زیادی بر منفی شدن شاخص کل بورس داشتند. در هفته چهارم دی ماه 1401، این روند کاهشی ادامه دارد. از نظر تکنیکالی هم بخواهیم نگاه کنیم، در یک ناحیه مقاومتی قرار داریم.

به نظر من، این حرکت نزولی ادامه دار خواهد بود و بنده، حدود 200 هزار تا 250 هزار واحد کاهش را پیش بینی می کنم. اگر خبرهای خوبی نیاید، یا حمایتی از جانب دولت انجام نشود، امکان دارد این روند نزولی، ادامه دار هم باشد.

نوسان 600 هزار واحدی شاخص بورس و عرضه خودرو در بورس کالا

*جنابعالی فکر می کنید شاخص کل بورس از محدوده یک میلیون و 643 هزار واحد فعلی، تا حدود یک میلیون و 400 هزار واحد کاهش پیدا می کند؟

-بله. این مقدار کاهش شاخص کل، قابل پیش بینی هست و حتی شاید تا یک میلیون و 350 هزار واحد کاهش پیدا کند.

*برخی تحلیلگران حتی رسیدن شاخص به یک میلیون و 800 هزار واحد را محتمل می دانند و می گویند بعد از آن افزایش، در ادامه کاهش شاخص کل اتفاق می افتد. در حالی که از نظر شما، اول کاهش شاخص بورس شروع می شود.

-به نظر من، کاهش شاخص بورس شروع شده.

*با اتفاقی که در مورد عرضه خودرو در بورس کالا رخ داده و حداقل به طور موقت این نوع روش فروش در بورس کالا تعطیل شده، برداشت بازار از این وضع چگونه هست و در زمانی که خودرو در بورس کالا عرضه شد اوضاع چطور بود؟

-در زمانی که تقاضا برای یک کالای خاص بالا می رود، ما فکر می کنیم که این کالا، ارزشمند می شود. البته زمانی، تقاضا بالا می رود که محدودیت داشته باشیم و محدودیت، یعنی این که عرضه کم باشد، کمیابی وجود داشته باشد و ما بخواهیم تقاضا بدهیم.

افراد زیادی، این طور برداشت می کنند که سازوکار عرضه خودرو در بورس کالا، خوب بوده ولی نظر شخصی بنده، این است که اصلاً خبر خوبی برای مردم نبود. صنعت خودرو یا خودرویی ها، رشد خوبی داشتند و عرضه خودرو در بورس کالا بر این صنایع بی تاثیر نبوده است.

در کل می خواهم بگویم زمانی که می خواهیم یک تعداد محدود خودرو عرضه کنیم و می خواهیم آنها را به رقابت بگذاریم، نتیجه این می شود که افزایش قیمت 200 تا 300 میلیون تومانی بعضی خودروها اتفاقی می افتد. در حالی که این خودروها، خیلی بالاتر از ارزش واقعی خودشان هستند، یعنی با حباب بسیار بزرگی، این خودروها به فروش گذاشته می شوند. کشف قیمت که در بورس کالا اتفاق می افتاد، تاثیر زیادی بر افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد خواهد داشت.

این افزایش قیمت، برای صنعت خودرو خوب بود، اما موقت است یعنی مثل یک تزریق و مثل یک مُسکن هست و اثر آن نیز، گذرا خواهد بود. به نظر من، توقف عرضه خودرو در بورس کالا، کاملاً منطقی بوده و اصلاً عرضه خودرو در بورس کالا، کار اصولی و درستی هم نیست.

البته ما می توانیم هر کالایی را در بورس کالا برای فروش بگذاریم و این اختیار وجود دارد. می شود اقدامات لازم را انجام بدهیم و هر کالایی را در بورس کالا به فروش برسانیم، اما کالایی که انحصاری است، قاعدتاً نباید در بورس کالا فروش برود.

برای مثال، خودرو یک کالای انحصاری بوده و عرضه آن در بورس کالا، منطقی نیست. می شود گفت که عرضه خودرو در بورس کالا، پیامدهای خوبی هم نخواهد داشت. البته ممکن است به صورت موقت، عرضه خودرو در بورس کالا، برای رشد شاخص بورس خوب باشد و تاثیرات خوبی بر صنعت خودرو داشته باشد.

در عمل شاخص بورس به صنعت خودرو، گِره خورده و عرضه خودرو در بورس کالا، یکی از عامل ها برای افزایش شاخص کل بورس است. همین توقف عرضه خودرو در بورس کالا، منطقی است و می شود گفت یکی از عوامل حرکت کاهشی شاخص بورس، همین توقف عرضه خودرو در بورس کالا باشد. هر چند که توقف عرضه خودرو می تواند برای برخی افراد، خوشایند نباشد.

*یک نظر این است که می گویند به طور آگاهانه، عرضه خودرو در بورس کالای ایران اتفاق افتاد تا بورس اوراق بهادار، رشد کند. جنابعالی، چنین ارتباطی را بین عرضه خودرو در بورس کالا و مثبت شدن بورس، برقرار می کنید؟

-بله. به نظر می رسد که این طور بوده است. البته وقتی با برخی تحلیلگران صحبت می کنیم که عمدتاً از منظر تحلیل بنیادی به این موضوع نگاه می کنند، برداشت همین است که این کار، یک سیاست از جانب دولت بود تا عملاً یک شوک به شاخص بورس وارد شود.

*بعضی هم اعتقاد دارند که عرضه خودرو در بورس با این هدف انجام شد که زیان خودرو سازان کم شود و از این طریق، قیمت گذاری دستوری به نوعی دور زده شود و کنار گذاشته شود.

-به هر حال، وقتی بحث قیمت مطرح است، در یک طرف مردم قرار دارند که خریدار هستند و در طرف دیگر، تولید کننده قرار دارد. با عرضه خودرو در بورس کالا، مصرف کنندگان سود زیادی نبُردند. چون مصرف کننده باید پول بدهد و زمانی که پول می دهد، باید پول بیش تری هم بدهد. ما کدام خودرو را داریم که با این سازوکار، اولاً تحویل آن راحت تر شده و دوم این که قیمت آن پایین آمده باشد.

رونق بورس اوراق بهادار، به مردم گِره خورده و مردم زمانی به سمت بورس می آیند که نقدینگی داشته باشند. اگر بنده بخواهم یک ماشین را به عنوان خریدار بخرم ولی قیمت این خودرو را بالا برده باشند، نقدینگی خاصی بعد از این خرید خودرو، برای من باقی نمی ماند که بخواهم وارد بازار بورس کنم.

سازوکار عرضه خودرو در بورس کالا، سازوکار اشتباهی است، یعنی ما قیمت گذاری ای را انجام می دهیم که جلوی قیمت گذاری دستوری را بگیریم. قیمت گذاری دستوری خیلی پایین تر از قیمت های فروش در بورس کالا بود ولی الان قیمت گذاری خودرو با عرضه آن در بورس کالا، خیلی دستوری تر شده.

در این مدت، تعداد محدودی خودرو برای عرضه به بورس کالا آوردند ولی با توجه به قیمت های مطرح شده در بورس کالا، قیمت خودرو در بازار آزاد هم بالا رفت. وقتی قیمت سهام در بورس به خاطر همین عرضه، بالا می رود، قیمت خودرو در بازار آزاد هم بالا می رود.

برای مثال، قیمت یک خودروی پژو 207، در حد 400 میلیون تومان است، اما وقتی قیمت همین خودرو در بورس کالا به 600 میلیون تومان افزایش پیدا می کند به بازار آزاد، شوک وارد می کند. در این حالت، قیمت خودرو برای مصرف کننده هم بالا می رود. این اتفاق، اتفاق خوبی نیست و ما نمی توانیم این کار را کار خوبی بدانیم.

*برخی تحلیلگران بازار سرمایه می گفتند قیمت نهایی فروش خودرو در بورس کالا، در نهایت پایین تر از قیمت بازار آزاد است. از این جهت، برخی تحلیلگران از این کار دفاع می کنند.

-بورس کالا، برای جامعه ما به یک تابلوی قیمت تبدیل شده و ما قیمت خودرو در بورس کالا را رسانه ای می کنیم. با این کار به مردم می گوییم که قیمت خودرو، همین حد است. همین وضع باعث می شود خریدار یا مصرف کننده، پیش خودش بگوید قیمت ها در حالا بالا رفتن است و باید زودتر خرید کند.

قیمت گذاری خودرو در بورس کالا، به خاطر کمبودی که وجود دارد انجام شده و قیمت ها بالا می رود. اگر همه خودروهای تولید شده را فقط از طریق بورس کالا عرضه کنند، بحث دیگری بوده و قابل دفاع است. در این حالت، باید قرعه کشی را کنار بگذارند و فروش خوردو، فقط از طریق بورس کالا انجام شود.

وقتی تعداد محدودی را برای فروش در بورس کالا می گذارند، وضعیت آن برای مردم شفاف نیست. اساساً معلوم نیست چه کسانی خودروهای عرضه شده را خریداری می کنند. به طور کلی، حقوقی ها بیش ترین شاکی را در بورس دارند. چون ما اعتقاد داریم رانت ها به حقوقی ها گِره خورده است.

در بورس کالا هم، همین طور است و بالاخره یک سوال این است که چرا همه خودروهای تولیدی در بورس کالا عرضه نمی شود. اگر همه خودروها در بورس کالا عرضه شود، خیلی شفاف تر و واضح تر خواهد بود.

محسن قاسمی- کارشناس بازارهای مالی و سرمایه

*به هر حال، عوامل مختلفی از جمله لایحه بودجه، قطع گاز صنایع و تعیین نرخ خوراک پتروشیمی را باعث کاهش رشد شاخص بورس می دانند. از طرف دیگر، این بحث مطرح است که قیمت کامودیتی ها در جهان در حال رشد است و از این جهت می گویند احتمال رشد بورس کامودیتی محور ایران هم وجود دارد.

در ماه های اخیر و در بازارهای جهانی، قیمت اقلام مختلف از جمله سنگ آهن و فولاد، افزایش پیدا کرده است. به نظر شما و با توجه به افزایش قیمت کامودیتی ها، اوضاع بورس ایران از این جهت چگونه می شود؟

-در کنار برخی حمایت های دولت از بورس، افزایش قیمت فلزات و کامودیتی ها در دو یا سه هفته گذشته، مهم ترین عوامل رشد شاخص بورس بودند. در سطح جهانی، افزایش قیمت جهانی نفت و محصولات پتروشیمی، باعث شد بورس ایران حرکت کند. ریشه این حرکت اخیر بورس، در همین موضوع بوده است.

اگر حرکت کامودیتی ها بخواهد همچنان ادامه دار باشد، بر بورس ایران هم تاثیر می گذارد ولی بورس ما به واسطه قیمت دلار، بیش تر تاثیر می پذیرد. ما هر طور حساب کنیم قیمت طلا با قیمت دلار همخوانی ندارد.

الان قیمت یک سکه، در سطح بالایی بوده و بعضی می گویند حباب دارد. در حالی که این قیمت، قیمت دلار بوده و بر تورم ما تاثیر می گذارد. ما اگر محاسبه کنیم، نرخ دلار 43 یا 44 هزار تومان می شود، یعنی قیمت دلار در حد 43 یا 44 هزار تومان است.

*برخی تحلیلگران بورس ادعا دارند که عملاً ارزش سهام بورس با نرخ 25 هزار تومانی سنجیده می شود و الان زمان مناسبی برای خرید سهام است. بعضی هم می گویند سهام بورس با قیمت 32 یا 33 هزار دلار قیمت گذاری شده و مناسب خرید هستند.

آیا با در نظر گرفتن نرخ دلار بالای 40 هزار تومان در بازار آزاد، فکر می کنید سهام بورسی در همین وضع فعلی ارزشمند هستند و احتمال رشد سهام وجود دارد؟

-ما هر موقع می خواهیم بدانیم که بورس ما رشد صعودی خواهد داشت یا نه، باید دو عامل را در نظر بگیریم که یک عامل، قیمت مسکن است. در کنار آن باید قیمت دلار را در نظر بگیریم. یک سوال این است که چطور قیمت دلار بالا می رود ولی قیمت مسکن راکد بوده یا حرکت نزولی دارد.

علت این وضع مسکن، این است که تعداد خرید و فروش در بخش مسکن، کم بوده و این بعنی این که یک بازار دیگر وجود دارد که حرکت صعودی پیدا می کند. در این حالت، مردم آن را ارجح دانسته و آن را بیش تر سودده می دانند.

رشد قیمت مسکن در حد رشد قیمت دلار نبوده و به همین دلیل، مردم به سمت بازار سرمایه می آیند. قیمت دلار حتی اگر 50 هزار شود یا حتی 60 هزار تومان هم شود اتفاق عجیبی نیست ولی با افزایش 7 هزار تومانی نرخ دلار نیمایی، نرخ دلار بازار آزاد افزایش پیدا می کند. همین افزایش قیمت دلار، می تواند باعث افزایش شاخص بورس شود و متاسفانه عواقب همه این موارد، تورم می شود.

*در نهایت، نظر شما این است که شاخص بورس اول حدود 250 هزار واحد کاهش پیدا کرده و بعداً افزایش پیدا می کند؟

-بله. منطقی هست که وقتی شاخص کل بورس به محدوده یک میلیون و 340 هزار تا 350 هزار واحد برسد، یک حرکت افزایشی انجام بدهد.

*این رشد بعدی از چه زمانی شروع خواهد شد؟

-از نظر تکنیکالی، ما الان در سقف یک کانال نزولی قرار داریم. اگر بعد از اصلاح در مدت یک یا دو هفته که شاخص به یک میلیون و 340 هزار واحد برسد، یک حرکت صعودی اتفاق می افتد تا یک میلیون و 900 هزار واحد.

*از نظر شما، چه زمانی شاخص کل به یک میلیون و 900 هزار واحد می رسد؟

-کمتر از یک ماه باید این اتفاق رخ بدهد. این حرکت، یک حرکت منطقی برای شاخص کل بورس است.